โอวาทสำหรับชายหนุ่ม

​ดูราชายหนุ่มทั้งหลาย การเลือกหาคู่เป็นสิ่งสำคัญยิ่งกว่าขับรถยนต์แลกินเหล้า จงฟังโอวาทของผู้ที่อายุใกล้ ๖๙ เขาไปปีละปี ทั้งเอาใจใส่จำเป็นคติเพื่อประโยชน์แก่ตนเองเถิด

การเลือกเมียในเวลานี้ ก็ยังคงเป็นไปตามวิธีที่ได้ทำกันแต่ครั้งรัชกาลพระร่วงแลยุคที่เก่า ๆ กว่านั้นขึ้นไป ผู้ใหญ่ที่ได้เคยรับความเดือดร้อนด้วยเรื่องมีเมียผิดมาแล้ว ก็ไม่อาจใช้ความรู้แนะนำคนหนุ่มให้หลีกเลี่ยงจากความเดือดร้อนเช่นกันนั้นได้

​หญิงงาม

ชายหนุ่ม ๆ ทุกคนเมื่อต้องการมีเมีย ก็คงแสวงหาหญิงที่เป็นดังนี้คือ วัตถุอันหนึ่งที่สวยไม่มีตัวจับ อายุน้อยไปราว ๆ สามปีเป็นประมาณ แต่งตัวเก๋ไม่มีที่สุด พูดเหมือนเสียงดนตรี...... แต่ความข้อนี้จะป่วยการกล่าวไปใย เชิญท่านผู้เป็นชายหนุ่มทราบเอาเอง จากแม่สาวที่ท่านนึกอยู่ในใจแล้วนั้นเถิด

คำฝรั่งมีอยู่ว่า “ความงามอยู่เพียงผิวหนัง” เป็นคำสำหรับปลอบผู้ที่หาเมียงามไม่ได้ แต่ที่จริงเป็นคำที่ผิด เพราะธรรมดาหน้าที่สวย จะต้องสวยจากกระโหลกศีร์ษะ ถ้ากระโหลกศีรษะรูปไม่งาม หน้าจะงามอย่างไรได้ ถ้ากระโหลกศีร์ษะรูปเป็นมะนาวตัดหรือพระจันทร์ครึ่งซีก หน้าก็กลม ๆ แบน ๆ เป็นทองแดงไพ หรือเหมือนอัฑฒจันทร์ จะสวยได้หรือ อนึ่ง คำที่ว่าความงามอยู่แต่เพียงผิวหนังนั้น เป็นการดูถูกหญิงงาม หาว่าเหมือนลูกโป่ง ซึ่งมีรูปอยู่ได้ก็ด้วยผิว ไม่มีอะไรข้างใน เป็นการดูหมิ่นน่าโกรธ

ข้าพเจ้าเองก็ไม่ใช่คนเกลียดความงาม แต่ตำราผู้เฒ่าท่านห้ามไม่ให้มีเมียงาม เพราะหญิงงามมีความงามปิดบัง​ความไม่งาม หญิงขี้ริ้วมีความไม่งามปิดบังความงาม ข้อนี้บางทีจะเข้าใจยาก จะต้องอธิบาย

ในข้อต้นจะต้องกล่าวตำราที่โฮเมอร์หรือขงจู๊ตั้งไว้แต่โบราณ ถ้าไม่ใช่โฮเมอร์หรือขงจู๊ ก็คงพิเภกหรือใครคนหนึ่ง คำที่กล่าวนั้น ถือว่าในโลกนี้ไม่มีสิ่งใดที่จะหาที่ติมิได้ ที่สุดพระปรางค์วัดแจ้งก็แทบจะมีผู้ติว่าไม่งาม แลผู้ที่ว่าเชกสะเปียร์ไม่ไพเราะ ก็เกือบจะหาได้ ดังนี้เราท่านทุกคนไม่ว่าเนื้อจะเป็นทาทอง หรือทาดินหม้อคงจะมีที่ติทั้งนั้น ฝ่ายหญิงสวยนั้นเล่า ชั้นต้นให้ท่านเห็นตัว ให้ท่านรัก ให้ท่านหลง ให้ท่านเป็นบ้า ให้ท่านไปขอ ให้ท่านแต่งงานด้วย ให้คนอื่นริศยาท่าน แล้วให้ท่านริศยาตัวท่านเอง คือตัวท่านเมื่อมีเมียแล้ว ริศยาตัวท่านเมื่อยังเป็นโสดอยู่

