- คำนำ
- พระประวัติ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส
- พระนิพนธ์ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส
- ปรารภเรื่อง
- ฉันท์วรรณพฤติ
- ๑. ชื่อตะนุมัชฌาฉันท์
- ๒. ชื่อกุมาระลฬิตาฉันท์
- ๓. ชื่อจิตรปทาฉันท์
- ๔. ชื่อวิชชุมมาลาฉันท์
- ๕. ชื่อมาณะวะกะฉันท์
- ๖. ชื่อหละมุขีฉันท์
- ๗. ชื่อรุมะวดีฉันท์
- ๘. ชื่ออุปัฐฐิตาฉันท์
- ๙. ชื่ออินทวิเชียรฉันท์
- ๑๐. ชื่ออุเปนทวิเชียรฉันท์
- ๑๑. ชื่ออุปชาติฉันท์
- ๑๒. ชื่อสุมุขีฉันท์
- ๑๓. ชื่อโทธะกะฉันท์
- ๑๔. ชื่อสาลินีฉันท์
- ๑๕. ชื่อธาตุมมิสสาฉันท์
- ๑๖. ชื่อสุรสะสิรีฉันท์
- ๑๗. ชื่อรโธทธตาฉันท์
- ๑๘. ชื่อสวาคตาฉันท์
- ๑๙. ชื่อภัททิกาฉันท์
- ๒๐. ชื่อวังสัฐะฉันท์
- ๒๑. ชื่ออินทวงษฉันท์
- ๒๒. ชื่อโตฏกฉันท์
- ๒๓. ชื่อทุตะวิลัมพิตะมาลาฉันท์
- ๒๔. ชื่อปุฏะฉันท์
- ๒๕. ชื่อกุสุมะวิจิตรฉันท์
- ๒๖. ชื่อภุชงคปยาตฉันท์
- ๒๗. ชื่อปิยังวทาฉันท์
- ๒๘. ชื่อลลิตาฉันท์
- ๒๙. ชื่อปมิตักขราฉันท์
- ๓๐. ชื่ออุชลาฉันท์
- ๓๑. ชื่อเวศเทวีฉันท์
- ๓๒. ชื่อมรสังฉันท์
- ๓๓. ชื่อกมลฉันท์
- ๓๔. ชื่อปหาสินีฉันท์
- ๓๕. ชื่อรุจิราฉันท์
- ๓๖. ชื่อปราชิตฉันท์
- ๓๗. ชื่อปหรณะกุลิกาฉันท์
- ๓๘. ชื่อวสันตดิลกฉันท์
- ๓๙. ชื่อมาลีนีฉันท์
- ๔๐. ชื่อปภัททกะฉันท์
- ๔๑. ชื่อวาณินีฉันท์
- ๔๒. ชื่อศิขิริณีฉันท์
- ๔๓. ชื่อหรณีฉันท์
- ๔๔. ชื่อมันทักกันตาฉันท์
- ๔๕. ชื่อกุสุมิตะลดาเวลิตาฉันท์
- ๔๖. ชื่อเมฆวิบผุชะตาฉันท์
- ๔๗. ชื่อสัททัละวิกกีฬิตะฉันท์
- ๔๘. ชื่ออีทิสังฉันท์
- ๔๙. ชื่อสัทธราฉันท์
- ๕๐. ชื่อภัทกะฉันท์
- ฉันท์มาตราพฤติ
๔๖. ชื่อเมฆวิบผุชะตาฉันท์
ย.
|
ม.
|
น.
|
ส.
|
ร.
|
ร.
|
ครุ | |||||||||||||
ํ | ั | ั | ั | ั | ั | ํ | ํ | ํ | ํ | ํ | ั | ั | ํ | ั | ั | ํ | ั | ั | |
๔๖๏ | ร | สุตฺ | วสฺ | เส | หิ | ยฺมา | น | ส | ร | ร | ค | รู | เม | ฆ | วิปฺ | ผุชฺ | ชิ | ตา | สา |
บาทหนึ่ง ๑๙ อักษร สามกลอนเปนบาทหนึ่ง แลบาทหนึ่งเปนบทหนึ่ง มียติคือขาดคำลงในที่ ๖ ที่ ๗ ที่ ๑๒ อักษร ชื่อเมฆวิบผุชะตาฉันท์ ดั่งนี้ ๚ะ ๛
(ราชวสดิวัตร)
๏ คณามาตย์ราชมนตรีและอธิคุณญา๑๒ณ | สุทธสันดา๔น | กตั๓๑๙ญ |
๏ ประพฤทธิ์บำเรอห์มารดาและบิดาดูนู | เชฐกูลครู | คุณาจาริย์ |
๏ กระทำเคารพย์ยำเยงและกิจบริบาล | ทุกทิวากาล | รตีไสมย์ |
๏ ประกอปโอตัปลัชชีและสติธิติไพ | จิตรเจรอญใน | มนารมณ์ |
๏ จริตมารยาตส่ำสาตร์ก็นิบุณอุดม | ล้วนและส่ำสม | พิเศศสาร |
๏ นิราศพยศอันร้ายมลายมละฉะวิธทวาร | ห่อนจะลาการ | ณะลาภยศ |
๏ ขจัดกักขลาอากัปก็มุทุมนะอด | โทษะเงือดงด | สงบงาม |
๏ สงวนจิตรมิจฉาธรรมบริะอะคุณะขาม | ควรพยายาม | ณะคุณคง |
๏ ประพฤทธิ์อัปมาทราชกิจสุจริตณะองค์ | ขัติเยศธรง | ธราธาร |
๏ ประกอปอาการสอาดฉลาดณะวิธิอุปถาน | สรรพราชการ | ก็หมั่นสมัค |
๏ บคร้านงานบำเรอห์ไท้ธมหิบริรักษ์ | โดยอุสาห์ภัก | ดีภูเบศ |
๏ อนึ่งอย่าพึงคบหาณะทุตะบรเทศ | ดลสกาเขตร | บุรีรมย์ |
๏ บควรเจรจาชอบชิดและจะภิรติสม | เสพย์สมาคม | ณะแขกคลา |
๏ เพราะเพื่อเปนที่กินแหนงณะพระนฤปสวา | มิศราชา | ธิภูธร |
๏ ผิวะท้าวด้าวแดนใดไคลณะบวรนคร | ตนบควรจร | จะสู่หา |
๏ ฤควรเสพย์สมัคสมานมอบภิรมยสมา | คมและวาจา | จะเสน่ห์สนิจ |
๏ ก็ชอบแต่ภูธเรศใช้จะจรอนุกิจ | โดยประกาสิต | ธส่งงสาร |
๏ บควรโดยลำพงงจิตรและจะคมนะการ | แผกพิรุธราญ | ฤไทยไท |
๏ คณามาตย์ราชเสวกก็วิจารณใน | ลักษณ์ลิขิตไข | นุสนฑ์สอน |
๏ ขบวรเลบงเพรงพากย์พร้องก็เพราะพจนกลอน | เสนอกระวีวร | ทฤษฎี |
๏ ลบองเมฆวิบผุชตาสุวุติกลมี | ฉันทคำภีร์ | พฤโตไทย ๚ะ ๛ |