ที่เกิดแห่งยุง

​สองสามวันนี้เวลาน้ำลดลง น้ำก็ลดไปเกือบจะถึงก้นคลองอยู่แล้ว แต่บางท้องที่ในกรุงเทพฯ น้ำยังท่วมเจิ่งอยู่ทั้ง ๆ ละแวกบ้าน น้ำท่วมมีระดับสูงกว่าระดับคลองมาก ทั้งนี้ก็เพราะไม่มีทางที่น้ำจะไหลระบายไปลงคลอง เราทราบโดยเฉพาะก็คือละแวกบ้านซึ่งสำนักพิมพ์นี้ตั้งอยู่ แต่ก่อนเคยมีทางให้น้ำไหลไปลงคลองได้ แต่ปีนี้ทางตัน พูดเพียงเวลาที่เขียนนี้ ก็ยังไม่มีทางที่น้ำจะไหลไปได้ ต้นไม้ชนิดที่ทนน้ำไม่ได้ แม้ต้นชบาที่ปลูกเป็นรั้วก็รากเน่าตายไปเกือบหมด เพราะน้ำขังมานานวัน วัน นี้เจ้าพนักงานเทศบาลกำลังจะช่วยให้น้ำไหลไป ถ้าเปิดทางได้สักวันเดียว น้าก็จะแห้งไปคราวหนึ่ง จนกว่าระดับแม่น้ำจะสูงขึ้นมาใหม่ ระดับพื้นกรุงเทพฯ สูงกว่าระดับทะเลเห็นจะเพียง ๑ เมตรถึง ​๒ เมตรเท่านั้นเอง ในฤดูน้ำชาวกรุงจะบ่นว่าน้ำท่วมก็ไม่ได้ เพราะนอกจากจะทำกรุงเทพฯ เช่นที่ เขาทำในฮอลันดาทั้งประเทศแล้ว จะกันไม่ให้น้ำท่วมเลย ก็ไม่เห็นมีทางจะทำ ถ้าจะพูดตามที่เคยมาในสมัยก่อน ๆ ฤดูน้ำมากมีน้ำไหลมาท่วมพื้นที่ในเมือง น้ำก็ล้างความโสโครกตามพื้นดินพาไปลงทะเล มักถือกันว่า ฤดูน้ำท่วมเป็นฤดูไม่มีโรค จึงนับว่าเป็นเจ้าพนักงานสาธารณสุขส่วนหนึ่ง ข้อสำคัญอยู่ที่ว่า เมื่อถึงเวลาน้ำลด เก็ต้องมีทางให้น้ำไหลไปลงระดับทะเล

ฝรั่งเศสเรียกกรุงเทพ ว่า กรุงเวนิสแห่งตะวันออก เพราะกรุงเทพ ฯ มีคลองมาก และชาวกรุงก็ใช้เรือเป็นพาหนะส่วนมาก บ้านเรือนที่ตั้งอยู่ริมแม่น้ำลำคลองแทบจะทั้งนั้น เมื่อน้ำมาก็ท่วม เมื่อน้ำลดก็ไหลลงคลองไป ชาวกรุงเทพ ฯ ในสมัยก่อน ๆ ไม่มากเหมือนชาวกรุงเทพฯ สมัยนี้ ตั้งบ้านเรือนอยู่ตามแม่น้ำลำคลองก็พอกันเป็นส่วน​มาก ถ้าใครอยู่ไกลจากคลองเข้าไป ก็คงจะมีคูหรือลำกะโดงพาน้ำไปลงคลองใหญ่และแม่น้ำได้ กรุงเทพฯ เดี๋ยวนี้ ฝรั่งไม่เรียกกรุงเวนิสแห่งตะวันออกดังแต่ก่อน ฝรั่งมาที่นี่แม้จะเคยได้ยินชื่อนั้น เมื่อมาถึงกรุงเทพ ฯ เข้า ก็ไม่เห็นว่าเป็นกรุงเวนิส เพราะกรุงเทพ ฯ เดี๋ยวนี้ตั้งอยู่บนบก มีถนนใหญ่น้อยทั่วไป และชาวกรุงก็อยู่ห่างจากแม่น้ำลำคลองเป็นส่วนมาก บ้านห่างจากทางน้ำเช่นที่ว่านี้ เมื่อน้ำท่วมบ้านแล้วก็ไม่มีทางที่น้ำจะไหลกลับลงแม่น้ำออกไปทะเลสะดวกตั้งแต่ก่อน อนึ่ง ในเวลานี้ คลองในกรุงเทพฯ ก็ได้ถมเสียหลายคลองแล้ว และถนนที่ไม่มีท่อน้ำก็มีหลายถนน ซึ่งเป็นเหมือนทำนบยืดยาวกั้นน้ำไม่ให้ไหลไป ทั้งหมดนี้เป็นไปทีละน้อย ไม่ได้เป็นเพราะใครทำผิดใหม่ ๆ

