วันที่ ๒๔ เมษายน ร.ศ. ๑๒๗

สวนดุสิต

วันที่ ๒๔ เมษ รัตนโกสินทรศก ๑๒๗

พระยาสุขุม

พงษาวดารของเรื่องเครื่องเฟอร์นิเชอร์ห้องนางเอิบ^๑นางเอื้อน^๒ นั้น มีเรื่องราวดังจะกล่าวต่อไปนี้

เมื่อเวลาจะทำห้อง ๒ ห้องนี้ไม่ได้กะสั่งเฟอร์นิเชอร์ เพราะคิดเห็นว่าเฟอร์นิเชอร์พระที่นั่งภาณุมาศทิ้งอยู่เปล่า จะย้ายมาใช้ไม่ให้เปลืองเงิน แต่ครั้นเวลาจัดเข้าจริงตู้เตียงอะไรไม่พอต้องทำไม้สักทาสีปลอมเอาบ้าง

​แต่เฉภาะในเวลานั้นตกลงว่าจะไปยุโรป จึงคิดจะไปหาซื้อเอาใหม่ ได้ให้กรมสรรพสาตร^๓ เอาแผนที่ห้องไป แลพูดกันเป็นที่เข้าใจว่า ที่อยู่ซึ่งเป็นห้องเดียวเช่นนี้ย่อมยัดเยียดไม่มีที่เก็บเข้าของ เราจึ่งจะไม่จัดห้องอย่างฝรั่ง ที่ซึ่งควรจะตั้งตู้ได้แล้วจะตั้งตู้เก็บของให้หมด มีความตกลงกันพูดกันสัก ๑๐๐ หนในกลางทางเช่นนี้

แต่ครั้นเมื่อเวลาไปอิงค์แลนด์ เมื่ออยู่ในลอนดอนคืนแรกได้ถามดุ๊กถึงเรื่องแผนที่ห้อง ก็บอกว่าได้, อยู่, มี, จะไปเอาแต่แล้วก็เลยหายไปไม่ได้มา ครั้นรุ่งขึ้นก็ต้องไปวินด์เซอร์เสีย ๓ วัน ๒ คืน ได้มาเที่ยวในลอนดอน ๒ วัน เรียกเอาแผนที่ก็ไม่ได้แต่บอกว่าจะได้ ไอ้ที่พูดกันมาตั้งร้อยครั้งดุ๊กยังจำได้เพราะยังไม่ทันที่จะเริ่มทำธุระอะไร จึงได้พากันไปดูที่ห้างเมเปอล ๒ วัน เห็นเฟอร์นิเชอร์เหลืองสำรับนี้งาม จึงได้เลือกว่าจะเอาสำรับนี้ แต่ไม่มีเวลาที่จะจัดเข้าเป็นห้องว่าจะต้องการสิ่งใดบ้าง เป็นแต่เลือกเนื้อไม้แลสไตล์ ตู้ล้างหน้าใบเดียวว่าให้เอาเนื้อไม้เช่นนี้สไตล์เช่นนี้ จัดห้องในแผนที่ให้พอ แลให้เหมือนกันทั้ง ๒ ห้อง ดุ๊กก็รับว่าได้พร้อมกับเครื่องเฟอร์นิเชอร์อื่นๆ จะกะให้เสร็จทุกแห่ง หมดวันก็ต้องลงเรือข้ามฟากไปเดนมาร์กและนอร์เวย์ ดุ๊กอยู่จัดการข้างอิงค์แลนด์ ให้ข่าวแต่ว่าของพร้อมแล้ว ตลอดเวลา​เดือนครึ่ง ครั้นเมื่อไปฮอมเบิกจะขอดูแปลนว่าได้เขียนลงไว้อย่างไร ก็ว่าแปลนอยู่ปารีส ครั้นมาปารีสก็ว่าอยู่ลอนดอน เมเปอลขอไปเลยไม่ได้จนแล้ว ถามก็ว่าพร้อมทุกอย่าง มีอะไรบ้าง ก็บอกเอานี่ตำโน่นเอาโน่นตำนี่ยังไงๆก็พร้อม แต่เป็นใจความว่ามีตู้มาก และมีเหมือนกันทั้ง ๒ ห้อง คำนี้ยังยืนเข้ามาจนถึงบางกอก เมื่อเข้าถึงถามว่านี่มีกี่ใบก็บอกว่ามีสองทุกอย่างแต่เห็นของมีอยู่ใบเดียวนาน ถามก็ว่าอีกใบหนึ่งยังไม่มาถึง เป็นความฉุนว่าจะให้มันมาถึงพร้อมกันหมดอย่างไรได้ จึงได้นิ่งไว้จนให้สิ้นซากเสียที ครั้นเมื่อวานนี้คิดเห็นว่าชะรอยของที่จะมาถึงหมดแล้ว แต่ของก็ไม่ครบ ๒ ห้องจึงได้ลองต่อว่าดู แกตอบไม่ได้นิ่ง วันนี้จึงได้ขอเข้ามาดูคิดคำตอบจากห้องนี้เอง ไม่ใช่เพราะความจำว่าจัดไว้เช่นนั้นฤๅหลักถานอื่นเลย คือตอบว่าเพราะเอาตู้ไปไว้ห้องนางเอิบมากเกินไป ตู้ห้องนางเอื้อนจึงได้ขาด จะยกเอาตู้ห้องนางเอิบเฉลี่ยมาไว้ห้องนางเอื้อนก็เป็นอันพอกันได้

