คำนำ

หนังสือโคลงเรื่องนี้ กรรมการหอพระสมุดวชิรญาณแต่ก่อนได้ขอแรงจินตกวี ที่เปนสมาชิกหอพระสมุดวชิรญาณบ้าง ไม่ได้เปนสมาชิกบ้าง แลกรรมการเองบ้าง ช่วยกันแต่งเปนคำโคลงคนละเรื่อง แสดงคุณแลโทษของเรื่องที่ตั้งเปนกระทู้ความนั้น แล้วลงพิมพ์ในหนังสือวชิรญาณ อนุโลมตามโคลงสุภาสิต ที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระราชนิพนธ์ไว้บ้าง โปรดให้พระบรมวงษานุวงษ์ ข้าทูลลอองธุลีพระบาท แต่งบ้าง รวบรวมเข้าไว้เปนเรื่องอันหนึ่ง ซึ่งได้เคยลงพิมพ์เปนสมุดเล่มเล็กขนาดมือถือ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๕๕ นั้นแล้ว แต่เรื่องที่กล่าวนี้ เปนการที่แต่งคนละบทสองบท เช่นว่าด้วยความรักก็แต่งหลายคน แล้วมารวมกันในหมวดความรัก ความชัง ความงาม ความเบื่อหน่าย เปนต้น ก็แต่งกันหลายๆ คน แล้วมารวมเข้าหมวดกัน เพราะฉนั้น โคลงบางบทความจึ่งคล้ายคลึงกันบ้าง เพราะต่างคนต่างแต่งมาประจวบกันเข้า แต่โคลงเรื่องที่กรรมการหอพระสมุดวชิรญาณขอแรงให้แต่ง ซึ่งได้กล่าวถึงอยู่บัดนี้ เปนขอแรงให้แต่งคนละเรื่อง เปนต้นว่ากล่าวด้วยความรักก็แต่งคนเดียว จะเปนโคลงกี่บทก็ตามแต่ความพอใจของผู้แต่ง ไม่ได้กำหนด ความชัง ความเชื่อ ความสงไสย เปนต้น ก็แต่งเรื่องละคนเหมือนกัน แลกระทู้ความที่แต่งนี้ เลือกสิ่งที่คู่กันโดยการที่เปนปฏิปักข์ตรงกันข้าม ซึ่งข้างหนึ่งเปนความดีควรให้มีขึ้น ข้างหนึ่งเปนความชั่ว ควรละเสีย เช่นความหมั่นแลความเกียจคร้านเปนต้นบ้าง เปนคุณแลโทษทั้งสองข้าง แต่ต่างกันตรงกันข้าม เช่น ความช้า ความเร็ว ความแขง ความอ่อน เปนต้นบ้าง เมื่อแต่งแล้วก็ลงพิมพ์ไปเปนคราว ๆ กรรมการหอพระสมุดวชิรญาณในปัจจุบันนี้เห็นว่า โคลงเหล่านี้เปนสุภาสิต ให้ทราบคุณแลโทษของความดีความชั่ว อันเปนหนทางแนะนำในทางประพฤติชอบสมควรจะรวบรวมเปนเรื่องเดียวกัน ลงพิมพ์ไว้เพื่อเปนประโยชน์สืบไป พอประจวบการที่หลวงไกรกรีฑา ( ยรรยง บุรณสิริ ) ถึงแก่กรรมลง เจ้าภาพจะจัดการปลงศพ มีความประสงค์จะพิมพ์หนังสือจำหน่ายในการศพ จึ่งขอให้กรรมการหอพระสมุดวชิรญาณ ช่วยเลือกหาเรื่องให้ กรรมการเห็นว่า หนังสือโคลงเรื่องนี้ ได้เห็นสมควรอยู่แล้วว่าน่าจะลงพิมพ์รวมเปนเล่ม ครั้นมีผู้ขอให้หาเรื่องให้ลงพิมพ์ก็พอเหมาะแก่การที่ได้ดำริห์ไว้ จึงได้คัดรวบรวมลงพิมพ์ขึ้นไว้เพื่อเปนประโยชน์สืบไป การกล่าวข้อความที่เปนสุภาสิต แนะนำในทางประพฤติดี จะกล่าวความตื้นลึกหนักเบาประการใดก็ดี ก็นับเนื่องว่าเปนการแสดงธรรม ย่อมเปนบุญกิริยาวัตถุอันหนึ่ง เพราะฉนั้นขออานิสงสผลแห่งการพิมพ์หนังสือนี้จำหน่าย จงสำเร็จวิบุลยผล แก่ท่านผู้ไปปรโลก อันได้ออกนามมาแล้ว ซึ่งเปนเหตุให้ปรารภพิมพ์หนังสือนี้ขึ้น นั้นเทอญ ๚

หอพระสมุดวชิรญาณ

วันที่ ๔ มกราคม พ.ศ. ๒๔๕๗

สมมตอมรพันธ์ุ