ครั้นท่านได้อยู่กินกับนางงามแล้วไม่ช้า ความไม่งามของนางงามก็มาปรากฏแก่ตาท่าน ซึ่งแต่แรกท่านไม่เห็น แต่มาบัดนี้ท่านเห็นได้ ด้วยเป็นผู้มีโอกาสสังเกตมากกว่าผู้อื่น คือต่างว่านางงามมีรอยน่าเกลียดอยู่ตรงหูข้างซ้าย หรือมีหนวดรำไรซึ่งเห็นยากที่สุด หรือเมื่อเวลาหัวเราะมาก ๆ หน้าออกจะเป็นรูปมะนาวตัดไปดังนี้ คนอื่นที่ไม่หมักหมมอยู่​ด้วยกันก็ไม่ทันสังเกต แต่คนที่อยู่ด้วยกันเสมอ ๆ ยอมเห็นได้ แลของชนิดนี้เมื่อเห็นเสียครั้งหนึ่งแล้ว แลดูไปทีไรมันก็เห็นทุกที ลงท้ายถึงคนอื่นจะเห็นเมียงามปานใดก็ตาม แต่ตัวกลับเห็นเมียเป็นคนหน้ามะนาวตัดไปฉิบ

อนึ่ง ใครมีหญิงงามได้เป็นภรรยา ก็เท่ากับคลั่งต้นบอนแลถ้วยปั้นในเวลาฮือ แปลกกันแต่ต้นบอนแลถ้วยปั้นชามเทพนมต่าง ๆ นั้น ราคาขึ้นจำเพาะเวลาที่เป็นกุลียุค แต่หญิงงามไม่มีราคาขึ้นราคาลด แกแพงอยู่ทุกเมื่อ เพราะแฟชชั่นเป็นเหตุ

ถ้าจะพูดตามยุติธรรม จะโทษว่าเป็นเพราะแกสวยก็ไม่ได้ เพราะแกทำการตามหน้าที่ ด้วยผู้หญิงทุกคนมีหน้าที่ที่จะต้องสวย อย่างผู้ชายทุกคนมีหน้าที่ที่จะต้องมั่งมี แต่หากคนเราหาทำการตามหน้าที่ไปทุกคนไม่

ผู้ชายมีเงินนับเป็นล้าน ๆ ถ้าเผอิญยังต้องการเมียอยู่อีก ก็คงหาหญิงสวยที่สุดที่เงินนับล้าน ๆ เหล่านั้นจะหาได้ ข้อนี้เป็นจริงฉันใด หญิงที่สวยเมื่อจะมีผัว ก็ย่อมจะอยากได้คนมั่งมีที่สุด ที่ความสวยจะหาได้เหมือนกัน

​ในเรื่องราวโบราณแต่ไหน ๆ มา หญิงงามเป็นผู้ทำให้เกิดยุคเข็ญมามาก ข้างฝรั่งมีนางเฮเล็นทำให้ศึกไปติดเมืองตรอยจนยับเยินป่นปี้ไปหมด ข้างเรามีนางสีดาพาศึกไปติดลงกา จนทศกัณฐแลพี่น้องตายลงไปเป็นเบือ หากว่าเราเข้าข้างพระราม ถ้าไม่เช่นนั้นก็จะพาเอาพระรามแลพวกพระรามตายลงไปบ้าง นางสีดาผู้นี้ ถ้าดูตามรูปในวัดพระแก้ว ก็หน้าตาขี้ริ้วเต็มที ชรอยรูปสมบัติจะถูกต้องตามแฟชชั่นความสวยในสมัยนั้น เราได้ฟังมามากแล้ว ที่ผู้หลักผู้ใหญ่ห้ามไม่ให้มีเมียงาม ถึงความอธิบายจะไม่สู้พอ ก็ควรต้องฟังไว้บ้าง เพราะฉนั้นถ้าท่านจะเลือกเมีย จงอย่าเลือกคนที่งามเหลือเกินจะเสฟกว่า เว้นแต่แม่งามจะเป็นคนมีเงินทองล้นล้าฟ้ามืด หรือท่านเองเป็นคนมั่งมีจนคิดบาญชีไม่ถูก

