สรรคที่ ๑๖

๏ ภีมห์ ๏ ฝ่ายจุมพลภีมราช วิทรรภนาถนาถา ๏ ห๎ฤตราช๎เย นเล ๏ ราชาแจ้งอุปัทวเหตุ ว่านลนเรศร์ไร้สมบัติ ๏ สภาร๎เย เป๎รษ๎ยตางคเต ๏ อีกองค์รัตนนารี ผู้มหิษีก็ตกยาก แสนลำบากยากเข็ญ บ่เปนสุขทั้งสองรา ๏ ท๎วิชาน์ ป๎รัส๎ถาปยามาส ๏ จึ่งราชาภีมะ ธตรัสใช้ทิชาจารย์ ผู้ชำนาญเดินดง ให้แสวงองค์นลกษัตร์ ให้สมบัติไปใช้สอย บ่มิน้อยพอแก่การ แล้วภูบาลภีมะราช จึ่งประภาษสั่งพราหมณ์ ดังนี้ ฯ

๏ อิต๎ยุก์ตาส๎ เต ๏ ปวงพราหมณ์ได้ฟังสาร แห่งภูบาลบพิตร์ ต่างก็มิจิตปรีดา พากันท่องเที่ยวไป ในทิศานุเทศ เข้ายังเขตภารา และมหานคร ค้นภูธรนลราช และรัตนนาฎมหิษี แต่เหล่าชีบ่มิพบ ประสบองค์ท้าวนล ฤๅนฤมลภีมะสุดา นั้นเลย ฯ

๏ สุเทว ๏ ครานั้นสุเทพทิชะ ๏ ตตัศ๎เจทิปุรึ รัม๎ยาง ๏ มาถึงพระเวียงราช แห่งภูวนาถเจที อันเปนที่รมเยศร์ วิเศษแม้นเมืองสวรรค์ ๏ วิจิน๎วาโนถ ไวทร๎ภีม์ ๏ ครานั้นพราหมณ์ได้ยล นิ่มนฤมลนารี ไวทรรภีศรีสอาด อยู่ในราชนิเวศน์ อันวิเศษโสภิต นางสถิตเคียงกายา แห่งสุนันทานารี ราชบุตรีศรีวิลาศ พิศนางนาฎเลอสรร อันเคยมีรูปวิไลย บัดนี้ไซ้รมัวหมอง บ่มิผ่องเพียงเก่า เศร้าเหมือนแสงตวัน อันมีเมฆฝนบัง ยังมีแสงแต่อ่อน ผ่อนเผยออกแต่น้อย พราหมณ์ชะม้อยดูนาง อันสำอางลออเนตร์ เห็นเยาวเรศหมองศรี ทั้งอินทรีย์ซูบผอม ย่อมเปนที่ จับใจ พราหมณ์ตรึกไตรในจิต นี่ฤมิ่งมิตร์ไภมี ดูเปนที่น่าสมเพช เวทนาสาวคำ จึ่งรำพึงในใจ ดังนี้ ฯ

๏ เอวํ วิม๎ฤษ๎ย ๏ ครั้นธชีไตร่ตรอง มองดูลักษณนาง พลางดูรูปศริระตระการ ทั่วสงสารบ่เทียมถึง ๏ สุเทโว พ๎ราห๎มโณพ๎รวีต์ ๏ จึ่งสุเทพพราหมณ์ดี ทูลบุตรีภีมะราช ด้วยวาทอันสุนทร เพื่อบังอรทราบกิจจา ดังนี้ ฯ

๏ ยุธิษ๎ฐิร ๏ ดูกรยุธิษฐิร ๏ อภิช๎ญาย สุเทวํ ตํ ทมยัน์ตี ๏ ครั้นยุพินทมยันตี รู้จักธชีสุเทพแล้ว นางแก้วก็ดำรัสถาม ถึงความสุขสมบูรณ แห่งประยูรญาติและสหาย จึ่งโฉมฉายวิทรรภสุดา ทอดทัศนาสุเทพ ผู้เพื่อนเสพยสามัคคี กับพระพี่ผู้รัก นงลักษณ์ทรงพระโศกา ๏ สุนัน์ทา ๏ ฝ่ายสุนันทานารี เห็นโฉมศรีโศกาดูร พูลเทวศทวีจัด ยามดำรัสด้วยธชี ๏ ชนิต๎ร๎ยาห์ กถยามาส ๏ พระกุมารีสุนันทา ถามพระมารดาทรงวัย ๏ ไสรัน์ธ๎รี โรทีติ ๏ เหตุฉันใดนางรูปงาม จึ่งมีความโศกสอื้นไห้ เพื่อเหตุไฉนพูดกับพราหมณ์ นงรามจึ่งต้องหมองศรี นางนี้คือ นางใด ทำไฉนจักได้ทราบคดี ๏ อถ เจทิปเตร๎ มาตา ๏ ปางนั้นพระศรีมาตุราช แห่งพระภูมินาถเจทินคร จึ่งเสด็จจรจากห้องใน ไปยังที่พราหมณ์สถิต อยู่ด้วยมิ่งมิตร์นงราม บอกให้พราหมณ์ยืนจำเภาะหน้า แล้วนางพระยาวุฒิวัย จึ่งตรัสถามสุเทพไป ดังนี้ ฯ

เรื่องพระนลสรรคที่ ๑๖ ดังนี้ ฯ