จึงได้ขอให้พระยาสุขุมเข้ามาดูเพราะเชื่อว่าจะแลเห็นได้ด้วยความสังเกตคือ

๑. บรรดาเครื่องเฟอร์นิเชอร์ทั้ง ๒ ห้องนี้มีเหมือนกันทุกอย่าง ๆ ละ ๔ เว้นไว้แต่ตู้ลิ้นชักแลตู้กระจกใหญ่ไม่มีในห้องนางเอื้อนมีแต่ในห้องนางเอิบ

๒. ที่ดุ๊กว่าตู้ห้องนางเอิบมากไปจะถอนมาเสีย ๒ ตู้ ถ้าถอน​ตู้ลิ้นชักฤๅตู้กระจกมาใบหนึ่ง ก็คงขาดตู้ห้องละใบไม่เหมือนกัน ตู้ ๒ ใบนั้นประโยชน์ที่ใช้ก็ต่างกัน จะเรียกว่าแต่งเหมือนกันทั้ง ๒ ห้องไม่ได้

ส่วนตู้ห้องนางเอื้อนที่ยังขาดอยู่อีกใบหนึ่งจะถอนตู้ใบไหนใบหนึ่งนอกจากถอนตู้ลิ้นชักฤๅตู้กระจกใหญ่ที่ยังเหลืออยู่มาแล้ว คงมาซ้ำกับที่นางเอื้อนมีอยู่แล้วเป็น ๒ ใบขึ้นทั้งนั้น

๓. ถ้าจะจัดตามดุ๊กว่านี้มีคติที่จะเป็นไปได้ ๒ อย่าง คืออย่างหนึ่งห้องหนึ่งมีตู้ใหญ่ ๒ ใบห้องหนึ่งมีตู้เล็ก ๒ ใบฤๅ มีตู้ใหญ่ซึ่งต่างประโยชน์กัน ข้างหนึ่งมีแต่ผ้านุ่งผ้าห่มไม่มีเครื่องเงินเครื่องทองเป็นอันขาด ข้างหนึ่งมีแต่เครื่องเงินเครื่องทองเดินแก้ผ้าโทงเทงอยู่เสมอ

เมื่อพิเคราะห์โดยเลอียดแล้วก็จะเห็นได้ว่า ความตั้งใจที่จะสั่งเฟอร์นิเชอร์นี้จะทำให้เหมือนกันทั้ง ๒ ห้องจะให้มีตู้มากที่สุดที่จะตั้งได้ แต่หากเผลอไผลหลงลืมไปสั่งพลาดพลั้งฤๅเขาเข้าใจผิด ถ้ายอมลืมเสียบ้างยอมให้ฝรั่งเข้าใจผิดบ้าง ความก็จะไม่ลำบากยากเย็น แต่กรมสรรพสาตรตั้งแต่เกิดมาไม่เคยลืมอะไรสักครั้งเดียว แลไม่เคยเข้าใจผิดแต่สักครั้งเดียว ใครที่มาทำงานก็ไม่เคยลืมไม่เคยเข้าใจผิด แม่นยำไปด้วยกันหมดทั้งสิ้น จึงหาทางตกลงอย่างไรไม่ได้ วันนี้ว่าเช่นนี้พรุ่งนี้กลายเป็นเถียงอย่างอื่นจับไม่อยู่ แต่อย่างไรอย่างไรก็ไม่ได้ลืม เป็นอัน​พ้นวิไสยที่จะพูดกันต่อไปอีกได้ เว้นไว้แต่เลิกเสียตั้งหนึ่งเอาใหม่

ใช่ว่าจะขาดแต่ตู้สองใบเท่านี้ เสาตั้งมุมแลอะไรเล็กๆ น้อยๆ ขาดอยู่บ้าง หลวงนายศักดิอาจจะชี้แจงได้

เก้าอี้สำหรับห้องนั้นได้สั่งแต่ต้นมือ ว่าให้มีแต่เก้าอี้นอนแลเก้าอี้อารมแชร์เพียงห้องละสองตัว ๓ ตัว เพราะจะใช้นั่งกับพื้นเก้าอี้อารมแชร์สำหรับนั่งเล่นสบายๆ เก้าอี้เล็กสำหรับนั่งที่แต่งตัวมีแต่เฉภาะเท่านั้น เก้าอี้ที่ไม่เป็นสำรับเช่นนี้ก็มีเข้ามา แต่สีไม่ถูกกับแพรที่บุเตียงนอน ให้ดุ๊กบอก ๓ หนก็กลับไปกลับมาทั้ง ๓ หน ประเดี๋ยวว่านี่แลประเดี๋ยวว่าไม่ใช่ยังไม่มาถึงคอยไปคอยมาก็เลยแหงอยู่จนเดี๋ยวนี้ วันนี้เป็นระดูนี่และ แต่ข้อที่แพรผิดกับเตียงนอนนั้นนิ่ง ถึงโดยจะเอาพร้าไปงัดก็เห็นจะไม่เป็นสวัสดิมงคล ลมที่จะออกมาคงเป็นวจีทุจริตจึงได้เลยนิ่งเสีย ทนให้แพรมันแปลกสีกันเช่นนั้นก็ได้ ใช่จะรับแขกบ้านค้านเมืองอะไร ขอให้ช่วยวินิจฉัยเสียให้ตลอดด้วย

เรื่องนี้ถ้าสั่งตู้กระจกใหญ่อีกใบหนึ่งสั่งตู้ลิ้นชักใหญ่อีกใบหนึ่งเท่านั้น ก็นับว่าก็เป็นสิ้นถ้อยความหนามเสี้ยนกันหมดไม่ควรจะพากันไปลงนรกจกเปรตชวนกันขึ้นสวรรค์ดีกว่า.

สยามินทร์