ในข้อที่ว่า แม่งามเป็นคนมีเงินทองมากมายนักหนานั้น ท่านไม่ต้องนึกถึง เพราะผู้หญิงที่สวยด้วยมั่งมีด้วยกัน หายากยิ่งกว่าเอาไฟส่องหาเข็มในกระป๋องน้ำมันเบ็นซีน ถ้าจะมีบ้าง ก็มีคนอื่นเก็บไปไว้เสียนานมาแล้ว ถึงอย่างไร ๆ ​ก็ดี ในแลวกบ้านที่ท่านอยู่คงจะหาไม่ได้

ส่วนข้อที่ ๒ ซึ่งว่าถ้าท่านเป็นคนมั่งมีอยู่เองแล้วนั้น ถึงคนอย่างท่านก็ควรจำใส่ใจไว้ว่า เลี้ยงช้างไว้ดูเล่นยังถูกกว่ามีเมียสวยไว้ชม ถ้าท่านจะไม่มีเมียเสียเลย แล้วเล่นโมเตอร์คาอย่างเล่นบอนแลเครื่องลายครามก็ยังถูกกว่า ข้อนี้ข้าพเจ้าเองก็ไม่เคยทดลอง อาจไม่จริงก็ได้

อนึ่ง เมื่อท่านเป็นความฟ้องหย่ากับภรรยาสวยของท่านนั้น ผู้ที่มาฟังความในศาลทั้งปวงจะไม่มีใครสงสารท่านเลย ด้วยภรรยาของท่านแย่งเอาความกรุณาที่อยู่ในใจพวกเหล่านั้นไปเสียหมด ที่สุดเพื่อนที่รักของท่านก็จะเป็นแต่เพียงบ่นว่า “ปุ้ดโธ่ ตาเมี่ยงเอ๊ย” เท่านั้นเอง (ตรงนี้ถ้าท่านไม่ได้ชื่อเมี่ยงโปรดเปลี่ยนเสียให้ถูกต้องด้วย)

แต่ข้าพเจ้าได้กล่าวว่า ข้าพเจ้าเองจะถึงกับเกลียดหญิงงามทีเดียวก็หามิได้ ที่กล่าวมานี้ก็เป็นแต่พูดตามหลักฐานถ้อยคำที่ผู้หลักผู้ใหญ่กล่าวมาแต่โบราณกาลครั้งกรุงสุโขทัยขึ้นไป ส่วนตัวข้าพเจ้าเองนั้น เห็นว่าท่านควรเลือก​เมียที่ไม่สู้ขี้ริ้วทีเดียว ต้องมีความงามตามที่กล่าวนี้อยางหนึ่งเป็นอย่างน้อย

(๑) แขนเหมือนงวงช้าง แต่ให้เล็กกว่านั้นสักหน่อยด้วย ถ้าไม่เช่นนั้น แกนอนเลมอเอาแขนมาพาดหน้าอกท่านเข้า ท่านจะพาลตายเอาง่าย ๆ อนึ่ง รูปแขนก็จะผิดกับงวงช้างเล็กน้อย ด้วยถ้าผู้หญิงคนไหนแขนโคนโตปลายเรียวเหมือนงวงช้าง ก็กีดกันแฟชชั่น คือจะต้องใช้เสื้อแขนหมูแฮมอยู่เป็นนิตย์ ไม่ว่าหมูแฮมจะอยู่ในแฟชชั่นหรือไม่ เวลาที่แฟชชั่นมีบัญญัติให้ใช้เสื้อแขนรัดข้างบนปลายบาน หรือแขนเป็นลำไม้กระบอกเสมอต้นเสมอปลายก็ดี ภรรยาท่านจะทำตามไม่ได้ ด้วยรูปแขนไม่อนุญาต

