นล อุวาจ ๏ ภูบาลสดับถ้อย |
จึงตรัสตอบนุชน้อย |
นิ่มเนื้อเสนหา ฯ |
|
๏ ยถา ราช๎ยํ ตว ปิตุส๎ |
ตถา มม น สํศยห์ |
๏ พระบิดาทรงราชย์เรื้อง |
มหาศาล |
ก่อนนี้พี่มั่งมี |
เท่าไท้ |
น ตุ ตัต๎ร คมิษ๎ยามิ |
วิศมัส๎ถห์ กถัญ์จน |
ถึงยามพี่กันดาร |
ทรัพย์หมด |
พี่จะพึ่งเธอไซ้ร |
ไป่หวัง |
กถํ สัม๎ฤท์โธ คัต๎วาหํ |
ตว หร๎ษวิวร๎ธนห์ |
๏ ครั้งก่อนอวดฤทธิ์ล้ำ |
มหิบาล อื่นแม่ |
เพื่อเพิ่มพูลหรรษา |
แห่งเจ้า |
ปริจ๎ยุโต คมิษ๎ยามิ |
ตว โศกวิวร๎ธนห์ ฯ |
ครั้งนี้จะไปปาน |
ยาจก แม่ฮือ |
จักเพิ่มพูลโศกเศร้า |
แห่งสู ฯ |
๏ อิติ พ๎รุวัน์ นโล ราชา |
ทมยัน์ตีม์ ปุนห์ ปุนห์ |
๏ ภูธรนลราชเจ้า |
เห็นนางบ่สร่างเศร้า |
ตรัสซ้ำหลายหน |
สาน์ต๎วยามาส กัล๎ยาณึ |
วาสโสร๎ท์เธน สํว๎ฤตาม์ |
๏ ปลอบนฤมลละห้อย |
มีแต่ผ้าห่มน้อย |
หนึ่งนั้นคลุมองค์ เจ้าเอย |
|
ตาว์ เอกวัส๎ต๎รสํวีตาว์ |
อฏมานาว์ อิตัส๎ ตตห์ |
๏ ผ้าทรงผืนหนึ่งไซ้ร |
ปรกนางกับราชไท้ |
สู่ด้าวพนสถาน |
|
ก๎ษุต์ปิปาสาปริศ์ราน์เตา |
สภาง กาญ์จิท์ อุเปยตุห์ ฯ |
๏ อดอาหารเหนื่อยล้า |
เคราะห์ดีพอถับหน้า |
ทับน้อยในดง นั้นแล ฯ |
|
๏ ตาง สภาม์ อุปสัม์ป๎ราป๎ย
๏ ปางเมื่อองค์สองกษัตรา มาถึงซึ่งกระท่อมไซ้ร จึ่งภูวนัยนฤรัตน์ ผู้ปิ่นนิษัธนคร ชวนบังอรมหิษี ไวทรรภียอดเสนหา มาแม่มาเชิญแม่นั่ง ดินนี้แลเปนตั่งแห่งโฉมฉาย ผ้าจะปรกกายฤๅก็ขาด เครื่องปูลาดบ่มิได้มี อันอินทรีย์แห่งเธอทั้งสอง หม่นหมองด้วยโคลนและฝุ่น สุนทรราชนารี ทมยันตีเธอเมื่อยขบ ซบองค์ลงด้วยความอ่อน นางก็นอนหลับกับธรณี ทมยันตีนารีรัตน์ เหนื่อยถนัดนางจึ่งนิทรา โอ้อนิจจาน่าสงสาร นิ่มนงคราญสุกุมารชาติ ทั้งบ่เคยขาดการกุศล มาต้องทนทุกข์แสนสาหัส ๏ นโล ราชา ๏ ฝ่ายจอมกษัตร์นลบพิตร์ ยามมิ่งมิตร์เสนหา สนิทนิทราอยู่แล้วนั้น ราชันเธอบ่มินอน