- คำนำ
- พระประวัติ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส
- พระนิพนธ์ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส
- ปรารภเรื่อง
- ฉันท์วรรณพฤติ
- ๑. ชื่อตะนุมัชฌาฉันท์
- ๒. ชื่อกุมาระลฬิตาฉันท์
- ๓. ชื่อจิตรปทาฉันท์
- ๔. ชื่อวิชชุมมาลาฉันท์
- ๕. ชื่อมาณะวะกะฉันท์
- ๖. ชื่อหละมุขีฉันท์
- ๗. ชื่อรุมะวดีฉันท์
- ๘. ชื่ออุปัฐฐิตาฉันท์
- ๙. ชื่ออินทวิเชียรฉันท์
- ๑๐. ชื่ออุเปนทวิเชียรฉันท์
- ๑๑. ชื่ออุปชาติฉันท์
- ๑๒. ชื่อสุมุขีฉันท์
- ๑๓. ชื่อโทธะกะฉันท์
- ๑๔. ชื่อสาลินีฉันท์
- ๑๕. ชื่อธาตุมมิสสาฉันท์
- ๑๖. ชื่อสุรสะสิรีฉันท์
- ๑๗. ชื่อรโธทธตาฉันท์
- ๑๘. ชื่อสวาคตาฉันท์
- ๑๙. ชื่อภัททิกาฉันท์
- ๒๐. ชื่อวังสัฐะฉันท์
- ๒๑. ชื่ออินทวงษฉันท์
- ๒๒. ชื่อโตฏกฉันท์
- ๒๓. ชื่อทุตะวิลัมพิตะมาลาฉันท์
- ๒๔. ชื่อปุฏะฉันท์
- ๒๕. ชื่อกุสุมะวิจิตรฉันท์
- ๒๖. ชื่อภุชงคปยาตฉันท์
- ๒๗. ชื่อปิยังวทาฉันท์
- ๒๘. ชื่อลลิตาฉันท์
- ๒๙. ชื่อปมิตักขราฉันท์
- ๓๐. ชื่ออุชลาฉันท์
- ๓๑. ชื่อเวศเทวีฉันท์
- ๓๒. ชื่อมรสังฉันท์
- ๓๓. ชื่อกมลฉันท์
- ๓๔. ชื่อปหาสินีฉันท์
- ๓๕. ชื่อรุจิราฉันท์
- ๓๖. ชื่อปราชิตฉันท์
- ๓๗. ชื่อปหรณะกุลิกาฉันท์
- ๓๘. ชื่อวสันตดิลกฉันท์
- ๓๙. ชื่อมาลีนีฉันท์
- ๔๐. ชื่อปภัททกะฉันท์
- ๔๑. ชื่อวาณินีฉันท์
- ๔๒. ชื่อศิขิริณีฉันท์
- ๔๓. ชื่อหรณีฉันท์
- ๔๔. ชื่อมันทักกันตาฉันท์
- ๔๕. ชื่อกุสุมิตะลดาเวลิตาฉันท์
- ๔๖. ชื่อเมฆวิบผุชะตาฉันท์
- ๔๗. ชื่อสัททัละวิกกีฬิตะฉันท์
- ๔๘. ชื่ออีทิสังฉันท์
- ๔๙. ชื่อสัทธราฉันท์
- ๕๐. ชื่อภัทกะฉันท์
- ฉันท์มาตราพฤติ
๒๔. ชื่อปุฏะฉันท์
น.
|
น.
|
ม.
|
ย.
|
|||||||||
ํ | ํ | ํ | ํ | ํ | ํ | ั | ั | ั | ํ | ั | ั | |
๒๔๏ | ว | สุ | ยุ | ค | วิ | ร | ตี | นา | มฺยา | ปุ | โฏ | ยํ |
บาทหนึ่ง ๑๒ อักษร ๒ กลอนเปนบาทหนึ่ง ๒ บาทเปนบทหนึ่ง แลมียติคือขาดคำลงในที่ ๔ ที่ ๘ อักษร ชื่อปุฏะฉันท์ ดั่งนี้ ๚ะ ๛
(เว้นมุสาวาทมีองค์ ๔)
๏ จะรจนกุศลาธรร๘ม | กรรมบถตา๔๑๒ม |
ชินวรธก็เสนอควา๘ม | โทษทุภาษิ๔๑๒ต |
๏ อตถะทุกลมรรษา | พาละจิตรคิด |
อกุศลทุจริตมิจ | ฉากถาแถลง |
๏ จตุวิธทุฐองคา | ทารุณาแสดง |
ทุผลก็พิปลาศแสลง | ลามกากำม์ |
๏ วิปริตะตถะอาสัตย์ | วัตถุเทจ์ทำ |
สุจริตะบมิสมสำ | ฤทธิถ่องธรรม์ |
๏ กระมลก็ริะตริะตรองตฤก | นึกจะแผกผรร |
พจนนิคุณะรำพรรณ์ | พร้องบคงตรง |
๏ วิริยและยุตะพรอกพร่ำ | คำก็คดคง |
กลดุจมนะจำนง | นึกจะอ้างพราง |
๏ นรชนบรได้สดับ | ศับทห่อนขนาง |
สทหนะบมิรางหมาง | จิตรกังขา |
๏ จตุพิธสริถ้วนองค์ | คงณะพุทธภา |
ษิตะครุทุมุษาวา | จกวจีกรรม์ |
๏ คณะสุรวิธุราชาติ | ปราศจากวัญ |
จนะกถะวิวิธาสรรพ์ | โทษะท้งงผอง |
๏ สุจริตะผลภิญโย | โสภณาสนอง |
วิบุลยคุณะในคลอง | กรรมบถเจรอญ |
๏ อิธภพกิติเลื่องหล้า | สาธุสรรเสรอญ |
บรภพคติดำเนอร | แหล่งสุลาไลย |
๏ จะภิรมย์ทิพย์สมบัติ | วัฒนาไอ |
ศุริยก็ศุขเกษมไกษย์ | ทุกขพาธา |
๏ กลบทบุพรงงสรรค์ | ฉันทนามา |
ปุฏะวุติวรวากยา | ยากจะจำนอง |
๏ เพราะฤบมิเสนาะหเน่งนึก | ตฤกก็เหลือตรอง |
ดุจวิจิและคนองฟอง | ฟัดณะฝ่งงฟงง |
๏ สติธิติวิริเยศหย่อน | อ่อนบรางรงง |
สฤษดิบมิสมหวัง | วัจนาทแสดง |
๏ สุรพลพิริยาญาณ | หาญก็อาจแถลง |
ระบุะบทรจนาแจง | แจ้งประจักกล ๚ะ ๛ |