- คำนำ
- ประวัติท้าวนารีวรคณารักษ์
- นิทานเรื่องนำ
- ๑ นิทานเรื่องนางตรีบิดา
- ๒ นิทานเรื่องนายกอาย
- ๓ นิทานเรื่องบุตรีขุนเมือง
- ๔ นิทานเรื่องวิปกฤษพราหมณ์
- ๕ นิทานเรื่องอุบลเศรษฐี
- ๖ นิทานเรื่องพระมหาเถรรักศิษย์ไม่เสมอกัน
- ๗ นิทานเรื่องท้าวเอฬาราช
- ๘ นิทานเรื่องมาณพเลี้ยงพังพอน
- ๙ นิทานเรื่องโอรสพระเจ้าอุพัทธราชาธิราช
- ๑๐ นิทานเรื่องเศรษฐีสอนบุตร
- ๑๑ นิทานเรื่องโอรสพระเจ้ากรุงมัทราส
- ๑๒ นิทานเรื่องเศรษฐีบุตร ๔ คน
- ๑๓ นิทานเรื่อง ๔ มาณพ
- ๑๔ นิทานเรื่องจตุรพราหมณ์
- ๑๕ นิทานเรื่องจตุรนารี
- ๑๖ นิทานเรื่องพราหมณ์เลือกเมีย
- ๑๗ นิทานเรื่องสุบินกุมาร
- ๑๘ นิทานเรื่องนายสำเภาชื่อสุริยวาณิช
- ๑๙ นิทานเรื่องพระเจ้าไตรวัต
- ๒๐ นิทานเรื่องพระยารีผัวเมีย
- ๒๑ นิทานเรื่องกษัตริย์สรโนธมาธิราช
- ๒๒ นิทานเรื่องชายชาวชนบท
- ๒๓ นิทานเรื่องตากับยายชาวชนบท
- ๒๔ นิทานเรื่องพระเจ้ากรุงศรีภิรมย์มหาราช
- ๒๕ นิทานเรื่องนางกะเชอรั่ว
- ๒๖ นิทานเรื่องพเอิญเข้าดลใจ
- ๒๗ นิทานเรื่องนายแวง ๒ คนเฝ้าท้องพระโรง
- ๒๘ นิทานเรื่องรัตนทัตบุตรเศรษฐี
- ๒๙-๓๐ นิทานเรื่องวิษณุคุบ
- ๓๑ นิทานเรื่องตำรวจ ๒ สหาย
- ๓๒ นิทานเรื่องสุนัขจิ้งจอกพบกลอง
- ๓๓ นิทานเรื่องเลือดมาอาศรัยเล็น
- ๓๔ นิทานเรื่องเศวตโคธา
- ๓๕ นิทานเรื่องสุนัขจิ้งจอกแทะสายหน้าไม้
- ๓๖ นิทานเรื่องคชทุมพรราชกุมาร
- ๓๗ นิทานเรื่องหงส์หามเฒ่า
- ๓๘ นิทานเรื่องลากับราชสีห์
- ๓๙ นิทานเรื่องพราหมณ์ช่วยกบ
- ๔๐ นิทานเรื่องน้ำผึ้งหก
- ๔๑ นิทานเรื่องฤษีชุบสุนัขเปนราชสีห์
- ๔๒ นิทานเรื่องนกกางเขนตกฟองที่หาดทราย
- ๔๓ นิทานเรื่องนายเนสาท
- ๔๔ นิทานเรื่องช่วยคนแลสัตว์ตกเหว
- ๔๕ นิทานเรื่องช่วยเสือตาย
- ๔๖ นิทานเรื่องให้ลิงเปนองครักษ์
- ๔๗ นิทานเรื่องนกกระจาบกับลิง
- ๔๘ นิทานเรื่องเศรษฐีบุตรหนีตาย
- ๔๙ นิทานเรื่องปลาพยายามหนีภัย
- ๕๐ นิทานเรื่องท้าวทศกระวีราชหนีพระกาล
- ๕๑ นิทานเรื่องนกยางลวงปลา
- ๕๒ นิทานเรื่องถึงที่ต้องตาย
- ๕๓ นิทานเรื่องวานรกับจรเข้
๒๘ นิทานเรื่องรัตนทัตบุตรเศรษฐี
ในอดีตกาล ครั้งสมเด็จบรมบพิตรโยตนมหาราชได้ราชาภิเษกผ่านสมบัติกรุงหริหรามหานคร มั่งคั่งไปด้วยขัติยพราหมณพฤฒามาตย์ พลจัตุรงค์อเนกคณนา
มีเศรษฐี ๑ ชื่อชนทันตเศรษฐี มีบุตรชื่อรัตนทัตอายุได้ ๗ ขวบ บิดามารดาถึงแก่กาลกิริยา ทาสีทาสาเห็นว่าเศรษฐีบุตรตรุณน้อยนักก็คบคิดกันลอบลักเอาทรัพย์สินปลาตหลบหนีไปยังประเทศอื่นสิ้น ยังแต่แม่นมแลพี่เลี้ยงรัตนทัต ๆ ไปสู่สำนักโหราพฤฒาจารย์ไต่ถามว่า ข้าแต่อาจารย์ ๆ จงพิจารณาชะตาข้าพเจ้ายังจะเปนประการใดบ้าง พราหมณ์โหรามาพิเคราะห์ดูแล้วทายว่า ยัง ๗ วันวารพะน่านี้ เจ้าจะได้ทอง ๙๐ ชั่ง เจ้าอย่าเปนทุกข์เลย จำเดิมแต่นั้นมารัตนทัตมิได้ประกอบการงารใด ๆ เลย บริโภคอาหารแล้วก็นอนอยู่จนสิ้นอาหารอันส่ำสมไว้ ครั้นวันเคารพ ๗ นั้นก็อดอาหารแต่บุเรภัตมาเท่าถึงปัจฉาภัตจนพระสุริยอัสดงค์แดดดับ รัตนทัตขึ้งโกรธว่าโหรทายว่าจะได้ทอง เราพลอยชื่นชมยินดีตั้งจิตต์คิดว่าถ้าได้จริงไซร้ เราจะกระทำบุญอุทิศแผ่ผลไปถึงบิดามารดา ไม่ได้ดังนี้มีกรรมชื่อใด จึงจับได้ขวานเข้าประหารเสาปราสาทที่ห้องนอนนั้น สุวรรณก็ตกกระจายลง รัตนทัตก็ดีใจ จับสิ่วเราะเจาะแระต่อไปก็ได้ทอง ๙๐ ชั่ง
ในกาลนั้นนายแวงผู้ฟังก็สรรเสริญว่า ท่านเล่าไพเราะดี แต่ถ้าว่าบุญญาธิการหามิได้นั้นจะเปนฉันใด ท่านจึงกล่าวเยี่ยงอย่างนิยายดังนี้
สัญชีพโสมนัสสาการยินดีว่าไพเราะนัก แม้นบุญน้อยก็ดี ควรขวนขวายก็เอาตัวรอดได้
นนทุกราชถามว่า นิทานธรรมเนียมมีอย่างไร เชิญสหายจงกล่าวไปเถิด