(๒) หน้า “ดังจันทราทรงกรดหมดมลทิน” แต่รูปหน้าอย่าให้เหมือนรูปพระจันทร์ ไม่ว่าจะเป็น ๘ ค่ำ หรือ ๑๕ ค่ำ ถ้าไม่เช่นนั้นหน้าจะเป็นมะนาวตัด หรือมิฉนั้นเป็นรูปอัฑฒจันทร์ ไม่ควรจะเป็นหน้าคน

(๓) “งามเนตรดังเนตรมฤคมาศ” แต่อย่าให้เหมือนทีเดียว เขาจะไม่เชื่อว่าตาจริง ๆ ด้วยมันผิดกับตา​มนุษย์มากนัก จะถูกเหมาว่า ตาบอดซื้อตากระจกมาใส่ปลอม แลจะซื้อตากระจกที่เขาทำไว้สำหรับคนก็ทั้งยาก ช่างงุ่มง่ามไปซื้อเอาตาเนื้อมาได้

(๔) “งามขนงวงวาดดังคันศิลป์” แต่ให้ผิดกันสักหน่อย ด้วยถ้าคิ้วโก่งอย่างคันศร ก็จะไพล่ขึ้นไปอยู่หน้าผากซึ่งเป็นที่คิ้วไม่ควรจะอุกอาจขึ้นไปถึง แต่ถ้าคิ้วใครโก่งขึ้นไปเป็นหลังแมวบิดขี้เกียจเช่นนั้น ถึงจะเป็นเองก็จะถูกหาว่าเป็นด้วยดินหม้อ

(๕) “อรชรอ้อนแอ้นดังกินริน” แต่อย่าให้เอวแอ่นเหมือนกินร ด้วยกินรจำเป็นต้องเอวแอ่นไว้สำหรับหาง ภรรยาท่านถ้าจะเอวแอ่นเช่นนั้นก็ไม่มีมูล อนึ่ง กินรเป็นสัตว์มีปีก อกต้องแอ่นไปข้างหน้า สำหรับถ่วงน้ำหนักปีกที่อยู่ข้างหลัง แต่ภรรยาท่านไม่มีปีก ถ้าอกแอนมากนัก ก็ไม่มีมูลเหมือนกัน แท้จริงอย่าว่าแต่อกไม่แอนไปข้างหน้า ถึงที่สุดจะแอ่นไปข้างหลัง ถ้าจะพูดในทางถ่วงน้ำหนักแล้ว ก็ไม่มีอันตรายอันใดเลย

​หญิงขี้ริ้ว

ฝ่ายผู้หญิงขี้ริ้วนั้นมีข้อสำคัญข้อหนึ่ง ซึ่งเป็นที่พึงชมความเสมอต้นเสมอปลายของแก ถ้าเป็นคนขี้ริ้วเมื่อสาว ก็เป็นคนขี้ริ้วเมื่อแก่ ไม่กลับกลอกงามเมื่อแย้มสกปรกเมื่อเน่า หญิงงามเมื่อได้แปรคติความงามไปได้ไม่สู้กี่วัสสาก็ลดถอยลงไป ยิ่งแก่อาวุโส ก็ยิ่งแก่ความไม่สวยหนักขึ้นทุกที หนังก็เหี่ยว ฟันก็หัก หรือถ้าไม่หักก็ถอดได้ ด้วยเป็นฟันที่ได้เคยเสียค่าระวางกำปั่นมาจากยุโรปหรืออเมริกาทั้งนั้น

