วันที่ ๑๐ ธันวาคม ร.ศ. ๑๒๘

สวนดุสิต

วันที่ ๑๐ ธ.ค. รัตนโกสินทรศก ๑๒๘

ถึง เจ้าพระยายมราช

น่ารำคาญเสียจริงๆ ซึ่งจะต้องใช้คนข้ามเส้น แต่เป็นการจำเป็นเพราะเหตุที่กรมหลวงนเรศไม่อยู่เวลานี้ พระยาเสถียร^๑แกก็พูดฝรั่งไม่ได้ พระยาวรพงษ์ก็พูดฝรั่งไม่ได้ เกรงถ่อจะไม่ถึงน้ำด้วยเหตุที่เป็นเวลาจวน จึงอยากขอให้เจ้าพระยายมราชช่วยพูดแทนเพียงพอกรมหลวงนเรศลงมาถึงก็เอาเถิด ข้อความนั้นดังนี้

​ที่เรือนด้านข้างถนนลงคลองตรงขึ้นมาคาบมุมเรือนอยู่นั้นเป็นเรื่องที่คิดค้าง คิดไว้อย่างหนึ่งแล้วกลับใจอย่างหนึ่ง แต่ไม่ได้บอกความกลับใจนั้นให้ช่างรู้ ต่อเมื่อเสร็จจึงแลเห็น เดี๋ยวนี้ก็ปรากฎว่าเคอะสักเพียงใด แต่เป็นเวลาที่ควรจะเศกคาถา “โอมไม่ทันเสียแล้ว” เป็นทอดธุระกันได้

แต่สันดานมันเกิดมาชาติหนึ่งให้รู้สึกความรำคาญ อ้ายขยอกแขยกขาดๆ ค้างๆ เช่นนี้ทนไม่ได้เสียเลย ไปเห็นเข้าเมื่อไรก็ให้เกิดความรำคาญใจไม่สบายเป็นที่ตั้งแห่งโรคภัยไข้เจ็บจึงลองตกายดูที จะแก้อย่างไรได้บ้าง มิสเตอร์อาเลกรีแลมิสเตอร์หรูรับว่าจะลองคิดแก้ แต่ไม่ยักคิดเห็นว่าเขาจะแก้ได้

ความปราถนาที่ทำถนนให้ตรงเผงมาใส่เรือนนี้ ได้พูดกว่า ๑๐ หน ว่าต้องการจะนั่งสูบบุหรี่ ฤๅอ่านหนังสือเล่นที่ตรงช่องถนนนั้น สพานน้ำที่ริมคลองจะทำอย่างไรให้เป็นยอดแหลมๆ เป็นกระโจมอยู่ปลายเปอร์สเปคติฟ ถ้าเวลาจะลงไปเดินเล่นคนเดียวด้านหลังก็ลงไปได้ ให้แลเห็นเป็นที่เงียบซึ้ง เพราะพื้นดินแผ่นที่ต่อในระหว่างถนนข้างเรือนแลถนนหลังเรือนอาจจะปลูกต้นไม้ปิดเสียให้ครึ้ม แลไปข้างหลังก็เปลี่ยวเงียบเป็นที่เย็นใจสบาย ความคิดอันนี้เป็นที่เข้าใจกันชัดเจน แต่พูดแล้วก็ทิ้งหายอยู่ที่ตรงนั้น ไม่มีพรรคผลอะไรเลย จึงได้คาราคาซังเกิดขึ้นดังนี้

​ทางที่จะแก้นั้นฤๅจะต่อเป็นชานดาดฟ้ายื่นออกไปให้ไปนั่งเล่นได้ ถ้าหากว่าจะเป็นหลังคาตัดก็ยอม แต่มันก็เข้ายาก ซึ่งจะต่อแต่กระใดออกจากกระใดเดินเลี้ยวลงข้างๆ ฤๅตรงลงไปคงยังไม่หายเคอะอยู่นั่นเอง ถ้าต่อเป็นนอกชานบางทีจะไปได้ดอกกระมัง ความคิดที่ช่างเขาจะคิดแก้คงแก้กระใดเท่านั้น ถ้าให้เขารู้เสียว่าอาจจะเป็นนอกชานก็ใช้ได้ บางทีความคิดจะค่อยกว้างขวางขึ้น นอกชานนั้นจะใช้ทั้งชั้นบนชั้นล่างอย่างเช่นเฉลียงข้างห้องแป๊ะเต๋งดังนี้ก็ได้ เปรียบเหมือนถนนนั้นมาตรงเขาที่เลี้ยงปลาเงินปลาทอง ชนเผงเข้ากับนอกชานชั้นล่าง คราวนี้กระใดที่จะลงไปนอกชานชั้นล่างจะเลี้ยวออกจากกระใดเดิมก็ได้ไม่ขัดข้องอะไร ชั้นบนเป็นนอกชานไม่มีกระใด อย่างเดียวกับเฉลียงห้องแป๊ะเต๋งนี้ ถ้ายังไม่เข้าใจพรุ่งนี้เวลาเย็นขอให้ไปฟัง จะอธิบายให้ช่างฟังเองก็ได้ เว้นแต่อย่าถือเอาเป็นว่าตกลงจะแก้เช่นนี้ แล้วแลหยุดความคิดที่เขาจะคิด เพราะบางทีเขาจะคิดได้ดีกว่า.

สยามินทร์