๑๔
ในขณะที่ข้าพเจ้าบันทึกเรื่อง วารยา ราเนฟสกายา ข้าพเจ้ามีความรู้สึกอยู่อย่างหนึ่ง คือรู้สึกว่าชีวิตจิตใจของคนในโลกที่ท่านกับข้าพเจ้าอาศัยอยู่นี้ เป็นของที่เข้าใจไม่ได้ ความคิดของมนุษย์เป็นสิ่งที่ล้ำลึกเหลือที่จะหยั่งถึง เห็นกันแต่หน้า ส่วนใจนั้นใครจะรู้ใจใคร ชีวิตของ วารยา เป็นบทเรียนอันหนึ่งที่กระซิบบอกข้าพเจ้าว่า ชีวิตนอกจากจะเป็นทาสของโชคชาตาแล้ว ยังเต็มไปด้วยอันตรายของการเห็นผิดและเข้าใจผิด วารยาเป็นทาสของโชค และไม่แต่เท่านั้น ความเห็นผิดเข้าใจผิดยังเป็นมารร้ายที่คอยทำลายความสดชื่นของชีวิตให้แหลกลาญไปจนไม่มีเหลือ สิ่งเหล่านี้ได้ส่ง วารยา ไปอยู่ในมุมที่เงียบสงัดไม่มีใครแยแสเอาใจใส่ มุมที่กังวานไปด้วยเสียงระฆัง และเสียงท่องบ่นพระคริสตธรรม วารยาเป็นเหยื่อของความเห็นผิด แต่จะช่วยอะไรได้ คนซื่อที่นิสัยดีก็ย่อมจะเห็นคนทั้งโลกดีเหมือนตน นี่เป็นกฎธรรมดา–กฎที่เป็นอันตรายที่สุด สำหรับผู้ที่มีชีวิตอยู่เพื่อความบริสุทธิ์ผุดผ่อง ความผิดหวังของวารยา ได้ช่วยให้ข้าพเจ้าระมัดระวังมากขึ้นในการคบคน เดี๋ยวนี้ข้าพเจ้ามีความผิดหวังน้อยลง เพราะข้าพเจ้าเลิกเชื่อคน ข้าพเจ้าลงความเห็นว่า มนุษย์ผู้ซึ่งยกย่องกันว่าเป็นสัตว์อันประเสริฐ เป็นสัตว์ที่น่าสะพรึงกลัวยิ่งกว่าเสือในป่า บางทีท่านอาจรู้สึกว่า ข้าพเจ้ามีความคิดเห็นในเรื่องนี้ค่อนข้างรุนแรง แต่จะช่วยอะไรได้เล่าในเมื่อชีวิตของข้าพเจ้าที่ผ่านไปแล้ว ได้เต็มไปด้วยความผิดหวังในเรื่องความเห็นแก่ตัวและความตลบแตลงอย่างแนบเนียนที่สุดของคน
ข้าพเจ้ารู้จักจางหลินก่อนวารยา ถึงแม้วารยาจะยังไม่ได้ให้บทเรียนเรื่องชีวิตที่สำคัญยิ่งบทหนึ่งแก่ข้าพเจ้า แต่การที่ได้มีชีวิตอยู่ในโลกนี้เป็นเวลานานพอจะเข้าใจชีวิตได้ตามสมควร ได้เตือนให้ข้าพเจ้าระลึกอยู่เสมอว่า จิตใจของมนุษย์นั้นจะหยั่งอะไรกันไม่ได้ ข้าพเจ้าได้ฟัง ดร. เพทตัสเล่าเรื่องของจางหลินให้ฟังอย่างคร่าว ๆ ก็บังเกิดความสนใจในตัวชายผู้นี้ คือสนใจในข้อที่ว่า ทำไมจางหลินจึงเป็นคนดีที่โลกไม่ต้องการ เป็นไปได้หรือที่โลกไม่ต้องการคนดี? ทุกวันนี้คนดีมีจำนวนไม่มากนัก โลกได้เต็มไปด้วยการกระทำของมนุษย์ผู้ยังไม่ละทิ้งสันดานเก่าครั้งสมัยหิน มนุษย์เหล่านี้เป็นผู้สร้างความทุกข์ยากให้แก่คนดี........เป็นผู้ขัดขวางและทำลายล้างความเจริญของจิตใจ ซึ่งควรจะมีสภาพคู่เคียงไปกับความเจริญของวัตถุ เราไม่ต้องการคนจำพวกนี้ เราต้องการแต่คนดีที่มีน้ำใจอันกว้างขวาง คนดีที่จะช่วยเหลือร่วมมือกันกวาดล้างความป่าเถื่อน และความชั่วร้ายเห็นแก่ตัวให้สิ้นสูญไปจากหัวใจของมนุษย์อย่างมากที่สุดที่จะมากได้ ท่านไม่ต้องการคนดีเหล่านี้หรือ? ข้าพเจ้าอาจตอบแทนท่านได้ว่า ท่านต้องการคนดีทุกคนที่มีชีวิตอยู่ในโลกนี้ แต่เหตุไฉนเล่า ดร. เพทตัสจึงกล่าวว่า จางหลินเป็นคนดีที่โลกไม่ต้องการ ข้าพเจ้าเชื่อว่า ถ้าจางหลินเป็นคนดีจริง ๆ โลกก็ย่อมจะต้องการเสมอ แต่การที่โลกไม่ต้องการเขา อาจเป็นเพราะจางหลินมีอะไรที่ไม่ดีซุกซ่อนอยู่ในนิสัยสันดานก็เป็นได้ ข้าพเจ้าได้พบกับความผิดหวังมามากพอที่จะสงสัยคนทุกคนในเมื่อมีเหตุควรจะสงสัยได้ ข้าพเจ้าสงสัยจางหลิน แต่ความสงสัยนี้ผิดกับความสงสัยที่ข้าพเจ้ามีต่อมนุษย์บางคน ซึ่งข้าพเจ้าไม่ติดใจที่จะเข้าไปเกี่ยวข้องด้วย ความสงสัยในตัวจางหลิน ทำให้ข้าพเจ้าเกิดความรู้สึกที่นาน ๆ จะมีสักครั้งหนึ่ง คือความรู้สึกอยากจะค้นคว้าหาความจริงในชีวิตของคนผู้นี้ ข้าพเจ้าต้องการรู้ว่า เหตุใดโลกนี้จึงไม่ต้องการคนอย่างจางหลิน
