๒๑ นิทานเรื่องกษัตริย์สรโนธมาธิราช

ว่าเมื่อกาลก่อน พระมหากษัตริย์สรโนธมาธิราช ยังผ่านสมบัติณกรุงพลูเทพราชธานี มีกระทาชายผู้ ๑ ทำนาพาภรรยาแลบุตรทารกน้อย ๆ ทั้ง ๒ นั้นลงดำนา แลทารกทั้ง ๒ นั้นก็ลงปลักเลนเล่นอยู่ พอพระเจ้าสรโนธมาธิราช เสด็จประพาสมาเห็นทารกทั้ง ๒ นั้นก็ทรงพระเมตตา จึงพระราชทานพระราชทรัพย์ให้แก่กระทาชายผู้บิดา แล้วขอเอาทารกนั้นไปเลี้ยงไว้ในพระราชวัง ทรงพระกรุณาเสนหาให้วัดถาอาภรณ์นุ่งห่มกินอยู่พร้อมบริบูรณ์ ครั้นวัฒนาการจำเริญมา กุมารผู้พี่จำนรรจาด้วยน้องชายว่า เราอยู่กับบรมกษัตริย์ไซร้ ไม่สบายจิตต์ คิดจะไปแห่งใดก็ไปไม่ได้ดังใจปอง ต้องทูลฉล่ำฉลองอำลาก่อนจึงจะไปได้ ให้ขัดข้องทุกสิ่ง เราอยู่ด้วยบิดามารดาเราไซร้ จะไปไหนก็ไปได้ตามอำเภอใจ ข้าคิดจะไปอยู่กับบิดามารดาเห็นจะดีกว่า แล้วกุมารผู้อนุชาน้องชายกล่าวว่า พี่เอ๋ย อันอยู่ด้วยบิดามารดาไซร้ ล้วนคนมาดูแคลน แม้นอยู่ใกล้พระบาทในพระราชวังนี้ไม่มีผู้จะดูถูกได้ พี่เอ๋ย ข้ามิไปเลยแลเราจะอยู่เฝ้าพระบาทนี้จะดีกว่า

ครั้นจิรกาลนานมา พระมหากษัตริย์จึงยกย่องกุมารน้องชายให้เปนหมื่นขุนเข้านอกออกในได้ยศบรรดาศักดิ์ยิ่งๆ ขึ้นไป ส่วนกุมารผู้พี่ได้เปนที่แต่นายแวงรวังราชกิจผิดประเดี๋ยว ๆ ต้องโทษทัณฑ์ประหาร มิวายเว้นเลย ด้วยเอาใจออกนอกพระมหากษัตริย์นั้น ดูกรสหาย กลัวเกลือกจะเปนอย่างนั้นบ้าง

นนทุกราชจึงตอบว่า สหายหากว่าไป หาผู้จะกล่าวบอกมิได้ ที่ไหนเศรษฐีจะรู้

สัญชีพว่า ถ้าเกลือกจะเข้าดลใจแก่เศรษฐี รู้ว่าดีกับร้ายนั้นหากแจ้ง

นนทุกราชจึงว่า นิยายซึ่งว่าเข้าดลใจสำแดงดีกับร้ายนั้นมีอย่างไรอิกบ้าง ท่านจงเล่าไปจะขอฟัง

สัญชีพจึงกล่าวข้อนิยายดังนี้