- คำอธิบาย
- ๑๐๒ ประกาศเรื่องออกหนังสือราชกิจจานุเบกษา
- ๑๐๓. ประกาศมหาสงกรานต์ปีมะเมียสัมฤทธิศก
- ๑๐๔ ประกาศผูกปี้ข้อมือจีน
- ๑๐๕ ประกาศเรื่องอากรเตาสุรากรุงเก่า
- ๑๐๖ ประกาศจ่ายเงินภาษีเข้าบำรุงพระนคร
- ๑๐๗ ประกาศเรื่องคนเสพสุราเมาในวันสงกรานต์
- ๑๐๘ ประกาศพระราชทานนามคลองเจดีย์บูชา
- ๑๐๙ ประกาศเรื่องพระนารายณ์ราชนิเวศน์เมืองลพบุรี
- ๑๑๐ ประกาศตั้งภาษีน้ำตาลทรายแยกเปน ๓ ราย
- ๑๑๑ ประกาศยกเงินหางเข้าค่านาปีแรกโค่นสร้าง
- ๑๑๒ ประกาศกำหนดค่าธรรมเนียมรับตราภูมคุ้มห้าม
- ๑๑๓ ประกาศพิกัดค่าธรรมเนียมรับตั๋วคุ้มสัก
- ๑๑๔ ประกาศการที่จะทูลเกล้าฯ ถวายฎีกา
- ๑๑๕ หมายประกาศเรื่องปลอมสักหมายหมู่
- ๑๑๖ การพระราชพิธีจรดพระนังคัล
- ๑๑๗ ประกาศว่าด้วยคำที่เรียกเสร็จ, สำเร็จ, สัมฤทธิ, สัมเรทธ
- ๑๑๘ ประกาศเรื่องภาษีพลู
- ๑๑๙. ประกาศห้ามขี่ม้าแลจูงม้าเปล่าเข้าในพระราชวัง
- ๑๒๐ ประกาศห้ามไม่ให้ขี่ม้าจูงม้ามาในพระบรมมหาราชวัง
- ๑๒๑ ประกาศนามพระที่นั่งชลังคพิมาน
- ๑๒๒ พระราชกระแสเลิกเก็บอากรตลาด เปลี่ยนเปนเก็บภาษีโรงร้านเรือแพ
- ๑๒๓ ประกาศให้บอกบาญชีราชสกุลแลราชนิกุลที่เกิดใหม่จะได้รับพระราชทานเบี้ยหวัด
- ๑๒๔ ประกาศในพระบรมมหาราชวัง ถ้าจะช่วยคนฤๅการกู้หนี้ให้มีนายประกัน
- ๑๒๕ ประกาศห้ามมิให้ทาสแลลูกหนี้หนีเข้าแอบแฝงในที่ผู้มีบุญจับกุมยาก
- ๑๒๖ พระราชกระแสเรื่องทาสลูกหนี้หนีนายเงินไปอาศรัยวังเจ้าบ้านขุนนางแลในพระบรมมหาราชวัง
- ๑๒๗ ประกาศตั้งเจ้าพระยานิกรบดินทรเปนผู้สำเร็จราชการกองสักเลขแทนสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิไชยญาติ
- ๑๒๘ คำพิพากษาแลพระราชกระแสตัดสินเรื่องโทษอ้ายกลับพระยาไชยา
- ๑๒๙ ประกาศยกเลิกอากรตลาด ตั้งพิกัดภาษีเรือโรงร้านตึกแพ
- ๑๓๐ ประกาศบอกน้ำฝนต้นเข้าแลห้ามมิให้ฦๅการผิดๆ
- ๑๓๑ ประกาศตั้งตำแหน่งผู้สำเร็จราชการเมืองขึ้นเมืองกาญจนบุรี ๗ เมือง แลตั้งจีนเวชเปนขุนราชภัตการ
- ๑๓๒ ประกาศให้เลือกพระราชครูลูกขุน พระมหาราชครูปโรหิต พระมหาราชครูมหิธร
- ๑๓๓ ประกาศข้าราชการจะนำข้อความขึ้นกราบบังคมทูล ให้จดหมายยื่นต่อมหาดเล็กๆ ส่งท่านข้างใน
- ๑๓๔ ประกาศให้ลงชื่อด้วยลายมือตนในหนังสือทูลเกล้า ฯ ถวาย
- ๑๓๕ ประกาศเวลาเสด็จลงพระตำหนักน้ำแลประทับในเรือบด จะชักธงจอมเกล้าขึ้นเปนที่หมาย ห้ามคนพายเรือแจวเรือผ่าน
- ๑๓๖ ประกาศตั้งผู้จับคนยิงปืนในแขวงกรุงเทพ ฯ ซึ่งมิได้บอกปากเสียง
- ๑๓๗ ประกาศห้ามไม่ให้ช่วยคนในบังคับต่างประเทศยุโรปมาเปนทาส
- ๑๓๘ ประกาศดาวหางขึ้นอย่าให้วิตก
- ๑๓๙ ประกาศให้ผู้ถวายฎีกาลงชื่อฤๅวานผู้ที่ไว้ใจลงแทน
- ๑๔๐ ประกาศห้ามยิงปืน ถ้าจะยิงให้บอกศาลาก่อนจึงยิงได้
- ๑๔๑ เตือนสติพนักงานต้องทำการฉะเพาะตำแหน่ง
