- คำนำ
- ประวัติ ว่าที่นายพันโท หลวงไกรกรีธา
- ความรัก
- ความชัง
- ความเชื่อแน่
- ความสงไสย
- ความตระหนี่
- ความสุรุ่ยสุร่าย
- ความหมั่น
- ความเกียจคร้าน
- ความอ่อน
- ความแขง
- ความอิจฉา
- มุทิตา
- ความช้า
- ความเร็ว
- ความเสื่อม
- ความเจริญ
- ความมั่งมี
- ความจน
- ความผิด
- ความชอบ
- ความโลภ
- ความสันโดฐ
- ความนินทา
- ความสรเสริญ
- ความกระวนกระวาย
- ความอดกลั้น
- ความเบื่อ
- ความเพลิน
- ความลำเอียง
- ความเที่ยงตรง
- ความหยิ่ง
- ความสุภาพ
- ใจร้าย
- ใจดี
- ความโง่
- ความฉลาด
- ความเท็จ
- ความจริง
- ความทุจริต
- ความสุจริต
- ความหวังใจ
- ความท้อใจ
- ความเลินเล่อ
- ความระวังคือไม่ประมาท
- ความนับถือ
- ความดูหมิ่น
- ความทุกข์
- ความศุข
- ความกล้า
- ความขลาด
ความกระวนกระวาย
๑๏ กระวนกระวายเกิดขึ้น | ในใจ |
เฉกอิฐทุ่มเตาไฟ | เท่าฟุ้ง |
กายวจีก็เปนไป | ตามจิตร วุ่นนอ |
ไม่สงบสงัดคุ้ง | จืดแล้วจึงคลาย |
๒๏ กระวนกระวายเกิดด้วย | โลภะ ก็ดี |
หนึ่งเกิดเพราะโทษะ | กลัดกลุ้ม |
อีกมีเหตุโมหะ | มาห่อ ใจแฮ |
สามสิ่งพาใจคลุ้ม | คลั่งไคล้ไปตาม |
๓๏ ความรักหนักจิตรแท้ | ใดทัน เทียบเอย |
คนึงนักมักติดพัน | แน่นเข้า |
กระสับกระส่ายครัน | คราวรัก |
รักยิ่งกำเริบเร้า | จิตรร้อนฤาหาย |
๔๏ หมายใดมาลุได้ | ดังนึก |
โสมนัศมโนนึก | เห่อแท้ |
ยิ่งคิดก็ยิ่งคึก | คิดเพลิด เพลินฮา |
บหยุดบหย่อนแม้ | หลับแล้วยังฝัน |
๕๏ พิไรรันทดท้อ | โทมนัศ |
ปางสิ่งประสงค์พลัด | พรากร้าง |
ยิ่งคิดยิ่งอึดอัด | อกแทบ ทลายเฮย |
น้ำเนตรนองเช่นช้าง | เชื่อมเศร้าเหงาใจ |
๖๏ ปางสมัยเมื่อโกรธกริ้ว | เกินทน |
กายจิตรคิดวิกล | กึ่งบ้า |
เสื่อมเสียสติจน | จวนจัก คลั่งแฮ |
ยิ่งเพิ่มพิโรธกล้า | ยิ่งกลุ้มใจทวี |
๗๏ เมื่อมีโรคเข้าเบียด | เบียนกาย |
ปล่อยจิตรทุรนทุราย | ร่ำร้อง |
ความเจ็บไม่เสื่อมคลาย | กลับทุกข์ ทวีฮือ |
เพราะขาดขันตีต้อง | ทุกข์พ้นพรรณา |
๘๏ ฤษยาพาจิตรให้ | เกิดกระวน กระวายเอย |
เห็นท่านดีกว่าตน | อกเต้น |
ตริตรึกนึกขวายขวน | อาฆาฏ เขานา |
แท้จะทนทุกข์เว้น | ศุขสิ้นกาลยาว |
๙๏ ร้อนหนาวสัมผัสต้อง | สกลกาย |
ก่อเกิดกระวนกระวาย | คลั่งไคล้ |
อยากหาแต่ศุขสบาย | ไปทุก รดูแฮ |
จักเสร็จประสงค์ได้ | ดั่งนั้นอย่าหมาย |
๑๐๏ กระวนกระวายเว้นขาด | ขันตี |
เสื่อมประโยชน์โทษมี | ไม่น้อย |
ใครจะกล่าวว่าดี | อย่าเชื่อ เขาเลย |
บัณฑิตท่านคิดคล้อย | คลาศลี้หนีไกล |
๑๑๏ ผิวใจกายวุ่นด้วย | ความศุข |
ภายน่ากลับเปนทุกข์ | ไป่แคล้ว |
วุ่นด้วยทุกข์จักรุก | แรงเพิ่ม ทุกข์เนอ |
เฉยศุขเฉยทุกข์แผ้ว | ผ่องน้ำใจสบาย |
๑๒๏ กระวนกระวายลักษณแจ้ง | จัดสรร แสดงเอย |
สมมตอมรพันธุ์ | ชื่อชี้ |
เปนตำแหน่งเหรัญ | ญิกเรียบ เรียงแฮ |
ใดคลาศเชิญปราชญ์ซี้ | จดแก้ตามควร |
กรมพระสมมตอมรพันธุ์