- คำนำ
- ประวัติ ว่าที่นายพันโท หลวงไกรกรีธา
- ความรัก
- ความชัง
- ความเชื่อแน่
- ความสงไสย
- ความตระหนี่
- ความสุรุ่ยสุร่าย
- ความหมั่น
- ความเกียจคร้าน
- ความอ่อน
- ความแขง
- ความอิจฉา
- มุทิตา
- ความช้า
- ความเร็ว
- ความเสื่อม
- ความเจริญ
- ความมั่งมี
- ความจน
- ความผิด
- ความชอบ
- ความโลภ
- ความสันโดฐ
- ความนินทา
- ความสรเสริญ
- ความกระวนกระวาย
- ความอดกลั้น
- ความเบื่อ
- ความเพลิน
- ความลำเอียง
- ความเที่ยงตรง
- ความหยิ่ง
- ความสุภาพ
- ใจร้าย
- ใจดี
- ความโง่
- ความฉลาด
- ความเท็จ
- ความจริง
- ความทุจริต
- ความสุจริต
- ความหวังใจ
- ความท้อใจ
- ความเลินเล่อ
- ความระวังคือไม่ประมาท
- ความนับถือ
- ความดูหมิ่น
- ความทุกข์
- ความศุข
- ความกล้า
- ความขลาด
ความทุกข์
๑๏ ความทุกข์ทุกอย่างพ้น | รำพัน ได้นา |
มีมากมากเหลือสรรค์ | ว่าไว้ |
โดยย่อย่อรวมกัน | สองสิ่ง เทียวท่าน |
ตามที่ที่เกิดให้ | ทราบเค้ากายใจ |
๒๏ ทุกข์กายกายนั้นไป่ | ผาสุก |
เกิดโรคโรครานรุก | รอบด้าน |
มีแก่แก่หนุ่มทุก | คนทั่ว เด็กเฮย |
สรรพสัตวสัตวป่าบ้าน | บกน้ำทุกพรรณ |
๓๏ ทุกข์ใจใจกลัดกลุ้ม | โทมนัส |
เพราะอยากอยากใดขัด | บพ้อง |
เพราะรักรักวิบัติ | จำพราก กันนา |
เพราะเกลียดเกลียดจำต้อง | พะหน้าหากัน |
๔๏ เพราะลาภลาภมากแล้ว | ลดถอย |
เพราะยศยศก็พลอย | ขาดหวิ้น |
เพราะเกียรติเกียรติชูลอย | แล้วตก ต่ำพ่อ |
เพราะสุขสุขเสื่อมสิ้น | ทุกข์แท้แปรมา |
๕๏ เพราะลูกลูกบได้ | ดั่งใจ หวังเลย |
เพราะคู่คู่ร่วมหฤทัย | คิดร้าย |
เพราะเพื่อนเพื่อนไฉไล | พึ่งยาก |
เพราะญาติญาติแต่ลม้าย | กับผู้บรชน |
๖๏ เพราะนายนายไป่เลี้ยง | อุปถัมภ์ |
เพราะพ่อพ่อกระทำ | นี่ให้ |
เพราะแม่แม่ก่อกรรม | ฉันเฉก นั้นนา |
เพราะครุครุก็ไร้ | จิตต์ตั้งการุญ |
๏ เพราะตนตนกอบพร้อม | ทุจริต เองนา |
เพราะบาปบาปตามติด | ส่งซ้ำ |
เพราะชั่วชั่วพาผิด | ถึงแน่ จริงพ่อ |
ล้วนทุกข์ทุกสิ่งช้ำ | จิตต์เสร้าอากูล |
๘๏ เบื่อทุกข์ทุกผู้ไม่ | มีใคร หวังเลย |
อยากดับดับกับไป | บ่สิ้น |
เพราะเหตุเหตุอันใด | เวียนก่อ ทุกข์พ่อ |
เหตุนั่นนั่นยังปลิ้น | ปลดเปลื้องออกไฉน |
๙๏ ทุกข์กายกายสุขได้ | โดยยา บ้างเอย |
ทุกข์จิตต์จิตต์รักษา | ยากแท้ |
เพราะอยากอยากแต่อา | รมณ์ใช่ เดียวเอย |
เที่ยวแส่แส่ได้แล้ | ไป่ยั้งยังทยาน |
๑๐๏ หมดอยากหมดทุกข์สิ้น | หมดกัน |
ยังอยากยังทุกข์อนันต์ | อเนกล้น |
จุ่งอดจุ่งกลั้นบัน | เทาห่าง หายเทอญ |
น้อยค่อยน้อยค่อยพ้น | พ่างนี้พอการ |
คำ รำพันทุกขทั้ง | โลกธรรม |
โคลง สุภาพนับกำ | หนดได้ |
สิบ โศลกแต่งเสร็จนำ | มาส่ง พิมพ์แฮ |
บท คลาดปราชโปรดให้ | เสนาะน้ำสำเนียง |
สมเด็จกรมพระยาวชิรญาณวโรรส