เหตุด้วยภูธรหวลคำนึง รำพึงด้วยพระทรวงโศก วิโยคยากจากบุเรศร์ จากนิเวศน์วังหลวง จากปวงชนผู้ชอบพระไทย มาเดินไพรทุเรศระอา ว้าเหว่จิตอ้างว้าง อยู่ในกลางป่าสงัด ๏ เปรก๎ษย จิน์ตาม์ อุเปยิวาน์ ๏ จอมนิษัธเปล่าหฤทัย จึ่งตรึกไตรวินิจอยู่ ดังนี้ ฯ
กึ นุ เม ส๎ยาท์ อิทํ ก๎ฤต๎วา |
|
๏ แม้กูทำกิจนั้น |
เกิดผล ดังฤๅ |
กึ นุ เม ส๎ยาท์ อกุร๎วตห์ |
|
แม้กูนิวายชนม์ |
จะสดวก ดีฤๅ |
๏ แจ่มจันทร์จงรักแท้ |
แด่กู |
ทุห์ขัม์ป๎ราป์โนติ มัต์ก๎ฤเต |
|
หล่อนจึ่งต้องทนทุกข์ |
เทวศร้าว |
มัท์วิหีนา ต๎วิยํ คัจ์เฉต์ |
|
สู่นิเวศน์วังท้าว |
บิตุรงค์ ฯ |
มยิ นิห์สํศยํ ทุห์ขํ |
อิยัม์ ป๎ราป์ส๎ยัต๎ยนุวร๎ตา |
๏ แม้อนงค์จะติดต้อย |
ตามไป อีกแฮ |
ไหนจะรอดทุกข์ทวี |
รอบข้าง |
อุต์สร๎เค สํศยห์ ส๎ยาต์ ตุ |
วิน์เทตาปิ สุขํ ก๎วจิต์ ฯ |
๏ แม้แม่แยกครรไล |
ต่างหาก กูนา |
เผื่อจะมีสุขบ้าง |
กระมัง |
๏ ส วินิศ๎จิต๎ย พหุธา วิจาร๎ย ปุนห์ ปุนห์ ๏ พระราชานั่งวินิจ ในดวงจิตเปนนาน ย้อนวิจารย์อีกเล่า เฝ้าไตร่ตรองเปนหลายหน แน่ฮือ ๏ อุต์สร๎คัม์ มัน๎ยเต เศ๎รโย ทมยัน์ต๎ยา นราธิปห์ ๏ พระภูวดลงวยงง จึ่งตกลงเห็นผิด คิดจะทิ้งทมยันตี ดีกว่าคงอยู่ด้วยกัน แน่นอ ฯ
๏ น ไจศา เตชสา ศัก๎ยา ไกศ๎จิท์ ธร๎ษยิตุม์ ปถิ |
|
๏ อันนางประกอบด้วย |
ดียง |
ยงดั่งเกราะกันองค์ |
เอกแก้ว |
ยศัส๎วินี มหาภาคา |
มัท์ภัก์เตยํ ปติว๎รตา |
แก้วเอยอ่ายศทรง |
ศรีรักษ์ |
รักษ์ติดดวงจิตแล้ว |
แน่นแฟ้นฤๅจาง ฯ |
๏ เอวํ ตัส๎ย ตทา พุท์ธิร์ ทมยัน์ต๎ยาง น๎วร๎ตต ๏ พระพลางคิดเช่นนี้ ด้วยฤดีเคลิบเคลิ้มหลง ถึงอนงค์ทมยันตี มหิษีผู้ทรามสวาท ๏ กลินา ทุษ๎ฏภาเวน ทมยัน์ต๎ยา วิสร๎ชเน ๏ ด้วยอำนาจท้าวกลี ผู้มีอานุภาพร้าย กลายบันดาลดลใจ ให้เธอจำนงทิ้งเมียขวัญ ๏ โสวัส๎ต๎รตาม์ อาต๎มนัศ๎จ ตัส๎ยัศ๎จาเป๎ยกวัส๎ต๎รตาม์ ๏ อันพระองค์เองไซ้ร ไร้ผ้าทรงปรกกาย ฝ่ายโฉมฉายมหิษี ฤๅก็มีผืนเดียวปิด ๏ จิน์ตยิต๎วาภ๎ยคาท์ ราชา วัส๎ต๎ราท์ธัส๎ยาวกร๎ตนัม์ ๏ คิดเช่นนั้นแล้วไส้ร จึ่งไปใกล้อนงค์น้อง ปองจะปันผ้าห่ม แห่งทรามชมผืนเดียวนั้น ๏ กถํ วาโส วิกร๎เตยํ น จ พุเธ๎ยต เม ป๎ริยา ๏ ราชันนึกในพระไทย ทำฉันใดจะปันผ้า โดยชายายอดรัก บ่มิต้องพักรู้สึกตน ๏ วิจิน์ไต๎ยวํ นโล ราชา สภาม์ ปร๎ยจรัต์ ตทา ๏ องค์พระนลท่านไท้ จินไตยพลางทางเดินด้อม ในทับกระท่อมดูที ผิวะจะมีเครื่องมือใช้ ๏ ปริธาวัน์ อถ นล อิตัศ๎เจตัศ๎จ ภารต ๏ ปางนั้นไซ้รนะภารต พระนลลดเลี้ยวมอง หาสิ่งปองปราถนา เพื่อตัดผ้าแห่งนฤมล ๏ อสสาท สโภท์เทโศ วิโกศํ ขัฑ๎คัม์ อุต์ตมัม์ ๏ เที่ยวค้นในทับนั้น มิช้าพลันพบดาบ อันคมปลาบเหล็กดี แต่จะมีฝักนั้นก็หามิได้ ๏ เตนาร๎ท์ธํ วาสสัศ๎ จิต์ต๎วา นิวัส๎ย จ ปรัน์ตปห์ ๏ ท้าวไทเธอเอาดาบนั้น ฟันผ้าห่มเปนสองท่อน ภูธรห่มภาคหนึ่ง ซึ่งพอปรกปิดพระกาย ๏ สุป์ตาม์ อุต์ส๎ฤช๎ย ไวทร๎ภีม์ ป๎ราท๎รวัท์ คตเจตนห์ ๏ เห็นโฉมฉายไวทรรภี หลับสนิทดีอยู่ไส้ร จึ่งท้าวไทผู้ใจหลง หนีจากองค์อรรคชายา ผู้เปนแก้วแววตา นั้นแล ฯ
๏ ตโต นิว๎ฤต์ตห๎ฤทยห์ ปุนร์ อาคัม๎ย ตาง สภาม์
๏ ราชาแม้เคลิ้มจิต หวลคิดถึงนิ่มเนื้อ อยากใคร่เห็นอีกเทื้อ กลับเข้าในทับ นั่นนา
ทมยันตึ ตทา ท๎ฤษ๎ฏ๎วา |
รุโรท นิษธาธิปห์ ฯ |
๏ พิศงามสรรพสมรศรี ทมยันตีนิ่มน้อง จอมนิษัธรํ่าร้อง โรทไห้หวลครวญ ดังนี้ ฯ
๏ ยาง น วายุร์ น จาทิต๎ยห์ |
ปุรา ปัศ๎ยติ เม ป๎ริยัม์ |
๏ โฉมนวลนาเรศร์แก้ว |
กลอยใจ พี่อา |
ลมแดดบ่เคยราญ |
นิ่มน้อง |
เสยัม์ อัท๎ย สภามัเธ๎ย |
เศเต ภูมาว์ อนาถวัต์ |
จำนอนอยู่กลางไพร |
ดินต่าง เตียงแฮ |
โอ้อนาถคลาศห้อง |
ห่างผัว |
อิยํ วัส๎ต๎ราวกร๎เตน |
สํวีตา จารุหาสินี |
๏ ตัวมีผ้าห่มหุ้ม |
เพียงกึ่ง เดียวนอ |
แม่สิเคยยิ้มหัว |
