วันที่ ๒ กันยายน ร.ศ. ๑๒๙

บ้านปืน เมืองเพ็ชรบุรี

วันที่ ๒ กันยายน ร.ศ. ๑๒๙

เจ้าพระยายมราช

ฟังเล่าถึงตลับคิดการทำสวนที่บ้าน ขอยืนยันว่าความคิดถูก ถ้าหากว่ามีคนไทยเราพยายามทำให้ได้ตามความคิดไทยเราจริงๆเช่นนั้น จะเป็นประโยชน์แท้จริง ทั้งสบายทั้งบริบูรณ์ จะว่างามก็งามได้ ถ้าหากว่าเขาทำของเขาสำเร็จ ให้รับกันคนละด้าน เวลาไปเยี่ยมเห็นจะนั่งด้านตลับ ด้วยทีจะกินอะไรอร่อยกว่าด้านท่านยมราช ลงทำงานนัวเช่นนี้แล้ว เวลาเย็นๆ จะ​เลยแวะเข้าไปดูสักวันหนึ่ง ตามหนังสือฉบับนี้ดูการงานมีมากเห็นจะเหน็จเหนื่อย การทำบ้านเป็นเครื่องปลดเปลื้องความเหน็จเหนื่อย เป็นกิจวัตรอันหนึ่งซึ่งถ้าให้เกิดความสบายก็เหมือนกันกับได้เล่นลครผู้หญิง ฤๅเล่นโขนผู้ชาย แต่ใจไม่ร้อน เสียเงินก็เสียเหมือนกัน แต่ไม่สูญ ยังมีสิ่งซึ่งแลกไว้ได้ เห็นว่าเป็นธรรมิกอุบายซึ่งจะหาความสำราญใจ เพราะเกิดมาเป็นคนมันต้องมีได้มีเสีย ให้ดีใจเสียใจอยู่ร่ำไป ตามกิเลศของมนุษย์ ซึ่งยังไม่สงบรงับได้ ความรู้สึกใจเช่นนี้จึงได้ทำนาพญาไทแลทำที่นี่สำหรับเป็นเครื่องเพลิดเพลินใจเช่นนั้น ต่างเล่นโขนเล่นลคร ถ้าหยุดนิ่งก็ตายเหมือนตากุหลาบเหมือนกัน.

สยามินทร์