- คำนำ
- ประวัติ ว่าที่นายพันโท หลวงไกรกรีธา
- ความรัก
- ความชัง
- ความเชื่อแน่
- ความสงไสย
- ความตระหนี่
- ความสุรุ่ยสุร่าย
- ความหมั่น
- ความเกียจคร้าน
- ความอ่อน
- ความแขง
- ความอิจฉา
- มุทิตา
- ความช้า
- ความเร็ว
- ความเสื่อม
- ความเจริญ
- ความมั่งมี
- ความจน
- ความผิด
- ความชอบ
- ความโลภ
- ความสันโดฐ
- ความนินทา
- ความสรเสริญ
- ความกระวนกระวาย
- ความอดกลั้น
- ความเบื่อ
- ความเพลิน
- ความลำเอียง
- ความเที่ยงตรง
- ความหยิ่ง
- ความสุภาพ
- ใจร้าย
- ใจดี
- ความโง่
- ความฉลาด
- ความเท็จ
- ความจริง
- ความทุจริต
- ความสุจริต
- ความหวังใจ
- ความท้อใจ
- ความเลินเล่อ
- ความระวังคือไม่ประมาท
- ความนับถือ
- ความดูหมิ่น
- ความทุกข์
- ความศุข
- ความกล้า
- ความขลาด
ความสรเสริญ
๑๏ สรเสริญความชั่วให้ | โทษนัก นาพ่อ |
เมียบุตรหลานญาติมัก | เสพย์ร้าย |
คำพูดที่กล่าวจัก | โจทย์จิตร ตนนอ |
อีกเสื่อมปริวารย้าย | ยศด้วยวัจนกรรม |
๒๏ สรเริญผู้ปราชญ์เกื้อ | ศุภกิจ |
ด้วยเลศมารษาจิตร | จอดแกล้ง |
ฤาหวังประโยชน์คิด | ธุระลาภ ตนนา |
จักเหือดเชื่อผลแล้ง | ลุร้ายภายหลัง |
๓๏ อนึ่งเท่าคุณโทษแม้น | เสมอกัน |
ชมฝ่ายหนึ่งหนึ่งกัน | กดด้อย |
ได้ฝ่ายหนึ่งหนึ่งพลัน | แรงพร่อง ไปแฮ |
เหตุเพราะสรเสริญถ้อย | ที่อ้างคำเอียง |
๔๏ สรเสริญเกินชอบผู้ | กระทำ ดีนา |
มีโทษมักจักกำ | เริบล้น |
สรเสริญหย่อนบางอำ | ความชอบ เขาแฮ |
เปนช่องซุบซิบค้น | ค่อนสท้อนถอนใจ |
๕๏ สรเสริญอย่างหนึ่งให้ | มานะ การนา |
เยียกิจวิวิธละ | ขลาดคร้าน |
ตรองตริวิทยาจะ | เริญว่อง ไวแฮ |
หากสอบสวนสท้าน | สักน้อยฤมี |
๖๏ สรเสริญความชอบชี้ | การดี |
คงเพิ่มสุวกิจทวี | กอบเกื้อ |
บางทีชั่วจักมี | ใจกลับ บ้างนา |
เปนประโยชน์บริวารเอื้อ | อาตม์ย้อมเสาวการ |
๗๏ สรเสริญครูต่อหน้า | อีกคำ นับแฮ |
เมียมิตรภายหลังนำ | ชอบชี้ |
ข้าทาษเสร็จการทำ | จึ่งกล่าว ชมนา |
แบบบุราณอย่างนี้ | พิเศษล้ำผลหลาย |
๘๏ สรเสริญพระเกียรติไท้ | ธิบดินทร์ |
ทุกเมื่อทุกพายถวิล | อย่าเว้น |
จักศรีสวัสดิภิญ | โญยิ่ง แลพ่อ |
เพราะกตัญญูเม้น | แมกไว้ในกมล |
๙๏ สรเสริญบิตุมาตร์ทั้ง | อาจาริย์ |
ชมบุตรชมศิษย์ชาญ | ฉลาดรู้ |
รุหารกล่าวศุภการ | ศิลปสาตร ตนนา |
เฟื่อยฌูกชลยลผู้ | หยั่งแจ้งยาวบัว |
๑๐๏ ผิวชมชมให้ชอบ | ชนฟัง |
หยิบยกความดีหลัง | ออกอ้าง |
บรับบได้ดัง | คำกล่าว นี้นา |
เปนเสน่ห์นรมิตรบ้าง | โกรธร้ายคลายเบา |
๑๑๏ รศหวานชอบลิ้นโรค | เร็วเจริญ |
ขมเฝื่อนดับโรคเมิน | ไม่ลิ้ม |
เสื่อมผลเพราะสรเสริญ | โสตรสดับ ชอบนา |
คำซื่อภูลผลปิ้ม | เปรียบไม้รคายกรรณ |
พระยาราชสัมภารากร ( เลื่อน )