- คำนำ
- ประวัติ ว่าที่นายพันโท หลวงไกรกรีธา
- ความรัก
- ความชัง
- ความเชื่อแน่
- ความสงไสย
- ความตระหนี่
- ความสุรุ่ยสุร่าย
- ความหมั่น
- ความเกียจคร้าน
- ความอ่อน
- ความแขง
- ความอิจฉา
- มุทิตา
- ความช้า
- ความเร็ว
- ความเสื่อม
- ความเจริญ
- ความมั่งมี
- ความจน
- ความผิด
- ความชอบ
- ความโลภ
- ความสันโดฐ
- ความนินทา
- ความสรเสริญ
- ความกระวนกระวาย
- ความอดกลั้น
- ความเบื่อ
- ความเพลิน
- ความลำเอียง
- ความเที่ยงตรง
- ความหยิ่ง
- ความสุภาพ
- ใจร้าย
- ใจดี
- ความโง่
- ความฉลาด
- ความเท็จ
- ความจริง
- ความทุจริต
- ความสุจริต
- ความหวังใจ
- ความท้อใจ
- ความเลินเล่อ
- ความระวังคือไม่ประมาท
- ความนับถือ
- ความดูหมิ่น
- ความทุกข์
- ความศุข
- ความกล้า
- ความขลาด
ความฉลาด
บานแพนก
ฉลาดนี้มีมากล้ำ | หลายความ |
หยิบยกพรรณานาม | แต่น้อย |
สนองพระเดชพระคุณตาม | สติพละ ตนแฮ |
ผิวขัดขาดเขินถ้อย | โปรดเกล้าโทษา |
สารบาน
เนื่องนามความฉลาดนี้ | อนันต์ |
ย่ออรรถจัดเปนพรรค์ | พวกตั้ง |
คือฉลาดราชการสรรพ์ | วิชาช่าง พูดแฮ |
อีกฉลาดแต่งตัวทั้ง | พ่อค้าหากิน |
๑๏ ฉลาด เฉลียกรอบคอบถ้วน | ทุกกิจ ไทเอย |
ใน พระกระแสสิทธิ์ | สั่งใช้ |
ราช การไป่นอนจิตร | จัดเสร็จ ประสงค์แฮ |
การ สิ่งใดบ่ได้ | ผิดด้วยแบบแผน |
๒๏ ฉลาด คิดกิจกอบเกื้อ | การใด ใดเอย |
สวน สาสน์สอบสวนไสย | สาตรรู้ |
วิ ทยาเฉียบแหลมไว | เชาวน์ว่อง วิจิตรนา |
ชา ญะชาติฉลาดกู้ | ฉลาดแก้สรรพการ |
๓๏ ฉลาด ทอถักถากทั้ง | แทงลาย |
ใน ส่วนสลักหลาย | หล่อปั้น |
การ แกะก่อกลกาย | กลึงวาด เขียนแฮ |
ช่าง ประดับประดิษฐดั้น | ดัดได้ดีดี |
๔๏ ฉลาด คิดประดิษฐถ้อย | ถูกความ |
ชั้น พากย์มคธสยาม | ย่อมแจ้ง |
เชิง ตอบชอบเชิงถาม | เทถ่าย ได้แฮ |
พูด ห่อนพูดเสแสร้ง | สอบได้จริงดี |
๕๏ ฉลาด จบครบถ่องถ้วน | ตัดทอน |
ค้า ใหม่เก่าถ่ายถอน | ถูกซื้อ |
ขาย แพงแบ่งบั่นรอน | รวมรวบ ไว้พ่อ |
ของ ขาดคาดหมายมื้อ | หนึ่งค้ากำไรรวย |
๖๏ ฉลาด เปลาะเฉลี่ยเลี้ยง | ตนเหลือ |
เชิง เช่นเชิงชาติเสือ | เล็บส้อน |
หา ของสิ่งควรเจือ | จานชีพ ชนม์แฮ |
กิน ไป่กินของข้อน | โทษข้องกินตัว |
๗๏ ฉลาด การประกอบเกื้อ | กายิน ทรีย์เอย |
แต่ง ไป่มีมลทิน | โทษแคล้ว |
ตัว แสวงสวัสดิภิญ | โญกอบ กายแฮ |
ตน ปราศทุจริตแผ้ว | ผ่องเพี้ยงอำไพ |
๘๏ ฉลาด ประมาณรู้พละ | อาตมา |
จะ ตกแต่งกายา | หย่อนไว้ |
พอ ควรแก่ถานา | นุรูป ตนแฮ |
ทำ ไม่เกินประโยชน์ได้ | ดั่งนี้ดีนาน |
๙๏ ตรอง กิจคิดตลอดแล้ว | จึงทำ |
ใช่ จักดันเดาคลำ | แต่ดื้อ |
สิ่ง ใดที่ดีจำ | ขจัดโง่ งมนา |
นับ ว่าฉลาดรื้อ | ชั่วร้างห่างตน |
๏ ขุนผดุงสฤษดิสร้อย | สีตลา อาศน์เอย |
ข้าบาทบรมราชา | ธิราชเจ้า |
ค้นคิดคัดอรรถา | ธิกเทียบ แถลงแฮ |
รวมรวบความฉลาดเก้า | เรื่องร้อยเรียงถวาย |
พระยาเสถียรฐาปนกิตย์ ( ชม )
เมื่อยังเปนขุนผดุงสีตลาอาศน์