กล่องดวงใจ

​เมื่อตอนต้น ๆ เดือนมิถุนายน (พ.ศ. ๒๔๗๘) เกาวะนาแห่งแบงก์ออฟอิงค์แลนด์ (คือธนาคารยอดของอังกฤษ) ประกาศต่อธนาคารใหญ่ ๆ ด้วยกันว่า ขออย่าให้ทำสัญญาซื้อขายทองคำล่วงหน้าเป็นรายใหญ่ ๆ ในหมู่นี้ (ก.ค. พ.ศ. ๒๔๗๘) แบงก์ออฟอิงค์แลนด์อยู่ในตำแหน่งหัวหน้ากิจการสำคัญประเภทหนึ่งของประเทศอังกฤษ ต้องเกี่ยวข้องไปในการค้าขายแทบจะทุกลู่ทุกทาง จะพูดอะไรออกมาก็ต้องเป็นหลักฐาน จะพูดโพล่ง ๆ ไม่ได้ แม้ฉนั้นคำที่เกาวะนาขอต่อพวกธนาคารด้วยกันว่า อย่าเพิ่งซื้อขายทองคำล่วงหน้านี้ ยังทำให้หนังสือพิมพ์ที่เป็นปากเสียงของ​ชมรมการเมืองพวกเลเบอร์ติเตียนโดยคำกล่าวว่า แม้จะได้ตกใจกันมากในคราวที่ฝรั่งเศสตั้งรัฐบาลเป็นตุ๊กตาล้มลุกอยู่พักหนึ่งก็จริงแต่ ม. ลาวัลก็ได้ตั้งรัฐบาลสำเร็จ จนควรหวังได้ว่า ทองคำซึ่งไหลออกจากประเทศฝรั่งเศสจนเกิดตุ๊กตาล้มลุกนั้น ก็หยุดไหลอยู่แล้ว เหตุใดแบงก์ออฟอิงค์แลนด์จึงจะมากำชับธนาคารอื่น ๆ ป่านนี้เล่า การที่หนังสือพิมพ์ของชมรมเลเบอร์ติเตียนฉนี้ ชรอยจะเป็นเพราะเห็นว่าธนาคารใหญ่ ๆ ซื้อขายทองคำเพื่อจะรักษาราคาเบี้ยตราให้ยืนที่ไว้ โดยเพียรจะทำให้เบี้ยตราเป็นประหนึ่งเสาหินที่โยกไม่ได้

แต่การที่แบงก์ออฟอิงค์แลนด์ ประกาศแก่ธนาคารใหญ่ ๆ ด้วยกันนั้น เราไม่ควรคิดว่า เขาต้องประกาศเพราะพูดกันเงียบ ๆ ไม่ได้ อันที่จริง นายธนาคารใหญ่ ๆ ก็ไม่มีกี่คน ต่างคนต่างรู้ทางการด้วยกันทั้งนั้น แต่ต่างธนาคารต่างต้องอาศัยแบงก์ออฟอิงค์แลนด์เป็นศูนย์กลาง ถ้าเขาจะประชุมพูดกันเงียบ ๆ ประเดี๋ยวเดียวก็คงจะได้ การที่เขาประกาศ ก็เพราะต้องการให้คนทั้งหลาย ทั้งในแลนอก​ประเทศอังกฤษทราบโปลิซีว่า เล่นค้ากำไรเรื่องทองคำกันนักไม่ดี หากบุคคลบางคนจะได้กำไรบางคราว ก็เพิ่มความปั่นป่วนมากขึ้น

ความคิดที่จะปักเสาหินนั้น ก็คิดกันทุกประเทศใหญ่ ๆ (ประเทศเล็ก ๆ เจียมตัวว่าจะคิดไปโดยลำพังไม่สำเร็จก็คอยพึ่งประเทศใหญ่) แต่คนบางพวกก็คิดถึงเสาหินขนาดกลาง บางพวกก็คิดให้เป็นเสาใหญ่ เป็นที่ยึดเหนี่ยวได้ทั่วโลก อเมริกาเริ่มคิดเรื่องเสาหินขนาดใหญ่ แต่มิศเตอร์เนวิล เชนเบอร์เด็น (เสนาบดีคลังอังกฤษ) เห็นว่าจะยังสำเร็จไปไม่ได้ในหมู่นี้ (ก.ค. พ.ศ. ๒๔๗๘)

ผู้คิดค้ากำไรเรื่องทองคำแลเบี้ยตราคงจะมีเสมอ จะห้ามคนไม่ให้อยากมั่งมีกระไรได้ ถ้าประเทศเพลี่ยงพล้ำเพราะจัดไม่ดี หรือเพราะการค้าขายกับประเทศอื่นซุดโซมลง (เช่นขายออกไปน้อยกว่าซื้อเข้ามา) ก็คงจะมีผู้ค้ากำไรร่ำไป คำว่าเคราะห์ร้ายตายขุมนั้น “เคราะห์” อาจได้แก่ ดาวคือเทวดาบันดาลก็ได้ แต่อาจเป็นเพราะเราทำเองก็ได้

​หนังสือพิมพ์ “ ไตมส์” (ลอนดอน) กล่าวเป็นคติสำคัญว่า ประเทศทั้งหลายทุกประเทศ “ต้องจัดเรือนของตนให้เรียบ” เพื่อให้เจ้าของทุนทรัพย์ไว้ใจ หนังสือ “บางกอกไตมส์” แถมว่า ที่ว่าทุกประเทศนั้นรวมทั้งสยามด้วย

ความ เรียบในเรือน นี่แหละเป็นของพึงรักษาราวกับกล่องดวงใจ ทศกัณฐเอากล่องไปฝากฤษีไว้ ก็น่าจะนึกว่ารักษาแน่นแฟ้นอยู่แล้ว แต่หนุมานยังหลอกเอาไปได้