๘

​เมื่อกลับขึ้นมาบนรถไฟอีกครั้งหนึ่ง และแม้แต่ภายหลังที่รถด่วนได้ใช้ฝีจักรแล่นลิ่วบ่ายหน้าใกล้กรุงปักกิ่งเข้าไปแล้ว ข้าพเจ้าก็ยังไม่ลืมภาพ ๆ หนึ่ง ภาพนั้นคือภาพทหารอังกฤษอเมริกันตลอดจนทหารฝรั่งเศส ซึ่งเดินกรุยกรายอยู่หน้าสถานี ข้าพเจ้าเป็นคนไทยที่รักประเทศชาติไม่น้อยกว่าคนไทยคนใดทั้งที่มีชีวิตอยู่ และที่ได้ตายไปแล้ว ข้าพเจ้าเคยรู้สึกถึงรสชาติแห่งความเป็นไทยอย่างทราบซึ้ง มีอะไรอีกในโลกนี้ที่จะประเสริฐกว่าอิสรภาพและเสรีภาพ ในฐานะที่เป็นอิสรชนคนหนึ่ง ข้าพเจ้ามีความรู้สึกประจำใจอยู่ว่า อิสรภาพของคนไทยและของชาติไทย เป็นสิ่งที่เหนือทุกสิ่งทุกอย่างในชีวิตของคนไทย อิสรภาพเป็นสิ่งที่อิสรชนหวงแหนยิ่งกว่า​เลือดทุก ๆ หยดในกายตัวเขา เมืองไทยมีอิสรภาพ เพราะคนไทยรู้จักรักความเป็นปึกแผ่น รู้จักถนอมน้ำใจกัน ไม่บังคับกดขี่ขู่เข็ญกัน เพราะเราไทยเป็นอิสรชนด้วยกัน สิ่งเหล่านี้แหละคือเครื่องประกันอิสรภาพของคนไทย และของชาติไทย แต่ในเมืองจีน อิสรภาพอยู่ที่ไหน? จีนเต็มไปด้วยขุนศึกที่แบ่งประเทศออกเป็นแคว้น ๆ ข้าพเจ้าไม่ลืมจางโซหลิน จางจุงชาง ซุนจวนฟาง หวูเพ่ฝู (วูแป๊ะฟู) เฟงยุกเสียง ฯลฯ ขุนศึกเหล่านี้ได้ทำให้จีนนองเลือดเรื่อยมาตั้งแต่วันปฏิวัติ อิสรภาพของชนชาวจีนได้ถูกปล้นเอาไปจนหมดสิ้น เพราะเพลิงของสงครามกลางเมือง นอกจากนี้จีนยังเต็มไปด้วยอิทธิพลของชาติมหาอำนาจ อังกฤษ อเมริกา ปักธงไว้ตามเมืองสำคัญ ๆ แทบทุกเมือง ทหารอังกฤษและทหารอเมริกันที่เดินเป็นสง่าอยู่หน้าสถานีเทียนสินเมื่อสักครู่ ได้ทำให้ข้าพเจ้านึกไปถึงภาพในประวัติศาสตร์เมื่อ ค.ศ. ๑๙๐๐ ในปีนั้นจีนได้เต็มไปด้วยการจลาจล ราษฎรแสดงความเกลียดชังชาวต่างประเทศ โดยเฉพาะอย่างยิ่งชาวอังกฤษ ซึ่งทำ​การบีบคั้นชาวจีนหนักมือยิ่งขึ้นทุกขณะ หลังจากที่ได้ชิงเอาฮ่องกงไปจากจีนแล้วเมื่อวันที่ ๒๙ สิงหาคม ค.ศ. ๑๘๔๒ พวกกบฏนักมวย ชาวจีนพวกแรกที่มีความรู้สึกถึงอิสรภาพของประเทศอย่างรุนแรง พวกนี้ได้ตั้งสมาคมลับขึ้น ชื่อว่าอี้เหือฉวน ซึ่งแปลว่าสมาคมกำปั้นแห่งความสามัคคีและความยุติธรรม บุคคลพวกนี้เดิมมีความมุ่งหมายต้องการจะโค่นราชวงศ์ชิ้ง (เช็ง) ซึ่งเป็นพวกแมนจู เพราะถือว่ากษัตริย์ราชวงศ์นี้ปกครองประเทศไม่ดี จึงทำให้จีนกำลังจะถูกอังกฤษและพรรคพวกแบ่งออกเป็นชิ้นเล็กชิ้นน้อย ความรู้สึกเช่นนี้ทำให้พวกอี้เหือฉวนมีจิตใจเป็นปฏิปักษ์ต่อชาวต่างประเทศด้วย ซึ่งเป็นเหตุสำคัญที่นำจีนไปสู่ความล่มจมใน ค.ศ.๑๙๐๐ พวกอี้เหือฉวนเริ่มควบคุมกันเป็นหมู่เป็นเหล่าในฤดูชิวเทียน (ใบไม้ร่วง) แห่ง ค.