เบลเยียม

​เบลเยียมก่อน ค.ศ. ๑๘๓๐ ได้รวมอยู่ในประเทศฮอลันดา ฮอลันดาเป็นนาย ชนเบลเยียมดิ้นรนไม่พอใจให้ฮอลันดาเป็นนาย เพราะไม่ชอบศาสนานิกายเดียวกัน และกล่าวหาว่าชาวฮอลันดายกตนข่มท่าน บังคับให้ใช้ภาษาฮอลันดาภาษาเดียวเป็นภาษาราชการ และยกความถือเผ่าขึ้นเป็นเบื้องต้น ไม่ยอมให้ชนเบลเยียมบางเหล่าเกี่ยวข้องกับราชการ เป็นต้น ชนเบลเยียมมีจำนวนมากกว่า ถือตัวว่ามีความคิดความรู้ดีกว่า จึงคิดอยู่มิได้ขาดที่จะปลีกตนออกจากฮอลันดา ครั้นเมื่อวันที่ ๒๕ สิงหาคม ค.ศ. ๑๙๓๐ ราษฎรในกรุงบรัสเซ็ล (เบลเยียม) ก็เริ่มก่อการกำเริบต่อรัฐบาลฮอลันดา ขึ้น ในเวลานั้นพลอาสาตายลงไป ๖๐๐ คน ซึ่ง​ภายหลังได้สร้างอนุสรณ์ไว้เป็นที่ระลึกอยู่จนบัดนี้

การที่ชนเบลเยียมกระทำครั้งนั้น ก็เป็นการแสดงน้ำใจว่าจะถือเอาอิสรภาพแต่ลำพังชนเบลเยียมเอง ก็หาได้ทำให้สำเร็จไปได้ไม่ นายช่างผู้ช่วยสร้างอิสรภาพของเบลเยียมตามแบบที่เป็นอยู่เดี๋ยวนี้คือ ลอร์ดปาลเมอสตัน เสนาบดี (รัฐมนตรีในบัดนี้) กระทรวงการต่างประเทศของอังกฤษคนหนึ่ง ราชทูตฝรั่งเศสประจำลอนดอนเวลานั้นคนหนึ่ง ก่อนนั้นอังกฤษกับฝรั่งเศสได้มีเหตุวิวาทกันมา ทั้ง ๒ ประเทศเข็ดเขี้ยว ไม่ต้องการจะวิวาทกันอีก ในตอนนั้นพระเจ้าหลุยส์ฟิลลิปเป็นเจ้าแผ่นดินฝรั่งเศส ชาวเบลเยียมได้เชิญราชโอรสของพระเจ้าหลุยส์ฟิลลิป ให้ทรงรับตำแหน่งเจ้าแผ่นดินเบลเยียม แต่พระเจ้าหลุยส์ฟิลลิปไม่โปรดให้ราชโอรสรับ ส่วนอังกฤษนั้นมิได้เข้าอุดหนุนฮอลันดา เพราะเสนาบดีอังกฤษเวลานั้นเผอิญเป็นผู้ชอบอิสรภาพ ถ้าอังกฤษเข้ากับฮอลันดา หรือพระเจ้าหลุยส์ที่ฟิลลิปยอมให้ราชโอรสรับตำแหน่งเจ้าแผ่นดินเบลเยียม สงครามก็จะเกิด และ​อังกฤษกับฝรั่งเศสก็คงจะเข้าช่วยคนละฝ่าย การที่ปัดเป่าสงครามไปได้ในครั้งนั้น ก็เพราะเสนาบดีการต่างประเทศของอังกฤษกับราชทูตฝรั่งเศสในลอนดอนเจรจาเข้าใจกันดี และรัฐบาลทั้ง ๒ ฝ่ายอำนวยตาม ความตกลงของเบลเยียมในตอนนั้น คือ เชิญเสด็จเจ้าชายในราชวงศ์เยอรมันองค์หนึ่ง ชื่อเจ้าชายลีโอโปลด์ พระญาติเกี่ยวดองของควีนวิคตอเรีย ให้ขึ้นครองราชสมบัติเบลเยียม ทรงพระนามพระเจ้าลีโอโปลด์ที่ ๑ พระเจ้าลีโอโปลด์ได้เจ้าหญิงอังกฤษเป็นพระชายาองค์แรก

