๒๖ นิทานเรื่องพเอิญเข้าดลใจ

ว่าอาทิบุรพกาล สมเด็จพระเจ้าศรีตรีนิกรมยราช ทรงรัตนมไหสุริยสมบัติณกรุงสุวรรณมหานคร ประกอบด้วยหัดถีอัศวพหลพลโยธามาตย์ แสนยากรนรพยุหะอเนกคณนา มีคามชนบทอยู่ประเทศฝ่ายประจิมทิศชื่อทรโคดม กฎุมพีเปนใหญ่ในนั้นแลมีโคเปนมหันตคณนา จึงให้ทาส ๓ คนคุ้มครองรักษาโคทั้งนั้น ครั้นโคบาลไล่โคไปในป่าไซร้ คน ๑ นั้นปั้นรูปกฎุมพีผู้เจ้าอาตมะไว้กราบนอบนบ คน ๑ ปั้นแล้วประหารชกต่อยชิงชัง คน ๑ ปั้นตั้งไว้แล้วเมิดเมินอยู่ หมู่โคบาลมาบ้านเมื่อเย็น กฎุมพีแลเห็นพเอิญให้เอ็นดูดุจบุตร บำเรอด้วยโภชนาหารวัดถาลังการแต่ผู้ปั้นเจ้าไว้กราบกราน ส่วนผู้พาลปั้นเจ้าชกตีแต่แลเห็นก็บันดาลแลดลจิตต์เจ้าให้ชิงชังแช่งทุกราตรี ที่ปั้นตั้งไว้มิได้ว่าร้ายนายเห็นก็เมิดเมินไป ดูกรสหายนนทุกราช แต่กฎุมพียังดาลดลจิตต์ดังนี้ จะป่วยกล่าวไปใยถึงเศรษฐีอันเปนอธิบดีแห่งเราจะมิดาลดลจิตต์บ้าง

นนทุกราชจึงสรรเสริญว่าสุนทรไพเราะดี แต่ถ้าว่าหาบุพเพสันนิวาสพาสนาไม่มีเลย

สัญชีพจึงซ้ำซักว่า หาบุพเพสันนิวาสพาสนามิได้นั้น ฉบับนี้เยี่ยงอย่างมีฤๅ จงกล่าวไปเราจะขอฟัง

นนทุกราชจึงเล่านิยายดังนี้