วันที่ ๒๖ กุมภาพันธ์ ร.ศ. ๑๒๕

สวนดุสิต

วันที่ ๒๖ กุมภ์ รัตนโกสินทร๓๙ศก ๑๒๕

ถึง พระยาสุขุม

ในการที่จะไปยุโรปครั้งนี้มีความวิตกห่วงอยู่ด้วยครอบครัว ซึ่งจะอยู่ภายหลังที่สวนดุสิตนี้บ้าง อยู่ในพระบรมมหาราชวังบ้าง ในพระบรมมหาราชวังเป็นที่ใกล้คนอยู่ ข้างน่ากับข้างในก็ใกล้กัน ใครๆก็มีสมบัติครอบครัวอยู่ในเมืองทั้งนั้น คงจะสมัครประจำซองรักษาในเมืองมากกว่าที่จะมาเอื้อเฟื้อทางสวนดุสิตนี้ ครั้นจะให้เข้าไปอยู่ในวังเสียให้หมด ผู้ที่ไม่ไข้เจ็บแลมีเย่าเรือนสบายก็จะดีอยู่ ผู้ที่ป่วยไข้ไม่สู้สบายแลที่มีเรือนอยู่ไม่ได้จริงๆ ทั้งเคยหลบตามเสดจออกมาอยู่เสียสวนดุสิตในฤดูร้อนฤดูฝน ซึ่งเป็นเวลาไม่สบายเสียตั้ง ๘ ๙ } ปีมาแล้ว กำลังร่างกายก็พลอยกำเริบทนทานที่ลำบากมากขึ้น จะต้องกักขังอยู่ถึง ๗ ๘ } เดือน จะพากันเจ็บไข้ทรุดโทรมเป็นเครื่องห่วงไยอยู่เป็นอันมาก ......................................................................................................... เขาถือเป็นแง่ เป็นงอนกัน แต่เวลาเสดจอยู่เช่นนี้จะเรียกใครแต่ละที จะสั่งให้ไปทำอะไรไม่เกรี้ยวกราดก็ไม่ใคร่สำเร็จ ไม่มีกาเวินแมนต์ เพราะมีอยู่ไม่ทำ เป็นอย่างเสนาบดีแต่ก่อนไปหมด จะแก้ไขผลัดเปลี่ยนอะไรก็ยาก เพราะคนในวังไม่มีเลือกมากอย่างเช่นแต่ก่อน ทุกวันนี้ที่มีความสดวกสบายอยู่ที่สวนดุสิต ไม่ใช่แต่อากาศดีมีที่อยู่สบาย เพราะได้ใช้ผู้ชายทั่วไปไม่ว่าการข้างนอกข้างใน จนถึงในที่นอน มาอยู่ที่นี่ก็ต้องผู้ชายมานอนอยู่ด้วย เพราะผู้หญิงนั้นไม่มีที่ไว้วางใจได้เลย มีการเจ็บไข้อันใดเกิดขึ้นก็ฉโงกน่าต่างลงไปสั่งผู้ชายให้เอารถโมเตอร์คาร์ไปรับหมอได้ทันอกทันใจ

ในการเสด็จไม่อยู่นี้ กรมหลวงนริศจะจัดการอย่างใหม่ปิดเอากำแพงชั้นในเป็นข้างในหมด มหาดเล็กจะต้องออกไปอยู่ที่พระที่นั่งอภิเศก กรมหลวงนริศจะอยู่ที่บ้าน ถ้าเกิดเจ็บไข้อันใดขึ้น ไม่สู้จะกลัวตอนข้างน่า กลัวตอนข้างใน จะไปปลุกผู้หนึ่งผู้ใดให้ลุกขึ้นเดินไปนั้นแสนยากประดักประเดิด ข้อที่ผู้มีบรรดาศักดิจะลุกไปนั้นไม่ควรหวัง ยังอ้ายคนรับใช้ยังจะไม่ไปต่ออีก ไปถึงเข้าแล้วยังจะไม่มีประแจซึ่งจะไข ถ้าหากว่ามีอธิบดีอยู่ที่นี่ กว่าจะไปทูลข้าหลวงขอกุญแจ ต่ออาการหนักจึงจะได้ไปในกลางคืน แล้วจึงจะไปบอกมหาดเล็กๆ จะไปทูลกรมหลวงนริศ กว่ากรมหลวงนริศจะเสดจมา สั่งรถโมเตอร์คาร์หามหาดเล็กขับเป็นไม่มี โลๆเลๆ จน ๑๒ ชั่วโมงล่วงไปจึงจะได้หมอ ถ้าเป็นไข้ไม่สลักสำคัญแต่เสดจอยู่เช่นนี้ เจ็บกลางคืนรุ่งขึ้นเวลาบ่ายจึงได้หมอ อาการที่เจ็บนั้นก็ลงท้องด้วยยังเป็นได้ถึงเพียงนี้ ได้คิดอ่านที่จะแก้ไข แต่ข้อ ๑ ซึ่งจะให้ลัดตัดสั้นเท่านั้น อยากจะให้มีโทรศัพท์ฤๅรฆังออกไปจากในวังให้ถึงกรมหลวงนริศทีเดียว ถ้ามีเหตุอะไร จะตัดการเชือนแชเกียจคร้านในวังไปได้สัก ๖ ระยะ ขอให้คิดอ่านจัดการตั้งเสาพาดสายขึ้นเสียให้ทันก่อนเวลาไปนี้

อนึ่งเจ้ามีน่าที่ๆจะมาตรวจการพระที่นั่งได้เสมอเนืองๆ ใจข้าไม่ได้ถือว่าเจ้าเป็นแต่เสนาบดีสำหรับแผ่นดินข้าราชการฝ่ายนอก มารู้สึกในใจอยู่ว่าความรักใคร่ในใจข้ารู้สึกว่าเจ้าเป็นมิตรที่ควรวางใจคนหนึ่ง ซึ่งเจ้าคงจะรู้สึกเหมือนกัน เพราะฉนั้นในเวลาที่ไม่อยู่นี้ ขอให้หมั่นมาตรวจตราดูการพระที่นั่งแลไต่ถามศุขทุกข์ช่วยอุปการแก่ผู้ซึ่งอยู่ในพระที่นั่งในการขัดข้องทั่วไป อย่าให้ได้ความยากลำบาก ซึ่งต้องกักขังอยู่โดยไม่มีผู้ดูแล แลเสียงเบาปากสั้น ถ้าเจ้าอุปการได้เช่นนี้จะเป็นที่ขอบใจเป็นอันมาก ในการที่จะให้เข้ามาตรวจการได้ไม่เป็นเสือกเกินไปนั้น จะได้สั่งไว้โดยทางราชการให้ปรากฎแก่คนทั้งปวง ที่เขียนหนังสือมาบัดนี้เป็นพูดกันส่วนตัวให้รู้ไว้เสียก่อน ว่าคำสั่งซึ่งจะได้สั่งนั้นมีความประสงค์ประการใด

สยามินทร์

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