วันที่ ๒๓ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๗๕ ดร

​วังวรดิศ

วันที่ ๒๓ พฤษภาคม พุทธศักราช ๒๔๗๕

ทูล สมเด็จกรมพระนริศฯ

วันนี้มานึกอะไรขึ้นอีกอย่างหนึ่งเนื่องด้วยพระดำริของท่านว่าบัญญัติวรรณยุตให้ใช้ เอก โท ตามเสียงสูงต่ำ จะเปนของเกิดขึ้นชั้นหลังไม่นานนัก มาเกิดปรารภขึ้นว่า แต่ก่อนมาไทยเราพูดสำเนียงต่าง ๆ กันตามถิ่นที่อยู่ ซึ่งยังพอหาตัวอย่างชี้ได้ในปัจจุบันนี้ เปนชาวนครศรีธรรมราชก็สำเนียงอย่าง ๑ ชาวนครราชสีมาก็สำเนียงอย่าง ๑ แม้ชาวเมืองสมุทสงคราม ชาวเมืองเพ็ชรบุรี และชาวเมืองสุพรรณบุรีก็มีสำเนียงต่างไปจากชาวกรุงเทพฯ เพิ่งจะมาเหมือนกันขึ้นแพร่หลายเมื่อมีโรงเรียนเกิดขึ้น และการคมนาคมสดวกขึ้น ว่าฉะเพาะชาวเหนือเมื่อครั้งเปนมณฑลราชธานีในสมัยสุโขทัย ก็คงมีสำเนียงไปอีกอย่าง ๑ ข้อนี้เห็นได้ในบทเสภาที่แต่งเพียงเมื่อรัชชกาลที่ ๒ และที่ ๓ กรุงรัตนโกสินทรนี้ยังว่า “ชาวเหนือเสียงเกื๋อไก๋” แปลว่าสำเนียงไม่เหมือนชาวกรุงเทพฯ สำเนียงอย่างเราพูดกันในกรุงเทพฯ เห็นจะสืบมาแต่สำเนียงชาวพระนครศรีอยุธยา ด้วยเหตุดังทูลมา ชาวมณฑลและเมืองที่สำเนียงเปนอย่างอื่น ย่อมเขียนวรรณยุตตามเสียงไม่ได้ หม่อมฉันเคยถามพระยาวิเชียรคิรี (ชม)^๑ ว่าสำเนียงแกพูดไม่เหมือนชาวบางกอกแกเขียนหนังสือลง เอก โท ด้วยเอาหลักอย่างไร แกตอบว่าใช้จำว่าชาวบางกอกเขาเขียนคำใช้ เอก โท อย่างไรก็เขียนตาม

ครั้นเช้าวันนี้หม่อมฉันไปพิพิธภัณฑสถาน เรื่องปรารภที่ทูลมาติดใจไป จึงแวะไปดูหลักศิลาจารึกของพระเจ้ารามคำแหงมหาราช เห็นใช้หมาย กากะบาด ไม่มี โท แต่มี เอก ก็นึกว่าจะมีวิธีอ่านและออกสำเนียงเปนอย่างอื่น ไม่เหมือนเช่นเราชาวกรุงเทพฯใช้กัน จึ่งทูลมาเพื่อทรงวินิจฉัย

ควรมิควรแล้วแต่จะโปรด