- คำนำ
- พระราชนิพนธ์คำนำ
- นมัสกฤติกถา
- อารัมภกถา
- นิทานวัจนะ
- นโลปาข๎ยานัม์
- สรรคที่ ๑
- สรรคที่ ๒
- สรรคที่ ๓
- สรรคที่ ๔
- สรรคที่ ๕
- สรรคที่ ๖
- สรรคที่ ๗
- สรรคที่ ๘
- สรรคที่ ๙
- สรรคที่ ๑๐
- สรรคที่ ๑๑
- สรรคที่ ๑๒
- สรรคที่ ๑๓
- สรรคที่ ๑๔
- สรรคที่ ๑๕
- สรรคที่ ๑๖
- สรรคที่ ๑๗
- สรรคที่ ๑๘
- สรรคที่ ๑๙
- สรรคที่ ๒๐
- สรรคที่ ๒๑
- สรรคที่ ๒๒
- สรรคที่ ๒๓
- สรรคที่ ๒๔
- สรรคที่ ๒๕
- สรรคที่ ๒๖
- อุตตรกถา
- อธิบายในลักษณประพนธ์
- อภิธาน
บ
บงสุ์, ม. ผ. [ม. ปํสุ, ส. ปางสุ] = ฝุ่น ฤๅ ผง
บดี, ส. ผ. [ส. ปติ.] = (๑) นาย, ผู้เปนเจ้าของ, ผู้เปนใหญ่, ผู้ปกครอง, ผู้ทรงอำนาจ, (๒) ผัว, หัวน่าครอบครัว
บรมจักรกฤษณ์ - (ดูที่ กฤษณ)
บรรพต, ส. ผ. [ส. ปร๎วต] = (๑) ภูเขา, เทือกเขา, เนิน (๒) กอง คือ กองวัตถุอะไรมาก ๆ ตรงกับอย่างที่ไทยเราพูดว่า “เปนพะเนินเทินธึก” ดังนี้เปนตัวอย่าง (๓) กองดินฤๅทราย ซึ่งใช้ในพิธีพราหมณ์ และพราหมณ์ในเมืองเรามักเรียกตามภาษามคธว่า “บัพ์พโต” เช่นที่ใช้สำหรับพระราชพิธีกรรติเกยาเปนต้น (๔) นามแห่งพระฤษี ซึ่งไปไหนมักไปพร้อมกับพระนารท ตามตำหรับว่าเปนลูกพระกัณวะมุนี และหลานพระกัสสปประชาบดี ฯ
บรรสาน ฤๅ ประสาน, ท. = เชื่อม, รัดไว้, ผูกไว้
บาต, ส.ผ. [ส. ปาต] = ตก, ทอดลง, หล่นลง ฯ เช่น ลูกที่ทอดคะแนน ข้าพเจ้าเดาว่าจะมาจากคำนี้เอง ฯ
บิตุลา, ม. ผ. [ม. ปิตุล, ส. ปิต๎ริว๎ย] = พี่ฤๅน้องชายแห่งพ่อ คือลุงฤๅอา
บุญโศลก, ส. ผ. [ส. ปุณ๎ยโศ๎ลก] = “ผู้ซึ่งคนชม” เปนฉายาอัน ๑ แห่งพระนล, ท้าวยุธิษเฐียร และพระกฤษณ (ฤๅจะใช้สำหรับสรรเสริญคุณผู้ใดก็ได้) ฯ
บุรัญชัย, ส. ผ. [ส. ปุรํชย, ฤๅ ปุรัญ์ชย] = “ผู้ชำนะเมือง” คือเปนแม่ทัพเก่ง ฯ
บุรุษพยัคฆ์, ส. ผ. [ส. ปุรุษว๎ยาฆ๎ร] = “สมิงชาย” คือ คนกล้า เปรียบด้วยเสือ
บุษกร, ส. ผ. [ส. ปุษ๎กร] = (๑) ดอกบัวสีนํ้าเงิน (๒) นาม แห่งอนุชาพระนล
บุษบา, ส. ผ. [ส. ปุษ๎ป] = ดอกไม้