- คำนำ
- ประวัติท้าวนารีวรคณารักษ์
- นิทานเรื่องนำ
- ๑ นิทานเรื่องนางตรีบิดา
- ๒ นิทานเรื่องนายกอาย
- ๓ นิทานเรื่องบุตรีขุนเมือง
- ๔ นิทานเรื่องวิปกฤษพราหมณ์
- ๕ นิทานเรื่องอุบลเศรษฐี
- ๖ นิทานเรื่องพระมหาเถรรักศิษย์ไม่เสมอกัน
- ๗ นิทานเรื่องท้าวเอฬาราช
- ๘ นิทานเรื่องมาณพเลี้ยงพังพอน
- ๙ นิทานเรื่องโอรสพระเจ้าอุพัทธราชาธิราช
- ๑๐ นิทานเรื่องเศรษฐีสอนบุตร
- ๑๑ นิทานเรื่องโอรสพระเจ้ากรุงมัทราส
- ๑๒ นิทานเรื่องเศรษฐีบุตร ๔ คน
- ๑๓ นิทานเรื่อง ๔ มาณพ
- ๑๔ นิทานเรื่องจตุรพราหมณ์
- ๑๕ นิทานเรื่องจตุรนารี
- ๑๖ นิทานเรื่องพราหมณ์เลือกเมีย
- ๑๗ นิทานเรื่องสุบินกุมาร
- ๑๘ นิทานเรื่องนายสำเภาชื่อสุริยวาณิช
- ๑๙ นิทานเรื่องพระเจ้าไตรวัต
- ๒๐ นิทานเรื่องพระยารีผัวเมีย
- ๒๑ นิทานเรื่องกษัตริย์สรโนธมาธิราช
- ๒๒ นิทานเรื่องชายชาวชนบท
- ๒๓ นิทานเรื่องตากับยายชาวชนบท
- ๒๔ นิทานเรื่องพระเจ้ากรุงศรีภิรมย์มหาราช
- ๒๕ นิทานเรื่องนางกะเชอรั่ว
- ๒๖ นิทานเรื่องพเอิญเข้าดลใจ
- ๒๗ นิทานเรื่องนายแวง ๒ คนเฝ้าท้องพระโรง
- ๒๘ นิทานเรื่องรัตนทัตบุตรเศรษฐี
- ๒๙-๓๐ นิทานเรื่องวิษณุคุบ
- ๓๑ นิทานเรื่องตำรวจ ๒ สหาย
- ๓๒ นิทานเรื่องสุนัขจิ้งจอกพบกลอง
- ๓๓ นิทานเรื่องเลือดมาอาศรัยเล็น
- ๓๔ นิทานเรื่องเศวตโคธา
- ๓๕ นิทานเรื่องสุนัขจิ้งจอกแทะสายหน้าไม้
- ๓๖ นิทานเรื่องคชทุมพรราชกุมาร
- ๓๗ นิทานเรื่องหงส์หามเฒ่า
- ๓๘ นิทานเรื่องลากับราชสีห์
- ๓๙ นิทานเรื่องพราหมณ์ช่วยกบ
- ๔๐ นิทานเรื่องน้ำผึ้งหก
- ๔๑ นิทานเรื่องฤษีชุบสุนัขเปนราชสีห์
- ๔๒ นิทานเรื่องนกกางเขนตกฟองที่หาดทราย
- ๔๓ นิทานเรื่องนายเนสาท
- ๔๔ นิทานเรื่องช่วยคนแลสัตว์ตกเหว
- ๔๕ นิทานเรื่องช่วยเสือตาย
- ๔๖ นิทานเรื่องให้ลิงเปนองครักษ์
- ๔๗ นิทานเรื่องนกกระจาบกับลิง
- ๔๘ นิทานเรื่องเศรษฐีบุตรหนีตาย
- ๔๙ นิทานเรื่องปลาพยายามหนีภัย
- ๕๐ นิทานเรื่องท้าวทศกระวีราชหนีพระกาล
- ๕๑ นิทานเรื่องนกยางลวงปลา
- ๕๒ นิทานเรื่องถึงที่ต้องตาย
- ๕๓ นิทานเรื่องวานรกับจรเข้
๕๒ นิทานเรื่องถึงที่ต้องตาย