ศ. ๑๘๙๙ ตลอดมณฑลซานตุง พวกราษฎรได้พากันมาเข้าเป็นสมาชิกมากมาย พวกอี้เหือฉวนมีอาวุธแบบเก่าโดยมาก เช่นหอกดาบเป็นต้น ผู้ที่มีปืนใช้นับตัวได้ แต่พวกนี้มีขวัญดี เพราะหัวหน้า​ได้ปลุกปั่นให้เชื่อว่ามีของวิเศษที่สามารถทำให้ร่างกายเหนียวแน่นคงทนต่ออาวุธทุกชนิด โดยเหตุนี้เวลาเข้ารุกรบกับทหารอังกฤษอเมริกัน จึงเข้าคลุกถึงตัวอย่างไม่หวาดสะดุ้งต่อความตาย ทำให้ทหารพวกผิวขาวต่อต้านไม่ติด เมื่อเกิดจลาจลขึ้นแล้ว ชาวจีนที่เข้ารีดยอมถือศาสนาคริสเตียนก็ถูกจับมาฆ่าเสียแทบสิ้น บ้านเรือนและโบสถ์ถูกเผาผลาญพินาศ ฝรั่งคนแรกที่ถูกจับฆ่าเป็นหมอสอนศาสนาชาวอังกฤษ ชื่อบรุคส์ พวกอี้เหือฉวนเกลียดชังพวกคริสเตียนมาก เพราะถือว่าเป็นผู้นำภัยมาสู่ประเทศจีน การจลาจลได้ตีวงกว้างออกไปทุกวัน เทียนสินถูกโจมตี ปักกิ่งถูกล้อม อังกฤษ อเมริกาส่งทหารหลายพันโจมตีฝ่าเข้าไปจากเทียนสิน เพื่อเข้าไปช่วยพวกของตัวซึ่งติดอยู่ในที่ล้อมภายในเขตสถานทูตกลางเมืองปักกิ่ง แต่ทหารเหล่านี้กลับถูกพวกอี้เหือฉวนตีถอยร่นลงมายังเมืองเทียนสินอีก ทั่วทั้งจีนเหนือได้เต็มไปด้วยการนองเลือด รัฐบาลจีนได้แอบพึงพอใจอยู่เงียบ ๆ ในการกระทำอันเป็นปฏิปักษ์ต่อชาวต่างประเทศของพวกกบฏ ฉะนั้นจึงมิได้ทำการ​ปราบปรามอย่างเข้มแข็งแต่อย่างไร เหตุการณ์จึงยิ่งทวีความรุนแรงมากขึ้น พวกหมอสอนศาสนารวมทั้งชาวจีนที่เข้ารีดได้ถูกจับฆ่าเป็นจำนวนมากมาย แม้ในแมนจูเรียซึ่งอยู่เหนือขึ้นไปจากปักกิ่ง ก็เกิดการจลาจลเช่นเดียวกัน เวลานั้นเลือดได้กระเซ็นไปทุกหย่อมหญ้าตลอดจีนเหนือ ราษฎรได้รับความทุกข์ยากแทบน้ำตากระเด็น

แต่ว่าหอกกับดาบจะไม่ทำให้การเคลื่อนไหวใด ๆ ในศตวรรษของปืนได้รับความสำเร็จอย่างถาวร ฉะนั้นผลสุดท้ายของการเคลื่อนไหวแห่งพวกอี้เหือฉวนก็คือความปราชัยอย่างแหลกละเอียด ทหารต่างประเทศมีอังกฤษอเมริกาเป็นต้น ยกกำลังส่วนใหญ่เข้าตีกรุงปักกิ่งไว้ได้ในกำมือ ครั้นแล้วจีนก็ถูกบังคับให้ทำสัญญาใช้ค่าเสียหาย และยินยอมให้ต่างประเทศเข้าตั้งกองทหารรายทางตั้งแต่กรุงปักกิ่ง เทียนสิน จนถึงซานห่ายกวนชายทะเล ทั้งนี้เพื่อรักษาเส้นทางคมนาคมระหว่างปักกิ่งกับชายทะเลไว้ เป็นการป้องกันไม่ให้ปักกิ่งซึ่งเป็นที่ตั้งของสถานทูตต้องถูกปิดล้อมเป็นครั้งที่สอง ทหารอังกฤษและทหารอเมริกันที่ข้าพเจ้าพบ ณ เมืองเทียนสินเมื่อสักครู่ ​ก็คือส่วนหนึ่งของกองทหารที่ตั้งรักษาเขตสำคัญ ระหว่างปักกิ่งกับฝั่งทะเล ข้าพเจ้าเป็นคนไทยที่ได้ดื่มรสของอิสรภาพมาตั้งแต่เกิด ฉะนั้นเมื่อได้มาแลเห็นโซ่ตรวนเข้าเช่นนี้ ก็อดที่จะสลดใจไม่ได้ นี่แหละโลก โลกที่บูชาความโลภความเห็นแก่ตัว โลกที่ผู้เจริญแล้วทุกคนยากที่จะเข้าใจได้!