ส่วนผู้ที่ไม่งามนั้น ไม่หลอกลวงท่านด้วยรูปสมบัติอะไรไม่งามอยู่ที่ไหนบ้าง ก็เห็นเสียแต่แรกหมด จะมีหนวดหร็อมแหร็มก็เห็น จะตาเหล่ก็เห็น จะตะโพกสุดเสียงสังข์ก็เห็น จะจมูกใหญ่ไปหรือเล็กไป จะมีคิ้วน้อยไปหรือมากไป จะอะไรต่ออะไรไป หรืออะไรต่อมิอะไรไป ก็เห็นได้หมดในทันที ท่านไปสู่ขอตามความต้องการของผู้ใหญ่ตามธรรมเนียมโบราณ ไม่เคยได้พบหน้ากันก่อนวันรดน้ำ ครั้น​วันแต่งงานได้เห็นกันเป็นครั้งแรกท่านจะสลบเสียให้ได้ ด้วยเวลานั้นแกอายเหมือนจะแทรกแผ่นดิน ความอายยิ่งทำให้ความไม่สวยของแกจำเริญขึ้นอีกเป็นอันมาก

ครั้นอยู่ด้วยกันไปได้หน่อยหนึ่ง ท่านไปเห็นความงามแอบอยู่ตามซอกหู หรือบนขนตา หรือใต้ลูกคาง หรือที่ไหนแห่งหนึ่ง เป็นสิ่งที่งามวิเศษยิ่งนัก อีกหน่อยหนึ่งเห็นได้อีกว่า จมูกที่ใหญ่ไปหรือเล็กไปนั้น มันมีอะไรเป็นวงตามริม ๆ ดูงามจริง ๆ แต่คนอื่นเห็นไม่ได้ เพราะไม่มีโอกาศจะสังเกตได้เท่าท่าน

ข้อสำคัญของหญิงไม่งามมีอยู่อีกข้อหนึ่ง ซึ่งข้าพเจ้าจะอธิบายด้วยยกตัวอย่างมาเล่าดังต่อไปนี้

เมื่อข้าพเจ้ายังเป็นนักเรียนอยู่ที่มหาวิทยาลัย มีเพื่อนคนหนึ่งไม่เป็นคนมักใหญ่ใฝ่สูง จะกินจะอยู่จะเล่นจะหัว ก็ทำแต่เพียงกลาง ๆ แกเป็นคนซึม ๆ เงียบ ๆ ไม่อยากตีกันเชียงดีถึงได้เสื้อสีนิล หรือทำเก่งให้วิเศษกว่าเพื่อนมนุษย์ไปนัก

วันหนึ่งเพื่อนผู้นี้เล่าให้ข้าพเจ้าฟังถึงเรื่องสำคัญในชีวิต​ของเขา ซึ่งที่จริงก็เป็นเรื่องสำคัญในชีวิตของใคร ๆ ทั้งนั้น แต่หากคนอื่นหาเห็นสำคัญดังเพื่อนข้าพเจ้าคนนั้นไม่

คืนวันนั้นเรากินข้าวในหอกลางของคอเลชพร้อมกัน แล้วเวลาออกจากหอเขาเชิญข้าพเจ้าไปกินกาแฟแลสูบกล้อง ครั้นไปนั่งสนทนากันได้สักครู่หนึ่ง เขาก็ขยายเรื่องสำคัญขึ้นกล่าวว่า ในเวลานั้นเขารักผู้หญิงอยู่คนหนึ่ง หล่อนเป็นคนดีแลอะไรต่ออะไรตามเคย เขาเก็บรูปหลอนไว้ในหีบกำมหยี่ แล้วเก็บหีบกำมหยี่ไว้ในลิ้นชัก ไม่เอาออกมาตั้งอวดให้เสียรัศมีอย่างรูปอื่น ๆ

ข้าพเจ้ากอดไม่ได้ที่จะกล่าวว่าอยากเห็น เผอิญเป็นเวลาลมดี เขาลุกไปไขลิ้นชักหยิบรูปมาส่งให้ข้าพเจ้าดู ข้าพเจ้ารับมาดูแล้ว ประหลาดใจเต็มที ด้วยถ้าจะว่าข้างขี้ริ้วกันแล้ว แม่คนนั้นควรจะเข้ามิวเซียมได้