ในอดีตกาลนั้นมีเสาวโปดกตัว ๑ ชื่อสุเดนทราช สมเด็จอมรินทราธิราชเลี้ยงไว้ ครั้นท้าวเธอออกสถิตที่ท้องพระโรง เสาวโปดกนั้นก็จับอยู่หน้าสิงหบัญชรทุก ๆ วัน ครั้นเทพยดามาเฝ้าที่ประชุมพร้อมแล้ว สุเดนทราชก็เจรจาให้ฝูงเทพยดาทั้งปวงฟัง ก็ชื่นชมชอบพระทัยเทพยดาทุก ๆ องค์ ครั้นมาเมื่อสุเดนท์จะสิ้นอายุนั้นพเอิญให้กลัวพระกาล ครั้นเห็นพระกาลมาก็สดุ้งตกใจยิ่งหนักหนา จึงแล่นหนีเข้าไปซ่อนอยู่ณกลางตักสมเด็จอมรินทราธิราช ๆ จึงมีเทวบัญชาถามว่า ดูกรสุรเดนทราชลูกรัก เจ้าตกใจกลัวอะไรหนักหนาดังนี้ สุเดนทราชทูลว่า ข้าพระบาทนี้กลัวพระกาลยิ่งหนักหนา ขอพระองค์จงเปนที่พึ่งแก่ข้าพระเจ้าด้วยช่วยชีวิตไว้ให้รอดด้วยเถิด พระอินทร์ทรงฟังเธอก็แจ้งด้วยจักษุอันเปนทิพย์แล้ว จึงปลอบสุเดนทราชว่า อย่าร้อนใจไปเลย ครั้นพระกาลเข้ามาเฝ้า พระองค์จึงตรัสว่า เราขอชีวิตสุเดนทราชไว้เถิด พระกาลก็ทูลว่าข้าพระเจ้าให้พระองค์บมิได้ ขอเชิญพระองค์เสด็จไปขอพระจิตตคุตผู้เปนเจ้าบาญชีเถิด ข้าพระเจ้าจะตามเสด็จไปด้วย พระอินทร์ทรงฟังดังนั้น จึงจับสุเดนทราชใส่ห่อพระภูษาแล้วเสด็จมา ครั้นถึงพระจิตตคุตเธอตรัสว่า เรามาขอชีวิตสุเดนทราชนี้แก่ท่านเถิด พระจิตตคุตทูลว่า ข้าพระเจ้าถวายแก่พระองค์ยังมิได้ เหตุว่ามิสิทธิ์ขาดแก่ข้าพระเจ้า ขอเชิญพระองค์เสด็จไปถึงพระสุรัสวดีจึงจะได้ สมเด็จอมรินทราธิราชแลพระกาลพระจิตตคุตก็ไปถึงพระสุรัสวดี พระอินทร์จึงตรัสว่า เราจะขอชีวิตแห่งสุเดนทราชนี้เถิด พระสุรัสวดีจึงทูลว่าข้าพระเจ้าขอดูตำราศาสตรกรรมแห่งสุเดนทราชก่อน ครั้นดูในตำราศาสตรกรรมนั้นได้อธิบายว่า ท้าวเทพาธิราชทั้ง ๔ พระองค์ เสด็จมาอยู่พร้อมในที่อันเดียวกันกาลใด สุเดนทราชก็ถึงแก่อนิจกรรมในกาลนั้น ครั้นพระอินทร์ทรงฟังซึ่งศาสตรกรรมว่าดังนั้น เธอก็สลดพระทัยเปลื้องห่อพระภูษาออกก็เห็นสุเดนทราชสิ้นชีวิตแล้ว เธอก็ให้เอากเฬวระนกนั้นไปส่งสการเสียโดยวิสัย
นนทุกราชจึงว่า แต่พระอินทร์เอาพระทัยใส่อยู่ในสุเดนทราชดังนี้แล้ว ก็บห่อนจะรอดได้ สัมหาอะไรกับเราท่านทั้งหลายทั้งปวงแลจะพ้นมฤตยูได้
สังวทันต์จึงว่า อันผู้มีปัญญาหนีกาลรอดก็มีอยู่ดุจนิยายดังนี้