๏ ตัส๎มิน์ อัน์ตรหิเต นาเค ๒๘๏ ครั้นเห็นพญา นาคะราชา อันตรธาน ๏ ป๎รยเยา ไนษโธ นลห์ ๏ จึ่งนลรัตน์ นิษัธภูบาล รีบดำเนินผ่าน อรัณยะวา ๏ ไปได้สิบวัน จึ่งพระทรงธรรม์ ถึงพระภารา แห่งฤตุบรรณ มหันตราชา อันแสนสง่า มหาธานี ๏ จึ่งเข้าไปเฝ้า องค์ขัตติยเจ้า ทรงปัถพี ทูลตามงูสอน สุนทรวจี พูดเหมือนคนที่ สามัญทั้งหลาย ฯ
๏ วาหุโกหัม์ ๑๖๏ ตูข้าพระบาทชื่อนาย วาหุกถวาย กรัญชลี ภูมินทร์
อัศ๎วานาง วาหเน ยุก์ตห์ ป๎ฤถิว๎ยาง นาส๎ติ มัต์สมห์
๑๔๏ ในอัศวะกิจจะธุระวา |
หะถนัดและชาญชิน |
ทั่วทั้งสะกละปถะพิน |
ฤจะเทียบดนูสม |
อร๎ถก๎ฤจ์เฉ๎วษุ ไจวาหัม์ ป๎รัษ๎ฏโว๎ย ไนปุเนษุ จ
๑๖๏ ฤๅพระประสงค์อรรถอุดม ในวิทยนิยม ณอัศวกิจเจนใจ |
๏ ฤๅพระประสงค์ทรงใช้ คนคล่องว่องไว จะรับสนองภูบาล |
อัน์นสํส๎การัม์ อปิ จ ชานาม๎ยัน๎ไยร์ วิเศษตห์
๏ อีกหนึ่งการแต่งอาหาร ข้าบาทชำนาญ วิเศษบ่แสร้งเสกสรร |
ยานิ ศิล๎ปานิ โลเกส๎มิน์ ยัจ์ จาน๎ยัต์ สุทุษ๎กรัม์
๑๔๏ ปวงศิลปะการะธุระสิท |
ธิวิจิตระทุกอัน |
แม้ยากกระไรก็จะมิพรั่น |
และมิเลี่ยงฤเกรงขาม |
สร๎วํ ยติษ๎เย ตัต์ กร๎ตุํ
๑๖๏ ข้าบาทคงจะพยายาม ทำให้สฤษดิ์ตาม พระหฤทัยปราถนา |
ฤตุปร๎ณ ภรัส๎ว มาม์
๏ ขอพระฤตุบรรณมหา ธรรมิกราชา ธิราชจงโปรดเกศี ฯ |
ฤตุปร๎ณ อุวาจ ๒๘๏ ท้าวฤตุบรรณ ฟังถ้อยทรงธรรม์ นิษัธบดี มิได้กินแหนง ว่าแปลงอินทรีย์ พระภูบดี จึ่งตอบคำไป ฯ
วส วาหุก ภัท๎รํ เต สร๎วัม์ เอตัต์ กริษ๎ยสิ |
|
๑๑๏ ดูรานะวาหุก |
มนะสุขสบายใจ |
อันสรรพะกิจไซ้ร |
ละก็กูจะพึงวาน |
ศีฆ๎รยาเน สทา พุท์ธิร์ ธ๎ริยเต เม วิเศษตห์ |
|
๏ อันมิ่งมโนมัย |
ฤวะใครจะมีปาน |
กูมุ่งมนัสมาน |
จะผดุงวิเศษสรรพ์ |
ส ต๎วัม์ อติษ๎ฐ โยคํ ตํ เยน ศีฆ๎รา หยา มม |
|
๏ เจ้าจงประกอบกิจ |
จะวิศิษฐะเสร็จพลัน |
เพื่อหัยะราชนั้น |
ดละเร็วประหนึ่งลม |
ภเวยุร์ อัศวาธ๎ยัก์โษสิ เวตนํ เต ศตํ ศตาห์ |
|
๏ จงเปนบดีอัส |
สะวิวัฑฒะโนดม |
เบี้ยหวัดจะจัดสม |
ฤดิหมื่นสลึงทอง |
