ดินเนอร์ใหญ่

เมื่อสองสามวันนี้ ราชทูตอเมริกันประจำราชสำนักอังกฤษได้พูดในลอนดอน แสดงใจความซึ่งผู้เขียนเห็นว่าสำคัญนัก โอกาสที่พูดนั้นคือดินเนอร์ใหญ่ในงานอะไรผู้เขียนฟังไม่ถนัด แต่เข้าใจว่าจะเป็นวันที่ ๔ กรกฎาคม คือวันที่ระลึกความสู่อิสรภาพของอเมริกา

ใจความข้อสำคัญที่ท่านราชทูตกล่าวนั้น ย่อลงว่า อเมริกาอังกฤษเร่งสร้างกองทัพเพิ่มเติมอย่างใหญ่หลวงครั้ง​นี้ เป็นเพราะความปฏิบัติของประเทศอื่นบังคับให้ทำ ประเทศอื่นนั้น ๆ จงทราบชัดเถิดว่า ในการแข่งกันสร้างกำลังทัพนี้ อเมริกันกับอังกฤษจะชนะให้จนได้ ไม่มีใครจะแข่งชนะอเมริกากับอังกฤษได้ ประเทศบางประเทศนับถือสงคราม เช่นลัทธิศาสนา บางพวกก็ค้าสงคราม (War-mongers) เป็นเหตุให้ไม่มีความไว้วางใจกันในเวลานี้ (พ.ศ. ๒๔๘๐) ท่านราชทูตกล่าวในตอนปลายว่า ประเทศที่อยู่ใต้จอมบงการ อาจเตรียมสงครามได้ดี แต่ประเทศที่อยู่ใต้ประชาธิปัตย์ ทำให้สงครามถึงที่สุดได้ดีกว่า

ในตอนเดียวกันนั้น เปรสิเด็นต์โรซเวลต์พูดในอเมริกาถึงเรื่องฟ้าคนองสงคราม ใจความว่า เป็นภัยพาดพิงไปถึงอเมริกาซึ่งจะทำไม่รู้ไม่เห็นไม่ได้ ท่านเปรสิเด็นต์กล่าวว่า ไม่แต่อเมริกาเท่านั้น ประเทศทุกประเทศจะต้องมีส่วนรับทุกข์ทั่วกันหมด

คำพูดของท่านราชทูตในลอนดอนแลของท่านเปรสิเด็นต์ในอเมริกา ทำให้เข้าใจว่า อเมริกาแสดงออกมาให้เห็นว่ามีน้ำใจอย่างไร ในเรื่องที่กระหึมสงครามอยู่ในยุโรปเวลานี้ ​(กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๘๐) การที่อเมริกาแสดงให้เห็นออกมาเช่นนี้ ย่อมเป็นการดี เพราะมหาสงครามครั้งก่อนได้เกิดเพราะประเทศต่าง ๆ ไม่รู้น้ำใจกันแน่แลเข้าใจกันผิด เป็นต้นว่า ในตอนก่อนมหาสงคราม ประเทศฝรั่งเศสกำลังปั่นป่วนในเรื่องการเงินแลการเมือง จนพวกปกครองของเยอรมันเข้าใจว่า ฝรั่งเศสกำลังวิวาทกันยุ่งเหยิง แลการเงินก็ร่อยหรอ ไม่มีท่าทางว่าจะสามัคคีกันมีกำลังหันหน้าสู้ศึกได้ ส่วนประเทศอังกฤษในเวลานั้น ก็กำลังเกิดเหตุใหญ่ในไอร์แลนด์ จนกำลังจะเกิดศึกภายในอยู่แล้ว ไม่น่าที่จะกลับมาสามัคคีเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกันเข้าสู่สงครามได้ อนึ่ง อังกฤษมิได้กล่าวออกมาให้ชัดเจนในตอนก่อนนั้นว่า ถ้าเยอรมันเข้าตีฝรั่งเศสทางเบ็ลเยียม อังกฤษก็จะเข้าช่วยเบ็ลเยียมกับฝรั่งเศส อังกฤษได้แสดงน้ำใจแน่นอนเช่นนี้ ต่อเมื่อเยอรมันได้เดินทัพเข้าประชิดแดนเบ็ลเยียมเสียแล้ว เมื่อพระเจ้าแผ่นดินเยอรมันทรงทราบน้ำใจอังกฤษในตอนนั้น ก็ลังเลพระทัยในเรื่องขบวนศึก จึงทรงปรึกษาโมลเก จอมทัพเยอรมันว่า ถ้าจะเปลี่ยนขบวนศึกเป็นไม่ผ่านเบ็ลเยียมเข้าตีฝรั่งเศส เป็นแต่​ตั้งขัดทัพแดนต่อแดนเยอรมันกับฝรั่งเศส มิให้ฝรั่งเศสยกล่วงล้ำเข้าไปได้ แล้วส่งกองทัพเยอรมันทุ่มเทไปตีรัสเซียทางตะวันออก ก็จะหย่อนทางอันตรายลงได้ เพราะจะมีประเทศปฏิปักษ์อยู่แต่เพียง ๒ ประเทศ คือฝรั่งเศสกับรัสเซียเท่านั้น คำที่พระเจ้าแผ่นดินทรงปรึกษาเช่นนี้ จอมทัพเยอรมันทูลตอบว่าไม่มีเวลาจะเปลี่ยนเสียแล้ว