แต่พระชายาสิ้นพระชนม์เสียหลายปีแล้ว ในตอนที่จะรับครองราชสมบัติเบลเยียมนี้ ได้ทรงตกลงว่าจะแต่งงานกับเจ้าหญิงฝรั่งเศส จึงดูเป็นการถ่วงน้ำหนักดี เบลเยียมเมื่อตั้งเป็นประเทศขึ้นได้ ก็เป็นประเทศเล็กนิดเดียว แต่พระเจ้าแผ่นดินเป็นคนกว้างขวาง เป็นญาติหรือเกี่ยวดองกับราชสำนักใหญ่ ๆ เบลเยียมจึงมีเสียงในการโลกเกินส่วนขนาดของประเทศเป็นอันมาก

​เมื่อ ๑๐๐ ปีมาแล้ว คือ ค.ศ. ๑๘๓๙ มหาประเทศได้ทำหนังสือสัญญา เรียกว่า สัญญาลอนดอน มีใจความว่า ประเทศเหล่านั้นจะไม่ทำร้ายเบลเยียม หรือถ้าประเทศใดทำ ประเทศอื่น ๆ ก็จะสู้รบขัดขวาง หนังสือสัญญาฉบับนั้น ต่อมาอีก ๗๕ ปี พระเจ้าแผ่นดินเยอรมันได้ตรัสเรียกว่า “เศษกระดาษ” และเยอรมันได้ยกทัพเข้าเหยียบย่ำเบลเยียม เพื่อเปิดทางเข้าตีฝรั่งเศส (ค.ศ. ๑๙๑๔) ก่อนที่เยอรมันจะเข้าเบลเยียมนั้น อังกฤษได้ให้คำขาดต่อเยอรมันว่า ถ้าเยอรมันละเมิดความเป็นกลางของเบลเยียม ก็ผิดหนังสือสัญญา ค.ศ. ๑๘๓๙ อังกฤษจะรบเยอรมันตามหนังสือสัญญานั้น ที่กล่าวนี้คือมหาสงครามเมื่อ ๒๕ ปีมาแล้ว (ระหว่างที่เขึยนนี้ พ.ศ. ๒๔๘๒)

ในระหว่างที่กำลังครามกันอยู่ครั้งนั้น เบลเยียมได้เสียดินแดนไปแก่เยอรมันเกือบหมด แต่ในที่สุดเบลเยียมอยู่ฝ่ายชนะมหาสงคราม จึงได้ดินแดนคืนหมด

พ้นเวลามหาสงครามมาแล้ว เบลเยียมก็อยู่เย็น​เป็นสุขมาหลายปี แต่เบลเยียมไม่ได้เปลี่ยนจากประเทศเล็ก ไปเป็นประเทศใหญ่ หากจะแข็งศึกสักเพียงไร ก็แข็งอยู่แต่ภายในขอบเขตแห่งประเทศเล็ก จึงต้องอาศัยเกาะกลุ่มกับประเทศใหญ่ ๆ ให้เป็นที่ไว้วางใจได้ ใน ค.ศ. ๑๙๒๕ ประเทศต่าง ๆ คือ เยอรมัน เบลเยียม ฝรั่งเศส อังกฤษ อิตาลี ได้ทำหนังสือสัญญาเรียกว่า หนังสือสัญญาโลคาร์โน ซึ่งถ้าจะกล่าวเฉพาะเบลเยียมก็มีใจความว่า ประเทศอื่น ๆ พร้อมกัน รับประกันอิสรภาพของเบลเยียม ถ้าใครระราน ประเทศอื่น ๆ ก็จะเข้ารุมรบช่วยเบลเยียม แต่ถ้าประเทศอื่นที่ลงชื่อในสัญญานั้นถูกระราน เบลเยียมก็จะต้องเข้าช่วยรุมรบด้วย หนังสือสัญญาโลคาร์โนนี้ทำไว้ภายในวงการของสันนิบาตชาติ เพราะประเทศที่ลงนามเป็นสมาชิกสันนิบาตชาติด้วยกันทั้งนั้น