ต๎วาม์ อุป์ปัส๎ถาส๎ยตัศ๎ไจว นิต๎ยํ วาร๎ษ๎เณยชีวเลา |
|
๏ ชีวลและวาร์ษไณย |
วรหัยะรักษ์สอง |
เปนเพื่อนจะสมปอง |
และจะช่วยณกิจการ |
เอตาภ๎ยาง รํส๎ยเส สาร๎ท์ธํ วส ไว มยิ วาหุก |
|
๏ ด้วยสองบุรุษนั้น |
ก็จะสรรพะสุขศานต์ |
วาหุกจะสำราญ |
ฤดิอยู่เถอะด้วยกู ฯ |
๏ เอวัม์ อุก์โต นลัส์ส๎ เตน น๎ยวสัต์ ตัต๎ร ปูชิตห์ ๒๘๏ ดังนี้ดำรัส แห่งจอมกษัตร์ ตรัสชวนให้อยู่ และพระนลไซ้ร ท้าวไทเอ็นดู ก็ได้กินอยู่ เปนสุขสำราญ ๏ อยู่ริมวังจันทร์ แห่งฤตุบรรณ อันมโหฬาร กับวาร์ษไณย หัยกิจชำนาญ และชีวลชาญ เชิงกิจพาชี ๏ ถึงกายจะสุข ใจไม่สนุก ทุกข์ท่วมฤดี คิดถึงโฉมยง องค์ไวทรรภี โศกบ่ได้มี ว่างเว้นสักวัน ๏ และทุกทิวา ยามเมื่อเวลา เย็นย่ำสายัณห์ พระนลเธอพร่ำ ครวญครํ่ารำพรรณ ด้วยโศลกโศกศัลย์ บทหนึ่งดังนี้ ฯ
ก๎ว นุ สา ก๎ษุต์ปิปาสาร๎ตา ศ๎ราน์ตา เศเต ตปัส๎วินี |
ส๎มรัน์ตี ตัส๎ย มัน์ทัส๎ย กํ วา สาท๎โยปติษ๎ฐติ ฯ |
๏ เอวัม์ พ๎รุวัน์ตํ ราชานํ นิศายาง ชีวโลพ๎รวีต์ ๒๘๏ ราชารำพรรณ เปนนิตย์เช่นนั้น น่าปลาดใจ จึ่งนายชีวล กะมลสงไสย คืนวันหนึ่งไซ้ร จึงถามราชัน ฯ
กาม์ อิมาง โศจเส นิต๎ยํ โศ๎รตุม์ อิจ์ฉามิ วาหุก ฯ
๑๔๏ โอ้หิวกระหายกะมลอ่อน |
ก็มิหย่อนณภักดี |
ห่วงผัวก็ตัวพธุกระนี้ |
จะประเวศณหนไหน ฯ |
๑๖๏ เออเกลอวิโยคโศกศัลย์ บ่นถึงใครกัน เปนนิตย์นิรันตร์ร่ำไป |
๏ บอกกันบ้างเถิดเปนไร วาหุกไฉน จึงรอให้เพื่อนเตือนถาม |
อายุษ๎มัน์ กัส๎ย วา นารี ยาม์ เอวัม์ อนุโศจสิ
๏ ใครเล่าเปนผัวนางงาม จงเล่าไปตาม ที่จริงทุกสิ่งเกลอเอ๋ย |
๏ มหาจำเริญเชิญเฉลย อย่าปิดบังเลย เผื่อเราจะช่วยดังหมาย |
๏ ตัม์ อุวาจ นโล ราชา ๒๘๏ พระนลราชา สดับวาจา ชีวลสหาย จะปิดข้อความ จะถามวุ่นวาย พระจึ่งขยาย ไขข้อคดี ฯ
มัน์ทป๎รัช๎ญัส๎ย กัส๎ยจิต์ อาสีท์ พหุมตา นารี ตัส๎ยาท๎ฤฒตรํ วจห์
๑๖๏ อันนางเยาวยอดนารี เปนยอดสัตรี บ่มีผู้ใดเทียมทัน |
๏ แต่ว่าภัสดานางนั้น สติจะฟั่น จะเฟือนละแน่จริงนา |