ข้าพเจ้าจะติว่าไม่สวยก็ไม่ได้ จะชมว่าสวยก็ไม่ได้ แต่ลังเลอยู่สักครู่หนึ่ง จึงส่งรูปคนให้เจ้าของถามว่า “เหมือนหรือ, จะไม่ใคร่เหมือนกระมัง”

เพื่อนข้าพเจ้าตอบว่า “เหมือนทีเดียว, ไม่มีผิดเลย”

​ข้าพเจ้าว่า “ไหน, ขอดูใกล้ ๆ อีกทีเถอะ” แล้วรับรูปมาดูใกล้ แล้วดูไกล ทั้งดูตรง ๆ แลเฉียง ๆ ก็ไม่เห็นสวยตรงไหน ดูตามซอกหูแลหลังคิ้ว ก็ไม่พบอะไรที่น่าดู หันดูรอบจาตุรทิศแลทศทิศก็หาอะไรงามไม่ได้ ข้าพเจ้าไม่ทราบว่าจะว่ากระไร ก็วางรูปลงกับโต๊ะแล้วนั่งนิ่งอยู่ แต่เขาต้องการให้ข้าพเจ้าชม ตาเขาจ้องดูตาข้าพเจ้า ถามด้วยตาว่าเป็นอย่างไรบ้าง ข้าพเจ้าเห็นจะหลีกเลี่ยงไม่พ้นก็ตอบว่า “เค้าหน้าดูจะเย็น ๆ ไม่ทำให้ใจเฉียวฉุน ความสงบใจเป็นของสำคัญ ย่อมทราบอยู่ด้วยกันทุกคน”

เพื่อนข้าพเจ้าตอบว่า “หล่อนไม่ใช่คนงาม แต่มีข้อสำคัญข้อหนึ่ง ซึ่งเป็นที่ไว้ใจได้”

ข้าพเจ้า “แน่เทียว กันนึกแล้วว่าคงมีอะไรสักอย่างหนึ่ง”

เพื่อนข้าพเจ้า “ข้อสำคัญคืออย่างนี้ คือเมื่อหล่อนกับกันได้รักใคร่กันเช่นนี้แล้ว ใครจะมาแย่งเป็นไม่มี”

คำที่เพื่อนข้าพเจ้ากล่าวนั้น เขาจะหมายความไปทางไหนก็ตาม แต่ข้าพเจ้าเห็นด้วย ถ้าหล่อนเป็นคนมั่งมีเหลือ​เกินก็จนใจอยู่ แต่ถ้าหล่อนเป็นคนธรรมดา คงไม่มีใครแย่งเป็นแน่

นั่นเป็นข้อสำคัญของหญิงไม่สวย คือเมื่อท่านเลือกตกลงในใจแล้ว คงไม่มีใครแย่ง ไม่ทำให้ท่านเดือดเนื้อร้อนใจ ด้วยหมายแล้วไม่สมหมาย หรือหมายไม่ทันที่คนอื่นเขาหมายเสียแล้ว

แต่ข้อเสียของหญิงขี้ริ้วมีอยู่ข้อหนึ่ง ซึ่งถ้าท่านไม่ใช่คนที่กินแจปีละ ๑๒ เดือน ก็คงจะทำให้ท่านรังเกียจ คือความเตอะตะของแกนั้น หาควรเป็นเครื่องชักนำให้แกได้เป็นภรรยาคนสวยเช่นท่านไม่ ในเวลาที่ท่านยังหนุ่มสะโอดสะอง ท่านย่อมจะชอบมีภรรยาสวย ในเวลาที่ท่านหายหนุ่ม ถ้าภรรยาท่านหายสวย ตำแหน่งเมียหลวงยังอยู่ ท่านคงตั้งให้แกเป็นเมียหลวง ต้องหาสาวน้อย ๆ ไว้ให้แกใช้เป็นธรรมดา