วันที่ ๓ กันยายน ร.ศ. ๑๒๙

บ้านปืน เมืองเพ็ชรบุรี

วันที่ ๓ กันยายน ร.ศ. ๑๒๙

เจ้าพระยายมราช

ได้รับหนังสือลงวันที่ ๒ นี้แล้ว ข้อความตามในหนังสือนี้ใจความเดิมเลื่อนไปเสียจากท้องเรื่องบ้างจนเป็นความคิดที่ออกจะยุ่งเหยิง ทำให้เจ้าพระยายมราชมัวมนไปได้มาก แต่เป็นเรื่องซึ่งจะเขียนลงเป็นหนังสือสั้นๆให้เข้าใจดีเหมือนพูดด้วยปากไม่ได้ ความคิดกรมหลวงเทววงษ์ใกล้ข้างทางที่ถูกมาก แต่ไม่ได้ช่วยกำลังเจ้าพระยายมราช คิดอ่านว่าจะเดินทางใด จึงจะให้ได้สมประสงค์ดังคำที่กล่าวในหนังสือนั้น เหมือนอย่างกับบอกทุกข์ สมุทัย นิโรธ แต่ขาดมรรค ข้างความคิดจรูญนั้นเป็นเถรตรง...................................................... ใช้ความคิดซึ่งอาจจะเป็นได้จริงตามทางปัญญาที่เห็น

การเรื่องนี้เมื่อว่าโดยย่อ เราไม่ยอมให้ตั้งโซไซเอตี จะเรียกว่ากระไรๆ ก็ตาม ดิสคัสเรื่องปอลิติก ฤๅเกี่ยวข้องในการปอลิติค เรามีอำนาจอยู่แล้วที่จะห้ามได้ตามกฎหมาย............................................................... นอกจากการทำบุญแชริตีฉันใด ทำไมเราจะห้ามไม่ได้ โรงพยาบาลนั้นมันยังบอกข่าวเป็นเอเย็นต์เว้นไว้แต่จะประชุมกันปฤกษาการงาน อย่างเช่น............... ปราถนาจะตั้งเดี๋ยวนี้ไม่ได้ จึงได้ปราถนาจะตั้งใหม่

​เข้าใจว่าความคิดอันนี้มีต้นคิดไม่กี่คนๆเดียวฤๅ ๒ คนๆอื่นก็คลอนแคลนอยู่เช่นนั้น ถ้าคิดอ่านจับหัวให้ถูกโยกๆ พอให้ถอยเสียอ่อนกำลังลงแล้ว จะสงบไปได้สักคราวหนึ่ง พอเราได้คิดจัดการวางทางเสียให้เรียบร้อย ข้อความที่พระยารองเมืองแจ้งเจ้าพระยายมราชนั้น มันใกล้ๆกับที่จะง้างไว้ให้รอชงักไปได้ คิดอ่านคลำลู่ทางไว้ให้พร้อม กลับเข้าไปได้ปฤกษากัน

ข้อความที่ได้คิดย้ายกรมท่าซ้ายไปไว้กรมเมือง ด้วยความปราถนาอย่างไร เจ้าพระยายมราชทราบชัดแล้ว แต่ไม่ใช่ทางซึ่งจะเอาไปบอกแลกกับ.................. คิดจะตั้งนี้ เพราะที่หมายผลมันต่างกัน ถึงจะบอกให้รู้ก็ไม่พอใจ จะจืดเสียเปล่าๆ ถ้าหากว่ารั้งเรื่องความคิด.......ครั้งนี้ให้สงบลงเสียครั้งหนึ่ง เราคิดตั้งการตามความคิดเดิมให้เป็นส่วนหนึ่งต่างหากจะเรียบร้อยดีกว่า

ขอให้รวังกิริยาอย่าให้สำแดงความขุ่นมัว ให้.............เห็นเป็นเราวิตกวิจารณ์มาก จะกระพือมากขึ้น ฟังดูที่พระยารัษฎา....................ในสเตรตมันเซาแล้วทั้งนั้น ที่มันคึกคักขึ้นในบางกอกจะเป็นด้วยมีด้านพายเข้าไปกวน ขอให้รวังเหลี่ยมคูให้ดีอย่าให้มันเห็นยู่ย่นได้ ไม่เท่าไรก็จะได้พบกัน.

สยามินทร์