วันที่ ๕ กันยายน ร.ศ. ๑๒๙

บ้านปืน เมืองเพ็ชรบุรี

วันที่ ๕ กันยายน ร.ศ. ๑๒๙

เจ้าพระยายมราช

ได้รับหนังสือลงวันที่ ๔ ฝนเห็นจะน้อยทั่วพระราชอาณาเขตร น้ำที่นี่มามากเป็นน้ำปีแล้ว แต่ยังต่ำคราบต้นไม้ที่เคยท่วมน่าเรือนอยู่ปรามาณสัก ๒ ศอก กำลังขึ้นอยู่ ได้เปิดเหมือง​ตามลำรางริมถนนดำรงรักษ์ น้ำเข้าในลำรางเต็ม แลนองนาที่ลุ่มแล้ว แต่แถบข้างใต้ยังไม่ได้เปิด เหตุด้วยใกล้สพานอุรุพงษ์กลัวน้ำจะกัด น้ำยังไม่เดินตลอดรางริมถนน เพราะขัดเขินอยู่ที่ตอนดอนตรงที่จะปลูกพลับพลาสูง วันนี้ได้ส่งให้เฉาะดินให้น้ำเดิน นาดอนน้ำยังไม่ลบ ได้ให้เตรียมตัวไว้ว่า ถ้าพอเห็นน้ำขยับจะทรุดเมื่อไร จะปิดปากเหมืองไว้เอาน้ำเลี้ยงต้นเข้า ถึงว่านาเหล่านี้จะได้ลงมือช้าไป คงจะให้ได้ประโยชน์บ้าง ที่จริงเมื่อคิดไปก็น่าเล่น ดูเหมือนการจะบำรุงไม่สู้ยากนัก เว้นไว้แต่จะไม่มีน้ำพอท่วมท้องนานั่นแลจนอยู่

กำลังคิดที่จะตั้งจำนวนเงินซึ่งเหลือจากเขาช่วยในการศพชายอุรุพงษ์ ยกขึ้นเป็นฟันด์สำหรับบำรุงการช่างแลการทำมาหากินในเมืองเพ็ชรบุรี ซึ่งคิดว่าจะให้มีการแข่งขันในเวลาเสด็จทุกปี จะสำเร็จมิสำเร็จไม่รู้กำลังคิดอยู่ เป็นเวลาชอกช้ำรส่ำสายใจ ด้วยได้เห็นความทรุดโทรมของคนไทย แต่เพ็ชรบุรียังมีเชื้อสายอยู่บ้าง จึงอยากจะบำรุงไว้ ตัวอย่างนั้นคือ เช่นประสมโค เกวียน ปั้นหม้อ ทอผ้า สานใบตาล เช่นนี้เป็นต้น จะให้รางวัลผู้ซึ่งทำดี เพื่อจะให้มีผู้พยายามเลี้ยงแลทำให้มากขึ้น ทุนนั้นจะฝากไว้ในที่ซึ่งให้เกิดประโยชน์เอาดอกเบี้ยมาเป็นรางวัลประจำปี.

สยามินทร์