๏ ได้กล่าวคำมั่นสัญญา แล้วลืมวาจา ประหนึ่งมิได้ไขขาน |
ส ไว เกนจิท์ อร๎เถน ตยา มัน์โท ว๎ยยุช๎ยต
๑๔๏ ด้วยเหตุอะไรฤก็มิรู้ |
จรจู่มิรอนาน |
เห็นแน่จริตวิกละราญ |
ก็นิราศสิเนหา |
วิป๎รยุก์ตห์ ส มัน์ทาต๎มา ภ๎รมัต๎ยสุขปีฑิตห์
๑๖๏ คลั่งคลุ้มกลุ้มในอุรา จึ่งหนีภรรยา ผู้ควรจะรักร่วมใจ |
๏ เลาะลัดตัดดงพงไพร อกร้อนคือไฟ เพราะทุกข์บ่เว้นบีฑา |
ทัห๎ยมนห์ ส โศเกน ทิวาราต๎รัม์ อตัน์ท๎ริตห์
๏ คํ่าเช้าเศร้าศัลย์ฝันหา นางแก้วกันยา ผู้เคยสนิทชิดชม |
นิศากาเล ส๎มรัน์ส๎ ตัส๎ยา โศ๎ลกัม์ เอกัม์ ส๎ม คายติ
๑๔๏ ยามคํ่าสิชํ้าอุระวิโยค |
ละก็โศกณอารมณ์ |
กล่าววาทะฉันท์รุทะระบม |
บทะหนึ่งนะรํ่าไป |
ส วิภ๎รมัน์ มหึ สร๎วาง ก๎วจิท์ อาสาท๎ย กิญ์จน
๑๖๏ ชายนั้นซัดเซเร่ไคล แทบทั่วพื้นไผท เพราะอกประหนึ่งอัคคี |
วสัต๎ยนร๎หัส๎ ตัท์ ทุห์ขัม์ ภูย เอวานุสํส๎มรัน์
๏ จะพักแห่งใดก็ดี สุขคงบมี เพราะทุกข์คงท่วมวิญญา |
๏ แม้นอนก็ไม่เต็มตา เพราะชายนั้นนา รู้สึกว่าตนสามาญ |
สา ตุ ตัม์ ปุรุษํ นารี ก๎ฤจ์เฉ๎รป๎ยนุคตา วเน |
ต๎ยัก์ตา เตนาล๎ปปุณ๎เยน ทุษ๎กรํ ยทิ ชีวติ |
๑๔๏ นางนั้นสิตามบุรุษเขลา |
จรเข้าพนาสาณฑ์ |
ชายชั่วก็ทิ้งสุมะนะมาลย์ |
ฤวะเจ้าจะทนไหว |
เอกา พาลานภิช๎ญา จ มาร๎คาณาง อตโถจิตา |
ก๎ษุต์ปิปาสาปรีตางคี ทุษ๎กรํ ยทิชีวติ |
๏ เอกายุพาฤก็จะหลง |
เพราะพะวงมิเคยไพร |
อดอยากและยากมะนะไฉน |
ฤวะเจ้าจะยังชนม์ |
ส๎วาปทาจริเต นิต๎ยํ วเน มหติ ทารุเณ |
ต๎ยัก์ตา เตนาล๎ปภาเค๎ยน มัน์ทป๎รัช๎เญน มาริษ ฯ |
๏ ในป่าฤทารุณะถนัด |
พหุสัตว์ก็สับสน |
โอ้หล่อนสิผัวสะติวิกล |
มะละได้มิไยดี ฯ |
๏ อิต๎เยวัม์ ไนษโธ ราชา ทมยัน์ตีม์ อนุส๎มรัน์ ๒๘๏ ดังนั้นราชา ไนษัธมหา พาหุฤทธี ครวญคร่ำกำสรวล หวลคิดถึงศรี ทมยันตี ผู้ยอดจอดใจ ๏ อัช๎ญาตวาสํ น๎ยวสัท์ ราชพัส๎ ตัส๎ย นิเวศเณ ๏ ดังนั้นพระอยู่ บ่มีใครรู้ ว่าพระคือใคร พระจึ่งเนานาน สำราญอยู่ใน นิเวศน์ท้าวไท เทิดแคว้นโกศล นั้นแล ฯ
๏ เรื่องพระนลสรรคที่ ๑๕ ดังนี้ ฯ