- คำนำ
- พระราชนิพนธ์คำนำ
- นมัสกฤติกถา
- อารัมภกถา
- นิทานวัจนะ
- นโลปาข๎ยานัม์
- สรรคที่ ๑
- สรรคที่ ๒
- สรรคที่ ๓
- สรรคที่ ๔
- สรรคที่ ๕
- สรรคที่ ๖
- สรรคที่ ๗
- สรรคที่ ๘
- สรรคที่ ๙
- สรรคที่ ๑๐
- สรรคที่ ๑๑
- สรรคที่ ๑๒
- สรรคที่ ๑๓
- สรรคที่ ๑๔
- สรรคที่ ๑๕
- สรรคที่ ๑๖
- สรรคที่ ๑๗
- สรรคที่ ๑๘
- สรรคที่ ๑๙
- สรรคที่ ๒๐
- สรรคที่ ๒๑
- สรรคที่ ๒๒
- สรรคที่ ๒๓
- สรรคที่ ๒๔
- สรรคที่ ๒๕
- สรรคที่ ๒๖
- อุตตรกถา
- อธิบายในลักษณประพนธ์
- อภิธาน
สรรคที่ ๒๕
๏ อถ ตาง ว๎ยุษิโต ราต๎ริ นโล ราชา ส๎วลังกฤตห์ |
๑๑๏ ปางนั้นพระนลรัตน์ | ผู้นิษัธราเชนทร์ |
เปนสุขสนุกเห็น | กลนอนวิมานอินทร์ |
๏ ชมโฉมประโลมสวาท | วรราชนารินทร์ |
รื่นรมยะสมจิน | ตนะพร้อมพระไภมี |
๏ เนาแนบสุดาดวง | จนล่วงลับซึ่งราตรี |
ใสแสงพระสุรศรี | พยับเยี่ยมยุคันธร |
๏ ตรัสชวนเจ้านวลนง | ไปโสดสรงซึ่งสาคร |
ทรงรัตนาภรณ | วรภูษณาภา |
๏ ชวนกันจากตำหนัก | วรลักษณามา |
ขึ้นเฝ้าพระราชา | บิตุรงค์ผู้ทรงธรรม์ |
๏ พระนลพระเกศก้ม | และประนมบังคมคัล |
อีกนางสุดาสวรรค์ | ก็ประณตประนมงาม |
๏ ครานั้นนฤบดี | ภีมะราชแรงราม |
ฟังคำพระนลประณาม | ประนอมอ่อนสุนทรหวาน |
๏ แสนเปรมประโมทย์ใจ | บมีใดจะเปรียบปาน |
ตอบรสพจมาน | มิตรจิตสนิทฉันท์ |
๏ เธอคือพระปิยะบุตร์ | อันรักสุดเสมอกัน |
กับแม่ทมะยัน | ติวิเศษสุดาภา |
๏ ยินดีด้วยลูกแก้ว | อันคลาศแคล้วพระภรรดา |
บัดนี้บดีมา | อภิรักษ์ภิรมย์ชม |
๏ ควรที่จะปีติ | ปิยสามิงามสม |
ปลื้มเปรมเกษมรม | ยะรักร่วมคฤหาทอง |
๏ จงอยู่ด้วยกันยืด | บ่มิจืดเสน่ห์สอง |
สิ่งใดฤทัยปอง | ประสิทธิ์สิ้นดังจินดา |
๏ พระนลวิมลราช | อภิวาทน์พระราชา |
รับพรณเกศา | ศุภะเลิศประเสริฐสรรค์ ฯ |
๏ ตโต พภูว นคเร สุมหาน์ หร๎ษชห์ ส๎วนห์ |
๏ ปางนั้นอันข่าวดี | ก็อึงมี่นครพลัน |
ชาวเมืองกระเดื่องหรร | ษะเลื่องฦๅอยู่อื้อไป |
๏ ทราบว่าพระนลถึง | ซึ่งนครสุขาลัย |
ทุกท้องถนนใน | นคเรศก็ยินดี |
๏ ตกแต่งนครรัตน์ | ด้วยธวัชสลับสี |
ผูกช่อสุมาลี | และปะดากประดับวาม |
๏ อันท้องถนนหลวง | ทั้งปวงปราบเรียบราบราม |
บุบผาสง่างาม | ก็โรยรื่นฤดื่นไป |
๏ ฟ่องเฟื่องบุบผาบาน | ประสานสีประโลมใจ |
โยงจากทวารไป | อีกทวารประสานกัน |
๏ ทุกศาลเทพารักษ์ | อันเปนหลักนครนันท์ |
พร้อมเครื่องพลีสรร | พวิจิตจำเริญตา ฯ |
ฤตุปร๎โณปิ ศุศ๎ราว |
๏ ฝ่ายฤตุบรรณองค์ | สุรพงศ์ทิวาภา |
ทราบเหตุว่านายวา | หุกะนั้นคือองค์นล |
๏ ได้คืนประคองขวัญ | ทมยันตินฤมล |
จอมรัฎฐะโกศล | ธก็พลอยช่วยยินดี ฯ |