ห่างเศร้า |
อุน์มัต์เตว วราโรหา |
กถัม์ พุท์ธ๎วา ภวิษ๎ยติ |
มาทุกข์แทบจะถึง |
เสียสติ เจียวแม่ |
ยามตื่นขึ้นแล้วเจ้า |
จักหมอง |
กถัม์ เอกา สตี ไภมี |
มยา วิรหิตา ศุภา |
๏ อาน้องแต่บัดนี้ |
จำอยู่ เดียวนา |
ผัวสิทอดทิ้งไป |
ดุจแกล้ง |
จริษ๎ยติ วเน โฆเร |
ม๎ฤคว๎ยาลนิเษวิเต |
เดินทางหว่างไพรผลู |
พาลมฤค มากแฮ |
จักตระหนักอกแห้ง |
เหี่ยวใจ |
อาทิต๎ยา วสโว รุท๎รา |
อัศ๎วิเนา สมรุท์คเณา |
๏ อ้าไท้อาทิตย์ทั้ง |
วสุยง ยศแฮ |
รุทระแลอัศวิน |
แกว่นกล้า |
รัก์ษัน์ตุ ต๎วาง มหาภาเค |
ธร๎เมณาสิ สมาว๎ฤตา ฯ |
ทวยเทพประเสริฐทรง |
โลกรัก ษาแม่ |
ธรรมะอันหล่อนค้า |
ช่วยถนอม ฯ |
๏ เอวัม์ อุก์ต๎วา ป๎ริยาม์ ภาร๎ยาง รูเปณาป๎รติมาม์ ภุวิ ๏ จอมกษัตร์ตรัสเช่นนั้น แด่แจ่มจันทร์ผู้ภรรยา อันหารูปนางใด ไม่เทียมเท่าในแดนดิน ๏ กลินาปห๎ฤตัช๎ญาโน นลห์ปราติษ๎ฐัท์ อุท๎ยตห์ ๏ แต่ภูมินทร์นลราช กลีผีกาจเข้าดลใจ จนคลั่งไคล้เวียนวิง ธจึ่งทอดทิ้งชายา ฯ
๏ ราชาไปพ้นกลบ |
เวียนวน กลับแฮ |
หากรักชักดุจเชื้อ |
ท่านไท้ คืนคง ฯ |
๏ ท๎วิเธว ห๎ฤทยํ ตัส๎ย ทุห์ขิตัส๎ยาภวัต์ ตทา ๏ งวยงงเพื่อทุกข์ใหญ่ ปั่นป่วนไปบ่มิหยุดหย่อน อกภูธรราวกับแยก แตกเปนสองภาคแพร่ง ๏ โทเลว มุหุร์ อายาติ ยาติ ไจว สภาม์ ป๎รติ ๏ แกว่งไกวอยู่เช่นชิงช้า พาให้จรจากทับ แล้วหวลกลับคืนไป เปนได้หลายหนฉนี้ ฯ
๏ กลีผีร้ายคร่าห์ |
พระนล ท่านนา |
สุป์ตาม์ อุต๎ส๎ฤช๎ย ตาม์ ภาร๎ยาง |
|
ลี้จากภริยายล |
ยังหลับ อยู่แม่ |
หลับแต่ทุกข์จ่อจี้ |
นาฎน้อยครวญคราง |
นัษ๎ฏาต๎มา กลินา ส๎ฤษ๎ฏัส๎ |
|
๏ ปางนั้นกะลิร้าย |
จูงใจ พระเอย |
ตัต์ ตัท์ วิคณยัน์ น๎ฤปห์ |
|
ละห้อยจู่เข้าไพร |
ไกลจาก ทับแฮ |
ภาร๎ยาม์ อุต์ส๎ฤช๎ย ทุห์ขิตห์ ฯ |
|
จากอนุชแน่งน้อย |
นึกเศร้าทรวงศัลย์ ฯ |
๏ เรื่องพระนลสรรคที่ ๑๐ ดังนี้ ฯ