สรรคที่ ๑๙

๏ ศ๎รุต๎วา วจห์ สุเทวัส๎ย ๏ ได้ทรงสดับสุนทร กลอนสุเทพทูลแถลงข่าว ๏ ฤตุปร๎โณ นราธิปห์ ๏ จึ่งท่านท้าวฤตุบรรณ ธรรมิกนราธิปนาถ จึ่งมีราชบรรหาร โดยอ่อนหวานวาจา แด่วาหุกสารถี ดังนี้ ฯ

๏ เกาน์เตย ๏ ดูกรภูบาลทรงยศ ผู้โอรสนางกุนตี ขอภูมีจงนึกถึงใจ แห่งภูวนัยจอมนิษัธ ๏ เอวัม์ อุก์ต๎วา ๏ เมื่อเธอฟังดำรัสราชา จอมอยุธยาดังนั้น พระนลพลันพูลทุกข์ สุขสิ้นสูญจากใจ พระไนษัธดำริห์ ตริในมโนโอ้ชํ้า แสนระกำกรมโศก ยิ่งกว่าโรคใด ๆ พระจึ่งคำนึงใน ดังนี้ ฯ

๏ ตตห์ ปรีก์ษาง อัศ๎วานาง จัก๎เร ๏ ปางนั้นไซ้รเสวี วาหุกศรีสูตราช รับอนุญาตแห่งราชา ภางคาสุรียศยง จึ่งตรงไปอัศวศาลา เพื่อเลือกม้ามีฝีเท้า ฝ่ายพระเจ้าฤตุบรรณ ทรงธรรม์เร้าเร่งเตือน บ่มิให้เชือนเฉื่อยช้า วาหุกอัศวโกวิท ก็ตั้งจิตเลือกฟั้น สรรอัศดรที่จรไว เลือกได้สี่ม้าดี มีกำลังยังยง คงแขงทางกลางวิถี มีพลังยังยวด ทั้งสี่รวดเร็วนัก เล็งลักษณ์ไร้โทษต่าง ๆ นาสิกกว้างคางใหญ่ถนัด อีกเห็นชัดสิบขวัญ อันกำเนิดเลิศดี ที่ริมฝั่งสินธู จรจู่เร็วราวลมกล้า ๏ ท๎ฤษ๎ฏ๎วา ตาน์ อัพ๎รวีต์ ราชา ๏ ฝ่ายพระราชาดูสินธพ ทรงภพตรัสปฤจฉา ดังว่าไม่พอพระไทย เธอดำรัสตรัสไป ดังนี้ ฯ

๏ ตตห์ สทัศ๎วางศ๎จตุรห์ ๏ ครานั้นองค์พระนล ผู้จำแลงตนเปนวาหุก ทุกสิ่งได้สมฤดี จึ่งนำสี่อัศดร สุนทรกุลสุดสง่า ทั้งกิริยาดีเสมอกัน พลันเข้าผูกเทียมรถราช ฝ่ายพระภูมินาถยงยศ พอเห็นรถผูกเสร็จ ก็เสด็จขึ้นทรง เพราะประสงค์จะรีบไป ครานั้นไซ้รหัยรัตน์ เห็นถนัดก้มกายอยู่ เข่าคู้แทบพื้นแผ่นดิน จึ่งพระพงศ์พิรนลราช ตรัสประภาษปลอบวอน ด้วยเสียงอ่อนเสียงหวาน จึ่งอัศวชาญเดโชพลัง ฟังพิระราชแล้วชื่นใจ ภูวนัยจับสายขับ กระชับหัดถ์ถนัดดี แล้วภูมีเรียกให้ นายวาร์ษไณยผู้ฉลาด เชิงขับชาติพาชี ขึ้นมณีรถด้วย เพื่อช่วยขับอาชาไนย แล้วทรงไชยเคลื่อนรถ จรดเร็วไปในมรรคา จากนครอโยธยา บัดนั้นแล ฯ

๏ เต โจท๎ยมานา วิธิวาวัท์ วาหุเกน หโยต์ตมาห์ ๏ ครานั้นยามวาหุก เร่งรุกม้าทั้งสี่ ให้จรลีเต็มฝีเท้า เก้าไปเร็วเต็มสามารถ จึ่งหัยราชเผ่นโผน ราวจะกระโจนสู่อากาศ ผงาดแขงแรงถนัด ราวจักสลัดสารถี ให้หลุดที่รถทรง ฝ่ายองค์วรราชา อโยธยาธิบดี เห็นทั้งสี่อัศวรัตน์ วิ่งไวถนัดราวพายุผัน ทรงธรรม์นั่งพินิศ คิดประหลาทหลากเหลือ เพื่อความเร็วนั้นไซ้ร ๏ วาร๎ษ๎เณยัศ๎จิน์ตยามาส ๏ ฝ่ายวาร์ษไณยคงยศ ยินเสียงรถลั่นอุโฆษ ยลม้าโลดแล่นไป อาไศรยด้วยผู้ขับ บังคับได้ดังจิต เห็นหัยกิจชาญกล้า แห่งวาหุกตัวดี วาร์ษไณยมีความหลากใจ จึ่งได้นึกตรึกใน ดังนี้ ฯ

๏ เอวํ วิจาร๎ย พหุโศ ๏ ย้อนแย้งแยกย้ายยัก ตระหนักนึกตรึกไตร นายวาร์ษไณยนั่งนึก เห็นพิฦกลานตา ยิ่งตรึกตรายิ่งฉงน อันพระนลกับวาหุก แทบทุกสิ่งเสมอกัน แต่รูปนั้นและผิดแผก แปลกกันไกลไฉนนี่ นายสารถีพระบุญโศลก เศร้าโศกคิดหลายครั้ง ยังกลับตรองอีกเล่า ๏ ฤตุปร๎ณัส๎ ตุ ราเชน์โท๎ร ๏ ฝ่ายพระเจ้าฤตุบรรณ ทรงธรรม์นั่งเคียงกาย นายวาร์ษไณยสารถี ภูมีเพ่งพิศเพลิน จำเริญตาดูวาหุก แสนสนุกชอบหฤทัย ดูว่องไวหัยการ ภูบาลดูสารถี ขับพาชีแกล้วกล้า ดูท่วงท่าเหมาะเนตร์ เหลือวิเศษบ่มีปาน ภูบาลปลื้มฤทัย ในการดูผู้สามารถ น่าปลาดยินดี โปรดวาหุกสารถี นั้นแล ฯ

๏ เรื่องพระนลสรรคที่ ๑๙ ดังนี้ ฯ