๏ ตัม์ อานาย์ย นโล ราชา |
๏ ปางนั้นพระนลเจ้า | ไปเฝ้าองค์พระภูมี |
ทูลฤตุบรรณศรี | สุรพันธุราชา |
๏ ขอโทษจงโปรดเทอญ | ที่ล่วงเกินเปนหนักหนา |
ข้าง้อขอขะมา | เพราะบ่คิดจะดูแคลน |
๏ ฝ่ายจอมอยุธยา | ธปรีดาเปนสุดแสน |
ในจิตจะคิดแค้น | แต่สักนิดบ่พึงมี |
๏ ยิ้มพลางพระทางตรัส | แต่ไนษัธทรงศรี |
ขอเธออย่าได้มี | วิตกจิตอีกต่อไป |
๏ ที่เธอได้คืนคง | มาครองนงพงาไว |
ทรรภีครานี้ไซ้ร | จงอยู่สุขสราญสันติ์ |
๏ ยามเธอสถิตเนา | นิเวศน์เราเปนหลายวัน |
แม้ว่าเวลานั้น | เราล่วงเกินพระราชา |
๏ แม้เราได้ทำผิด | โดยตั้งจิตเพราะโกรธา |
ฤๅเผลอไม่เจตนา | จะได้ล่วงได้เกินไป |
๏ เราขอขะมาท่าน | ที่ทำการละเมิดไว้ |
ขอเธอจงอภัย | อย่าถือโทษและโกรธกัน |
๏ น เมปราธํ ก๎ฤตวาน์ส๎ ต๎วํ ส๎วัล๎ปัม์ อปิ |
๏ พระนลได้ฟังองค์ | ระวิวงศ์ธรำพรรณ |
ตอบว่าพระทรงธรรม์ | มิได้ผิดสักนิดเลย |
๏ อันว่าจะดุด่า | พระราชาบ่ได้เคย |
แต่แม้จะล่วงเลย | ก็ยินดีอภัยถวาย |
๏ ราชาข้าเคยเห็น | เปนประเสริฐเลิศสหาย |
ทั้งนับณจิตหมาย | ว่าเปนยอดแห่งสัมพันธ์ |
๏ ต่อไปณเบื้องหน้า | ขอราชาคุณานันต์ |
จงโปรดกระหม่อมฉัน | เหมือนพระองค์ได้เคยมา |
๏ ยามพึ่งพระสมภาร | สราญสุขทุกเวลา |
สิ่งใดจะปราถนา | บ่มิเคยจะขัดใจ |
๏ แม้ยามเกษมสานต์ | อยู่ณบ้านข้าเองไซ้ร |
บ่เหมือนเมื่ออยู่ใน | นิเวศน์ท้าวราวเมืองสรรค์ |
๏ อันความข้ารอบรู้ | อยู่เรื่องม้าทุกสิ่งอัน |
ขอถวายพระทรงธรรม์ | บ่มิมีจะแหนหวง |
๏ แม้ท้าวธจำนง | ประสงค์หัยการปวง |
ข้าไซ้รบ่ได้หวง | ถวายท้าวด้วยยินดี ฯ |
๏ เอวัม์ อุก์ต๎วา ทเทา วิท๎ยาม์ ฤตุปร๎ณาย ไนษธห์ |
๏ ดังนั้นพระนลราช | ประศาสน์วิทยาศรี |
ท้าวฤตุบรรณมี | จิตะน้อมนิยมรับ |
๏ ได้อัศวหฤทัย | พระเข้าใจสัมฤทธิ์สรรพ |
ท่วงทีจะขี่ขับ | อัศดรก็เจนใจ |
๏ ยินดีจึ่งคิดตอบ | ให้ชอบจิตพระภูวนัย |
ให้อักษะหฤทัย | แด่พระนลนเรนทร์สูร |
๏ บอกเสร็จซึ่งวิทยา | สกาจบคำรบบูรณ์ |
ใครเหิมประมูลสูญ | ญะพินาศะฉิบหาย |
๏ พระนลนฤบดินทร์ | ได้สมจินตนาหมาย |
รู้เหมาะว่าเคราะห้ร้าย | จะบำราศนิราไกล |
๏ ต่างองค์กษัตร์เกษม | สุขะเปรมประโมทย์ใจ |
ต่างผูกพระหฤทัย | มิตรจิตสิเนหา |
๏ ถึงกาละอันควร | จะกลับคืนอยุธยา |
จึงฤตุบรรณลา | พระนลไนษเธศร |
๏ นายวาร์ษไณยขอ | จะมิตามเสด็จจร |
เพื่ออยู่กับภูธร | ผู้เจ้าเดิมเกษมสันต์ |
๏ พระหาสารถีใหม่ | ขับรถไชยะผ่องพรรณ |
กลับคืนนครนัน | ทะอโยธยาสถาน |
๏ ฝ่ายองค์พระนลนรินทร์ | อยู่กุณฑินนครสราญ |
เปนสุขสนุกปาน | บุรเทพะหรรษา ฯ |