คำนำ

พระราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ารัชนีแจ่มจรัส กรมหมื่นพิทยาลงกรณ์ หรือที่เรารู้จักพระองค์ท่านอีกพระนามหนึ่งซึ่งทรงใช้ในการทรงนิพนธ์เรื่องต่าง ๆ ว่า “น.ม.ส.” นั้น ได้ทรงนิพนธ์เรื่องต่างๆ ที่เป็นคุณประโยชน์ไว้เป็นจำนวนมาก เรื่องที่นำมาพิมพ์ในเล่มนี้ เป็นพระนิพนธ์กลุ่มใหญ่ “หน้า ๕ ประมวญวัน” นับแต่ พ.ศ. ๒๔๘๗ ถึง พ.ศ. ๒๔๘๓ ซึ่งเมื่อจะนับเวลามาถึงบัดนี้ ก็ตก ๒๐ ปีเศษแล้ว ในระยะเวลา ๖-๗ ปี ดังกล่าวนั้น ท่าน น.ม.ส. ได้ทรงนิพนธ์เรื่องต่าง ๆ ซึ่งมีคุณค่าทางเพิ่มพูนวิชาความรู้แก่ผู้อ่านลงพิมพ์ “หน้า ๕ ประมวญวัน” ไว้เป็นจำนวนไม่น้อย ผู้ที่เคยอ่านหนังสือพิมพ์ประมวญวัน เฉพาะอย่างยิ่งหน้า ๕ ในสมัยโน้น ยังคงจำรสชาดและทราบซึ้งคุณค่าบทพระนิพนธ์นั้น ๆ ได้เป็นอันดี แม้กระทั่งบัดนี้ มีผู้ปรารภอยากจะได้กลับไปอ่านพระนิพนธ์นั้น ๆ กันอีก พระนิพนธ์ดังกล่าวนั้น ยังไม่เคยรวบรวมพิมพ์ขึ้นเป็นเล่มจำนวนมาก ดังที่ “ผดุงศึกษา” ทำขึ้นในครั้งนี้มาก่อนเลย

​ในสมัยท่าน น.ม.ส. ทรงนิพนธ์เรื่องต่าง ๆ ลงพิมพ์ในประมวญวันนั้น ปรากฏว่าท่านได้ทรงนิพนธ์เรื่อง “สามกรุง” ซึ่งเป็นหนังสือประเภทกวีนิพนธ์ด้วย จึงถือได้ว่าพระนิพนธ์เรื่อง “สามกรุง” และพระนิพนธ์ต่าง ๆ ซึ่งลงหน้า ๕ ประมวญวันดังกล่าวแล้ว เป็นพระนิพนธ์รุ่นหลังที่สุด ในชีวิตการนิพนธ์ของท่าน น.ม.ส. เพราะภายหลังจากนั้นมาอีกไม่นานนัก ท่านก็สิ้นพระชนม์ชีพไป

เรายอมรับความจริงกันอยู่ทั่วไปแล้ว ว่าท่าน น.ม.ส. ทรงนิพนธ์เรื่องยากๆ ให้เป็นของเข้าใจง่าย สำนวนโวหารคมคายเต็มไปด้วยรสชาดที่ชวนอ่านชวนคิด ความสามารถในข้อนี้ ยังไม่มีใครทำได้ถึงพระองค์ท่านเลย

การพิมพ์ในครั้งนี้ ต้องขาดตกบกพร่องอยู่เป็นแน่ ขอความกรุณาท่านได้โปรดอภัย และโปรดตัดเติมเอาเองบ้าง โอกาสต่อไป “ผดุงศึกษา” จะพยายามทำให้ประณีตยิ่ง ๆ ขึ้นไป.

“ผดุงศึกษา”

เลขที่ ๘๘๖ โทร. ๒๐๑๖๐

วังบูรพา พระนคร