ความศุข

​๑๏ นรชนจนชาติเชื้อ ติรัจฉาน
รักศุขใคร่สำราญ ทั่วถ้วน
ดำริห์ประกอบการ ดีชั่ว ไฉนนา
หวังหลีกความทุกข์ล้วน เสาะข้างทางสราญ
๒๏ แสดงสาส์นตามปราชญ์ผู้ ปรีชา กล่าวเฮย
ว่าศุขคือเวทนา ที่ตั้ง
ชีพิตรเพราะเปนอา รมณ์อาจ ทนแฮ
ทุกข์ย่อมทนยากทั้ง ถล่มล้างชีพสลาย
๓๏ จักขยายแจกศุขสิ้น ฉันใด ได้นอ
ควรนับสองอย่างใน ที่นี้
ศุขกายและศุขใจ จำแนก นามนา
ศุขจิตรบัณฑิตย์ชี้ ว่าล้ำศุขสกนธ์
๔๏ เพราะชนหวังศุขกล้า เปนมูล
จึงกอบกิจเพิ่มภูล แผ่กว้าง
ประโยชน์ยิ่งสมบูรณ์ บมิสุด ประสงค์เลย
ได้ศุขบ้างทุกข์บ้าง เพื่อล้นเหลือทยาน
​๕๏ โบราณย่อมกล่าวอ้าง ออกอรรถ
ว่าทุกข์เทียบดังพัตร ส่วนพื้น
ความศุขซึ่งมีจัด เปนดอก ดวงแฮ
ยกเหตุให้เห็นตื้น ตลอดต้องพลิกขา
๖๏ ผู้ว่าศุขมากแย้ง ยืนยัน กล่าวเฮย
ให้เทียบทุกข์ศุขปัน แผนกไว้
สำรวลและโศกศัลย์ ใดมาก สมัยฮา
หัวหากมากกว่าให้ เหตุพื้นศุขหลาย
๗๏ อธิบายความคิดทั้ง สองประการ นี้พ่อ
คำแรกกล่าวพิศดาร ยิ่งล้น
คำหลังลดวิจารณ์ จนหยาบ เกินแล
ขอลัดตัดความต้น แต่งแต้มตามใจ
๘๏ ผู้ใดมีศุขแม้น เสื่อมสบาย ลงเนอ
นับว่าทุกข์เยี่ยมกราย กลับร้อน
ผู้ทุกข์เมื่อทุกข์คลาย คงประสบ ศุขแฮ
ศุขและทุกข์คอยกระท้อน ทุกครั้งคราวแปลง
​๙๏ ควรแศดงศุขทุกข์เข้า คู่กัน
น่าศุขทุกข์คงพัน ผูกท้าย
อยากศุขย่อมนำสรรพ์ ทุกข์เกิด มีแฮ
ต่างแต่ช้าเร็วร้าย อ่อนด้วยทางเดิน
๑๐๏ อยากเกินทุจริตเกื้อ กอบกิจ
ศุขห่อนยั่งยืนสนิท เนิ่นช้า
ส่วนทุกข์ที่เนื่องติด ตามส่ง แรงนา
อีกมักชักลากล้า ยิ่งล้ำศุขหลาย
๑๑๏ ขวนขวายหาศุขด้วย ความสุ จริตแล
ย่อมจะสมจิตรลุ แน่นแฟ้น
ทุกข์กระท้อนห่อนแรงดุ ดังทุ จริตพ่อ
แต่ไป่พ้นคับแค้น ครอบได้ภายหลัง
๑๒๏ ยังหวังความศุขสิ้น ตราบใด
จักละหลีกทุกข์ไฉน ห่อนได้
ทุกข์จะระงับไป เพราะระงับ ศุขแฮ
รักศุขเกลียดทุกข์ให้ ประหยัดยั้งระวังใจ
​๑๓๏ ผู้ใดยินร้ายและ ยินดี ดับนา
ทุกข์ศุขย่อมไป่มี หมดเชื้อ
ดวงจิตรปราศราคี เปนศุข ยิ่งแฮ
นิ่งหยุดสุดทางเมื้อ ศุขนี้นฤพาน
๑๔๏ เรียงสารจวนจวบสิ้น เวลา พิมพ์เฮย
เรื้อมากลากเข็นมา ฝืดแท้
ผู้แทนสภานา ยกถูก เกณฑ์แฮ
ครบสิบสามบทแก้ ศุขทั้งโลกย์ธรรม

จุฬาลงกรณ์

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