๓๔ นิทานเรื่องเศวตโคธา

ว่ามีเนสาทผู้ ๑ ชื่อสัญชีพ มีเคหฐานสถิตอยู่ในอรัญวิสัย เปนแว่นแคว้นกรุงปาตลีบุตรมหานคร เนสาทนั้นด้อมด้ามตามยิงมฤคในป่ามาขายเลี้ยงชีพเปนนิจนิรันดร์

วัน ๑ เนสาทไปมิได้พบหมู่มฤค เลยเหลียวเห็นเศวตโคธาคือเหี้ยเผือกตัว ๑ ชื่อรุตกะขึ้นมา เนสาทก็แล่นไล่ เศวตโคธาก็แล่นเข้าโพรงพฤกษ์ตะเคียนใหญ่ต้น ๑ แลโพรงพฤกษ์นั้นเปนที่อยู่แห่งหมู่ตุดตู่ทั้งหลาย จึงนายเนสาทสัญชีพชูคบเพลิงเผาเข้าในโพรงพฤกษ์นั้น ตุดตู่ก็พลอยมรณะด้วยเศวตโคธาสิ้น ดูกรสหายอาสาต เราปลาดใจจะมาอาศรัยให้เราพลอยตาย ดังนิยายโบราณธรรมเนียมท่านกล่าวไว้ฉนี้

อาสาตก็กล่าวไกล่เกลี่ยว่า สหายอย่าเสียใจ ข้าไซร้ก็รักชีวิต สหายก็รักชีวิต สหายไซร้ว่าให้ชอบข้าฤๅจะมิฟัง จันทเสนก็ให้อาสาตอาศรัยนอน ครั้นบรมกษ์ตริย์เสด็จเข้าที่พระบรรทมหยั่งลงสู่นิทรารมณ์หลับสนิท อาสาตก็เข้ากัดพระองค์ก็สดุ้งตื่น จึงตรัสถามพนักงารว่าใครมาปูที่มีศัตรูมากัดกู พระสนมก็กรูกันเข้ามาจุดประทีปเทียนยามตามโคมส่องหา อาสาตก็ดั้นดอดรอดตัวอยู่ สาวสนมนั้นฉลาดเลิกพระเขนยขึ้นมองดู พบแต่จันทเสนอันอยู่ก่อนเก่า เขาก็เอาตัวมาว่าไม่มีใครอื่นมาปลอมแปลก เขาก็ประหารจันทเสนเสียสิ้นชีวิต

ในกาลนั้นสังวทันต์ทูลว่า ท่านสหายมาอยู่อาศรัยเกลือกภัยจะมีดุจธรรมเนียมดังนี้ สีหราชกล่าวกลับว่านนทุราชนี้ไม่มีภัย เอะทั้งนี้สูหากเกิดโลภจิตต์จำนงให้กูกระทำสงครามยุทธนาต่อกัน ครั้นผู้ใดพินาศสูมาดหมายว่าจะได้เปนอาหารฤๅ ดูกรสังวทันต์ อันสรรพสัตว์อุบัติในวัฏสงสารแม้นโลภหลงโมหันธ์ ผู้นั้นย่อมมีภัยพินาศขาดประโยชน์อย่างนิยายดังนี้