ผสมผสาน

​ในหน้า ๕ ประมวญวัน วันที่ ๑๙ (สิงหาคม ๒๔๘๐) ได้เขียนปีผิดไว้แห่งหนึ่ง ซึ่งได้บอกแก้เมื่อวานนี้แล้ว (๒๐ สิงหาคม ๒๔๘๐) คำที่ว่าผิดนั้นคือคำที่ว่า “ค.ศ. ๑๔๗๘” ขอให้แก้เป็น “พ.ศ. ๒๔๗๘”

แต่ยังมีอีกแห่งหนึ่งซึ่ง น.ม.ส. ได้กล่าวไว้ว่า ไม่เคยทราบมาก่อนว่า มีชายอังกฤษคนหนึ่งชื่อไวต์ เป็นข้าราชการสยามในแผ่นดินพระนารายณ์มหาราช หรือถ้าได้เคยเห็นชื่อชายคนนั้นในหนังสือก็จำไม่ได้ วันนี้ (๒๑ ส.ค. ๒๔๘๐) ได้รับจดหมายจากผู้อ่านของเราผู้หนึ่ง ซึ่งใส่ใจในเรื่องพงศาวดารบอกมาว่า เมื่อได้​เห็นสมุด “ไวต์ชาวสยาม” ภาษาอังกฤษตั้งแต่แรก ก็ได้ค้นหนังสือต่าง ๆ ภาษาไทยได้ความดังนี้

ใน “พงศาวดารเรื่องเรารบพม่าครั้งกรุงศรีอยุธยา” ซึ่งสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงนิพนธ์ที่หน้า ๒๗๗ และ ๒๗๘ ว่า “เจ้าพระยาวิชาเยนทร์เป็นชาติกรีก เดิมชื่อเยราวี แต่เปลี่ยนชื่อตัวเป็นว่า ฟอลคอน ซึ่งหมายความตามภาษาอังกฤษว่า เหยี่ยวนกเขาเหมือนกัน ฟอลคอนรับจ้างลงเรือกำปั่นของพ่อค้าอังกฤษคนหนึ่ง ชื่อ ยอร์ช ไฮวต์ ออกมาค้าขายทางประเทศตะวันออก มาถึงกรุงสยามปีเถาะ พ.ศ. ๒๒๑๘ ยอร์ช ไฮวต์เห็นว่าฟอลคอนเป็นคนฉลาด จึงให้อยู่ซื้อสินค้าที่กรุงศรีอยุธยา ต่อมาฟอลคอนเข้ารับราชการในกรมคลัง ในบังคับบัญชาเจ้าพระยาโกษาธิบดี (ขุนเหล็ก) แลฟอลคอนได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นลำดับมา จนถึงเป็นเจ้าพระยาวิชาเยนทร์ ริชาร์ด เบอร์นาบี คน ๑ แซมวล ไฮวต์ คน ๑ เกิดวิวาทกับบริษัทอังกฤษ ออกมาสมัครรับราชการ เห็นจะเป็นสอง​คนนี้ที่มาขยายความให้ปรากฏว่า อังกฤษอยากได้เมืองมะริศไปเป็นท่าค้าขายของบริษัทอังกฤษ โดยอ้างว่าเพราะไทยไม่ทำนุบำรุงการค้าขายให้เจริญตามสมควร เจ้าพระยาวิชาเยนทร์จึงทูลขอให้สมเด็จพระนารายณ์มหาราช ทรงตั้งเมืองมะริศเป็นสถานีค้าขายหลวง แลให้ริชาร์ด เบอร์นาบี เป็นที่ออกยาเจ้าเมืองมะริศ แลตั้งแซมวล ไฮวต์ เป็นเจ้าท่า ไปจัดการค้าขายของรัฐบาลที่เมืองมะริศ”