วันที่ ๖ กรกฎาคม ร.ศ. ๑๒๘

สวนดุสิต

วันที่ ๖ ก.ค. รัตนโกสินทรศก ๑๒๘

เจ้าพระยายมราช

เรื่องประกาศการทำน้ำนั้นได้อ่านแล้ว ตามร่างที่ทำมานั้นคือ เป็นดังนี้

๑. ประกาศที่อ้างพระนามเป็นประกาศที่ฝรั่งเรียกว่าดีกรี ฤๅเราเรียกว่าพระราชบัญญัติ พระราชกฤษฎีกาอะไรต่างๆ กันไปบ้าง ​ที่แท้วิธีสั่งเช่นนี้เป็นอย่างฝรั่ง คือเจ้าแผ่นดินสั่งรวบยอดเหมือนบาฬี กฎเสนาบดีที่รับพระบรมราชโองการ ออกเป็นอรรถกถาเพื่อจะไม่ให้ต้องออกพระนามสั่งการเล็กๆ น้อยๆ หยุมหยิม จึงสั่งรวบยอดเสียครั้งเดียว ต่อนั้นไปเป็นแต่อ้างพระราชโองการเป็นธรรมเนียมที่ดี ใช้ทั่วไปทุกบ้านทุกเมือง จนกระทั่งถึงเมืองจีนก็ใช้ เมืองเราเคยใช้เป็นแบบอย่างมาแล้ว ข้อความที่จะควรออกอย่างไร นึกว่าอย่าคุยมากนักเลยจะดีกว่า เพราะเหตุว่าเป็นเรื่องที่ใครๆ ก็รู้อยู่โดยมากว่าเป็นประโยชน์อย่างไร แลจำเป็นอย่างไร เราก็ถูกด่าถูกแช่งมาช้านานอยู่แล้ว คลำดูบนตอก็จะเจอเอดิเตอร์หนังสือพิมพ์นั่งอยู่หลาย ๑๐ คน จึงได้ร่างเป็นเค้าความส่งมา ให้แต่พอเรียบๆ ไม่ใช่แต่งดีแล้ว จะแก้ไขอะไรบ้างก็ได้

๒. สำนวนที่ร่างนั้นแปลจากภาษาฝรั่ง ฤๅอย่างไร มันไม่สู้จะเป็นภาษาไทยสนิท จึงเขียนลงตามที่เข้าใจ ไม่ได้เห็นต้นร่างภาษาฝรั่ง บางทีจะเดาใจความผิด ถ้าผิดตรงไหนให้แก้

๓. เติมความลงไปข้อหนึ่ง คือข้อ ๔ ซึ่งเป็นคำสั่ง ถ้าไม่มีข้อ ๔ มันจบลงไปเก้อๆ อย่างไรอยู่ ที่จริงความมุ่งหมายของพระราชบัญญัติอันนี้ก็จะสั่งข้อ ๔ เท่านั้น

เรื่องชื่อที่ถามว่าจะเรียกอะไรนั้น เห็นว่าไม่ควรจะเรียกวอเตอร์เวิค ซึ่งจะเป็นอุทกกิจ อุทกการ ไม่เพราะ ควรจะใช้​วอเตอร์สัปไปล แต่ไปติดศัพท์คำสัปไปลนึกไม่ออก กำลังถามกรมสมมตอยู่ จึงลงอุทกไว้ที เพราะอ้ายคำน้ำมันไปเคราะห์ร้ายเสียอย่างไร ดูมีคนรังเกียจๆ จึงอยากจะหาคำใช้อย่างเช่นโทรเลขไปรสนีย์

เรื่องวิธีซื้อที่ดิน ไม่ได้ตรวจทีเดียว เหตุว่าจะตรวจวิธีซื้อที่เช่นนั้น ต้องอาไศรยแบบซื้อที่รถไฟ ซื้อที่คุก ที่โรงทหาร เป็นมือขวาของนครบาลอยู่แล้ว ให้สอบมาให้เสร็จไว้ให้ที่ประชุมเขาทัก

๔. เรื่องสำมโนครัวนั้นเกี่ยวแก่อะไรๆ จิปาถะ ถ้าสำเร็จเสียได้นั้นจะเป็นประโยชน์แก่การทั้งปวงมาก

๕. ได้คิดแล้วฤๅยังว่าการจำหน่ายนี้ จะเอาเข้าในเรตเหมือนเมืองอื่นๆ เขาฤๅ ฤๅจะไขน้ำอย่างอ้ายสูบตุ้งๆ พระยาโชฎึก^๑ ข้อนั้นเป็นความสำคัญมาก ทำไมคิดเสียให้ตลอด ได้ส่งร่างทั้งปวงคืนมา กับโครงหยาบๆ พอให้เข้าใจความคิดในคำประกาศด้วยฉบับหนึ่ง.

สยามินทร์