- คำนำ
- ประวัติ ว่าที่นายพันโท หลวงไกรกรีธา
- ความรัก
- ความชัง
- ความเชื่อแน่
- ความสงไสย
- ความตระหนี่
- ความสุรุ่ยสุร่าย
- ความหมั่น
- ความเกียจคร้าน
- ความอ่อน
- ความแขง
- ความอิจฉา
- มุทิตา
- ความช้า
- ความเร็ว
- ความเสื่อม
- ความเจริญ
- ความมั่งมี
- ความจน
- ความผิด
- ความชอบ
- ความโลภ
- ความสันโดฐ
- ความนินทา
- ความสรเสริญ
- ความกระวนกระวาย
- ความอดกลั้น
- ความเบื่อ
- ความเพลิน
- ความลำเอียง
- ความเที่ยงตรง
- ความหยิ่ง
- ความสุภาพ
- ใจร้าย
- ใจดี
- ความโง่
- ความฉลาด
- ความเท็จ
- ความจริง
- ความทุจริต
- ความสุจริต
- ความหวังใจ
- ความท้อใจ
- ความเลินเล่อ
- ความระวังคือไม่ประมาท
- ความนับถือ
- ความดูหมิ่น
- ความทุกข์
- ความศุข
- ความกล้า
- ความขลาด
ความสุภาพ
๑๏ ผู้ดีมีทรัพย์ทั้ง | คนเข็ญ ใจเฮย |
ที่โลกย์สมญาเห็น | สุภาพนั้น |
คือประพฤติเรียบร้อยเปน | ปรกติ |
กำหนดนี้สั้นสั้น | ที่ได้ใจความ |
๒๏ นามกายสุภาพเว้น | เวรกรรม |
ปราศจากบาปธรรม | ชั่วช้า |
คือฆ่าสัตว์แลนำ | ทรัพย์ท่าน ไปเนอ |
ยี่สิบหญิงคบค้า | หลีกได้ความเจริญ |
๓๏ วะจีสุภาพพร้อง | ไพเราะห์ |
ผู้สดับศัพท์เสนาะ | โสตรสิ้น |
กล่าวสัตย์ ไป่หยาบเหลาะ | แหละล่อ ลวงแฮ |
อีกส่อเสียดลมลิ้น | มละพ้นดลเกษม |
๔๏ เปรมจิตรจากมุ่งร้าย | ราวี ท่านนอ |
คิดชอบไหนชั่วดี | รอบรู้ |
ไม่ทเยออยากมั่งมี | มายใหญ่ |
จัดว่าใจของผู้ | สุภาพพื้นภูลยล |
๕๏ แสวงหนแห่งชอบไว้ | หวังสหาย ชีพเฮย |
ไป่ฤษยาทำลาย | ทั่วผู้ |
ช่วยเช็ดทุกข์เข็ญขยาย | ศุขสู่ เพื่อนแฮ |
จัดว่าสุภาพรู้ | โลกย์ล้วนชวนชม |
๖๏ นิยมโคลงระเบียบเบื้อง | แบบกำ หนดเฮย |
ท่านประสงค์พจนวรำ | เรียบร้อย |
เช่นคนสุภาพสำ | เหนียกนับ ถือแฮ |
รู้จักผู้ใหญ่น้อย | นอบน้อมดอมควร |
๗๏ สนจิตรประกอบเกื้อ | ปวงการ งานแฮ |
เจนจิตรทุกสถาน | ที่ใช้ |
ไป่เกินขาดประมาณ | สมสั่ง ท่านเอย |
นามสุภาพกิจให้ | เพิ่มพื้นศักดิศรี |
๘๏ กตัญญูสุจริตสร้วม | สันดาน สุภาพเอย |
ผู้อื่นทำคุณนาน | นึกไว้ |
ไป่ลบหลู่ละมาร | ยำต่อ ท่านแฮ |
โปฎกโคก่อนได้ | พฤติพร้อมไพรบูลย์ |
๙๏ ตนประพฤติความชั่วช้า | สาธารณ์ |
รู้สึกกลับสันดาน | เด็ดด้วน |
อุส่าห์ประกอบการ | กิจสุภาพ |
ต้นคดปลายตรงล้วน | โลกย์เอื้ออวยพร |
๏ นพาสุภาพได้ | โดยยิน ดีเอย |
ผิดชอบรบอบรบิล | บ่าถ้อย |
หลวงกำจัดไพรินทร์ | ดิศชื่อ เดิมนา |
ตามสติปัญญาน้อย | นอบเกล้าทูลถวาย |
พระยาพิไชยรณรงค์สงคราม ( ดิศ )
เมื่อยังเปนหลวงกำจัดไพรินทร์