๓๕ นิทานเรื่องสุนัขจิ้งจอกแทะสายหน้าไม้

ว่าปางบุเรมีนายเนสาทชื่อกฎติราเตน ถือปืนยาหน้าไม้ไปจะตามดูหมู่มฤคโดยวิสัย ก็พบคชสารใหญ่ชื่อมารัญชนคิรี ๆ เหลือบเห็นกฎติราเตนก็แล่นไล่ กฎติราเตนก็หนีขึ้นลี้หลบอยู่เหนือวัมมิกจอมปลวก ๑ ใหญ่ ก็ขึ้นหน้าไม้ปืนยาตั้งท่ายิง ก็ย่างเหยียบซึ่งปล่องอุรคชาติอันชื่ออัคคิวีสะ งูก็เป่าพิษๆ ผุดถูกเอากฎติราเตนก็ล้มผวา หน้าไม้ก็หลุดหล่นจากมือพราน ก็ประหารลงเหนือเศียรแห่งอุรคชาตินั้นแตกตาย นายเนสาทพิษก็ซาบสร้านจิตต์ชีวิตก็ดับ คชมารัญชนคิรีต้องปืนกำซาบแห่งนายเนสาทมิอาจทรงชีวิตได้ ก็พิราลัยล้มลงตรงมหาวัมมิกนั้น สิงคาลตัว ๑ ไปเห็นสัตว์ทั้ง ๓ สิ้นชีพอยู่ก็ดีใจ ว่าเออคืนนี้ฝันเห็นเปนนิมิตรดีจึงมาพบอาหารอันอุดม อันคชกิรินทรจะกินได้เดือน ๑ มนุษย์ไซร้กินได้ ๑๐ วัน อุรคชาตินี้จะกินแต่พอวัน ๑ อย่าเลยจะกินเลาะแต่สายหน้าไม้นี้ก่อนก็จะหายเหนื่อย เหตุสิงคาลโลภลาภาเหลือตัวกลัวผู้อื่นจะช่วงชิง สายหน้าไม้ขึงตึงเครียดสิงคาลก็เลีย ๆ แล้วตะเหลี่ยมเข้าข้างปีกหน้าไม้ที่ผูกสอดกำชับไว้กับสาย ดึง ๆ กัด ๆ สายหน้าไม้ก็ขาด ปีกไม้ก็วัดมาต้องอุระสิงคาลก็ล้มลงตายในสถานที่นั้น ดูกรสังวทันต์ชื่อว่าโลภแล้วย่อมถึงซึ่งทุกข์ เปนเหตุที่จะให้ก่อเกิดความพินาศขาดประโยชน์จากลาภอันจะถึงแก่อาตมะมีเที่ยงแท้ สังวทันต์ครั้นฟังสีหราชก็คมนาการบ่ายเบี่ยงเลี่ยงหลีกออกมาจำนรรจากับวายุวักษ์ว่า เรากล่าวคดีพญาราชสีห์ก็มิฟังเลย สหายเอ๋ย ท่านไปทูลดูเล่าเถิด วายุภักษ์ก็ผาดคุกคลานเข้าเฝ้าฟุบเฟี้ยมเลียมเลียบทูลภิปรายว่า ข้าบาททั้งหลายได้อยู่เย็นเปนสุขเพราะเดชบุญฤทธิ์แห่งเจ้าผู้มีวิริยยิ่ง อนึ่งโปรดประทานที่ให้ข้าบาทนี้เปนที่อำมาตย์อยู่เพื่อเหตุจะได้ตักเตือนข้อพลั้งพลาด ในกิจการทั้งปวงอันผิดแลชอบแล้ว ถ้าแลมินำพาไซร้เสมอกับหาสวามิภักดิ์มิได้ แม้เจ้าจะมิยกอภัยแลจะไม่นิยมยินยลก็ดี จะขอทูลทัดไว้ที ๑ เถิด อนึ่งข้าบาทนี้กลัวว่าเกลือกจะเปนอย่างและเลียมเท้าคชทุมพรราช

สีหราชซักกระโชกถามว่า ธรรมเนียมและเลียมเท้าคชทุมพรราชนั้นไฉน วายุกักษ์ก็กล่าวกลบทโบราณดังนี้