ถ้าจะพูดเฉพาะท้องที่ ซึ่งแม้น้ำในแม่น้ำลำคลองลดไปแล้ว ก็ยังท่วมเจิ่งอยู่นั้น ท่านไม่ต้องถามว่ายุงชุมขึ้นหรือไม่ ถ้าเป็นบุกไปในน้ำหญ้าเน่า แม้กลางวัน​แสก ๆ ยุงก็จะหึ่งขึ้นมาเป็นกลุ่ม ทำให้นึกไปถึงเงินกี่หมื่นต่อกี่หมื่นที่จ่ายไปในการปราบยุงเมื่อปีกลายและปีนี้ การปราบยุงด้วยวิธีราดน้ำมันฆ่าเชื้อเป็นต้นนั้น อาจทำให้ยุงซาไปบ้างชั่วคราวก็เป็นได้ แต่อิทธิฤทธิ์ของน้ำมันไม่ทนทานอิทธิฤทธิ์ของน้ำ ซึ่งท่วมขังอยู่กับที่ไม่มีทางไหลไปได้ แต่ท่วมเต็มไปทั้งละแวกบ้าน เช่นในเวลานี้ (พ.ย. ๒๔๘๒) ใคร ๆ ก็จะต้องรับรองด้วยกันทั้งนั้น ว่าที่จะห้ามไม่ให้น้ำท่วมเลยนั้นห้ามไม่ได้ ข้อสำคัญจึงอยู่ที่พยายามทำทางให้น้ำไหลไปสู่ระดับทะเลมากที่สุดที่จะจัดได้ ถ้าทำดังนั้นสำเร็จ ก็เป็นวิธีซึ่งจะทำให้ยุงค่อยน้อยลง แม้จะไม่หมดลงไปทีเดียว ก็ค่อยน้อยลงไปกว่าเวลานี้

ท่านผู้เป็นชาวกรุงเทพ ฯ ถ้ารู้จักคนรุ่นผู้ใหญ่ จงถามว่าเมื่อผู้ใหญ่ยังเป็นเด็กอยู่นั้น กรุงเทพฯ มียุงมากเท่าเดี๋ยวนี้หรือไม่ ที่เป็นดังนี้คงจะเป็นด้วยกรุงเทพฯ เดี๋ยวนี้มีลักษณะเป็นเมืองอยู่บนบก ยิ่งกว่าอยู่บนแม่น้ำลำคลองดังแต่ก่อน เพราะกรุงเทพฯ ใหญ่ขึ้น และชาวกรุงมีจำนวนมากขึ้น ทางคมนาคมทางบกไม่ได้เตรียมทางสำหรับ​ให้น้ำไหลไปลงแม่น้ำลำคลอง ที่น้ำขังอันเป็นบ่อเกิดของยุงจึงมีมากขึ้นกว่าแต่ก่อน ถ้าอธิบายจะเป็นเช่นว่านี้หรือเช่นใดก็ตาม แต่ข้อที่ว่า ยุงในกรุงเทพฯ เดี๋ยวนี้มากกว่าแต่ก่อนร้อยเท่าพันทวีนั้น เป็นความจริงซึ่งหลีกเลี่ยงไม่ได้ นี่เป็นโทษอันหนึ่งแห่งความเติบโตของกรุง เป็นเรื่องซึ่งย่อมจะหนักอกรัฐบาลและเทศบาลอยู่ส่วนหนึ่ง ทางที่จะผ่อนหนักเป็นเบา และน่าจะเพ่งเล็งก่อน ก็คือจัดให้มีทางน้ำไหลไปมากขึ้น (ทางบำบัดอื่น ๆ ที่เปลืองเงินมาก ๆ ต้องคิดในคั่นต่อ ๆ ไป

เมื่อได้เขียนดังข้างบนนี้ส่งไปลงพิมพ์แล้ว ผู้เขียนได้รับบอกมาจากสำนักบรรณาธิการ ว่าผู้สืบข่าวของประมวญวัน ได้ไปสืบเรื่องการปราบยุงที่กรมสาธารณสุข (กรมอนามัยปัจจุบัน) และได้ข่าวมารายงานบ้างแล้ว ผู้เขียนเข้าใจว่า ตามที่ได้เขียนมาข้างบนนี้ น้ำขังย่อมเป็นที่เกิดแห่งยุงนั้น เห็นจะไม่มีอะไรผิด จึงสั่งให้พิมพ์ไป คนละส่วนกับข่าวที่กรมสาธารณสุขได้กรุณาให้มา.