ต่อมาเยอรมันออกจากสันนิบาตชาติ เพราะปฏิบัติผิดสัญญาแวร์ไซล์ ซึ่งเป็นหลักที่ตั้งของสันนิบาตชาติ เมื่อออกไปจากสันนิบาตชาติแล้ว หนังสือสัญญาซึ่งทำไว้​ภายในวงการของสันนิบาตชาติก็เป็นอันพับไป ต่อมาอิตาลีทำผิดหนังสือสัญญาสันนิบาตชาติในเรื่องอบิสซีเนีย อิตาลีก็ออกจากสันนิบาตชาติอีก ดังนี้หนังสือสัญญาโลคาร์โนก็กะพร่องกะแพร่ง ประเทศที่ถือตนว่า ยังมีพันธะอยู่ตามหนังสือสัญญานั้น ก็เหลือแค่ ๓ ประเทศ คือ เบลเยียม อังกฤษ ฝรั่งเศส เท่านั้น

มาในตอนนี้เป็นที่เห็นกันได้แน่แล้วว่าเยอรมันกับอิตาลีเข้าเกาะกันเป็นฝ่ายหนึ่ง อังกฤษกับฝรั่งเศสเป็นฝ่ายหนึ่ง ซึ่งไม่ช้าก็คงจะเกิดสงครามกันขึ้น พระเจ้าแผ่นดินเบลเยียมทรงพระราชดำริ พร้อมกับคณะเสนาบดีของพระองค์ว่า ถ้าเกิดสงครามขึ้น เบลเยียมในฐานที่มีสัญญาผูกพันธ์กับฝรั่งเศสอังกฤษ ก็จะต้องเข้าทำศึกด้วย เบลเยียมจะเป็นสนามรบ แต่จะไม่ได้อะไรเลย จะเป็นการช่วยผู้อื่นรบเท่านั้น อันที่จริงเบลเยียมได้อยู่ในตำแหน่ง ซึ่งประเทศอื่นๆ นับถือว่าเปนกลางมาช้านาน มาในตอนนี้ก็ควรจะกลับไปเป็นเช่นนั้นอีก ทรงพระราชดำริเช่นนี้ จึงทรงขอต่อ​ประเทศเซ็นสัญญาด้วยกันว่า ให้ยอมปลดเบลเยียมออกจากพันธะที่จะต้องช่วยอังกฤษฝรั่งเศส ทำศึกตามหนังสือสัญญา เพื่อเบลเยียมจะได้วางตนเป็นกลางได้ถนัด รัฐบาลอังกฤษและฝรั่งเศสยอมปลดพันธะให้แก่เบลเยียม ว่าไม่ต้องช่วยทำศึก แต่อังกฤษฝรั่งเศสจะนับถือพันธะต่อไปว่า ถ้าเบลเยียมถูกรุกราน ฝรั่งเศสและอังกฤษจะต้องช่วยทำศึก

รัฐบาลเยอรมันก็รับรองต่อเบลเยียมเช่นเดียวกัน ได้ให้ราชทูตเยอรมันในเบลเยียมทำบันทึก ยื่นให้แก่เสนาบดีการต่างประเทศเบลเยียม เมื่อ ๑๓ ตุลาคม ค.ศ. ๑๙๓๗ เป็นใจความว่า เยอรมันจะนับถืออาณาเขตของเบลเยียมไม่มีเวลาเปลี่ยน เว้นแต่เบลเยียมจะเข้าช่วยประเทศอื่นรบเยอรมัน อนึ่ง ถ้าประเทศอื่น ๆ เข้าระรานความเป็นกลางของเบลเยียม เยอรมันก็จะเข้าช่วยต่อสู้ฉันเดียวกับที่อังกฤษฝรั่งเศสให้สัญญาฉะนั้น อนึ่ง เมื่อเดือนสิงหาคมที่แล้วมานี้ เยอรมันก็ได้ให้สัญญาแก่เบลเยียมอีกครั้งหนึ่ง ว่าจะนับถือความเป็นกลางของเบลเยียม

​แต่ในวันนี้ (๑๔ พ.ย. ๒๔๘๒) ถ้าฟังตามข่าวก็ดูเบลเยียมมีความวิตกว่าจะถูกบุกรุก ได้เตรียมการต่อต้านทุกทาง จนถึงต้องกำหนดจะขึ้นภาษีสำหรับใช้จ่ายในการคราวนี้ ข่าวันนี้ว่า เบลเยียมวางทหารตามแนวรักษาท้องที่ตลอดแล้ว

แต่ฝ่ายเยอรมันก็ยังกล่าวยืนยันอยู่ ว่ามิได้คิดที่จะละเมิดความเป็นกลางของเบลเยียมและฮอลันดา การที่จะระดมทหารไปอยู่ตามเขตแดนนั้น เยอรมันว่าเป็นการซ้อมรบเท่านั้นเอง.