- ๑๔๒ ประกาศพระราชทานพระบรมราชานุญาตให้เจ้าจอมอยู่งานกราบถวายบังคมลาออกได้ แลว่าด้วยเจ้าจอมมารดาแลหม่อมห้ามที่มีหม่อมเจ้ามีผัว
- ๑๔๓ ประกาศพระราชทานพระบรมราชานุญาตข้าราชการฝ่ายในกราบถวายบังคมลาออก ๑๒ คน
- ๑๔๔ ประกาศกำหนดโทษผู้ร้ายทิ้งไฟ
- ๑๔๕ ประกาศนามผู้ว่าราชการเมืองนครเขื่อนขันธ์
- ๑๔๖ ประกาศห้ามมิให้เฝ้ากรมหมื่นถาวรวรยศ แลกรมหมื่นอลงกฎกิจปรีชาที่วัง นอกจากผู้เปนกรมขึ้น
- ๑๔๗ ประกาศเรื่องคนโทษหนีเข้าไปอาศรัยในวังเจ้า ฤๅมีผู้แก้ไขให้ผู้คุมร้อง
- ๑๔๘ ประกาศห้ามไม่ให้พระสงฆ์พายเรือแจวเรือเวลาเสด็จทางชลมารคแลประทับริมน้ำ
- ๑๔๙ ประกาศแผ่พระราชกุศล ให้พระบรมวงศานุวงศแลข้าทูลลอองฯ ให้ช่วยปลูกสร้างวัดพระปฐมเจดีย
- ๑๕๐ ประกาศวันสงกรานต์ปีมะแมเอกศก
- ๑๕๑ ประกาศการถือสาสนาแลผู้ที่ถือผิด
- ๑๕๒ ประกาศเรื่องพระยาพิพิธฤทธิเดช
- ๑๕๓ ประกาศชำระความหัวเมืองแลบอกส่งกรุงเทพฯ
- ๑๕๔ ประกาศเตือนสติในคำเรียกเจ้าพระยามุขมนตรี แลหลวงมลโยธานุโยค แลกรมล้อมวัง
- ๑๕๕ ประกาศเตือนสติคำที่เรียกทรากศพ
- ๑๕๖ ประกาศเตือนสติ ในคำว่าปิดตรา
- ๑๕๗ ว่าด้วยคำที่เรียกว่าทแกล้วทหาร
- ๑๕๘ ประกาศว่าด้วยคำที่เรียกใบบอกแลท้องตรา
๑๓๐ ประกาศบอกน้ำฝนต้นเข้าแลห้ามมิให้ฦๅการผิดๆ
ณวันเสาร์ เดือน ๘ แรม ๘ ค่ำ ปีมะเมียสัมฤทธิศก
มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้า ฯ ให้ประกาศแก่ข้าทูลลออง ฯ ผู้ใหญ่ผู้น้อยแลราษฎรในกรุงนอกกรุงให้ทราบทั่วกันว่า ณเดือนเจ็ดข้างขึ้นมาถึงเดือนแปดบูรพาษาฒข้างแรม ปีมะเมียสัม๘ฤทธิศก ลมตวันตกพัดกล้าฝนงด ๔ วัน ๕ วันตกตกก็แต่ประปราย แลปีนี้ก็มีอธิกมาส ดูทีฝนจะแล้งอยู่สัก ๖๐ วัน ต่อถึงเดือนเก้าพระอาทิตย์ดำเนินตรงศีร์ษะที่กรุงเทพฯ เมื่อเวลาเที่ยงจึงจะมีฝนมาก แต่ครั้นจะปิดเข้าเสีย ไม่ให้ลูกค้าจำหน่ายออกไปนอกประเทศเล่า การก็ยังไม่แน่ว่า ฝนจะแล้งมาก หรือจะเปนแต่เล็กน้อย แลคิดเห็นว่าถ้าเข้าจะมีราคาขึ้นมากไป ลูกค้าต่างประเทศก็จะไม่ซื้อเข้าจะหยุดไปเองไม่ต้องห้ามดอก เพราะฉนั้นโปรดให้ลูกค้าได้ซื้อขายโดยปรกติอยู่ เมื่อข้าราชการแลราษฎรคนใดมีบ่าวไพร่ใช้สอยมาก กลัวเข้าจะมีราคาแพงมากไปก็ให้เร่งซื้อขึ้นไว้ให้พอกินไปตลอดปี อย่าให้พากันบ่นว่าในหลวงไม่ทรงพระกรุณาดำรัสสั่งให้ปิดเข้า เข้าจึงได้มีราคาแพงไป อนึ่งอย่าให้พระสงฆ์สามเณรคนเถนๆ วัดๆ ป่าๆ เถื่อนๆ เล่าลือกันว่าฝรั่งอังกฤษมาลงซื้อเอาข้าวไปเทน้ำทเลเสีย ที่ว่าอย่างนี้เคอะนักโง่นัก ด้วยเงินที่เอาเข้ามาซื้อข้าวนั้นฝรั่งก็ไม่หาได้ง่าย ดังกรวดทรายในทเล อย่าฦๅว่าฝรั่งอังกฤษลวงเอาไปให้ญวน เมื่อดังนี้ก็ดีอยู่ เงินจะได้มากขึ้นในบ้านในเมืองของไทย ดีกว่าเข้าเก็บไว้เหลือกินแลผุเสีย ฤๅคนทำนาน้อยไปจนที่นารกเสียเปล่า อ้ายญวนได้เข้าไปมันจะมาทำไมกับไทยก็ให้มันมา ฤๅฦๅกันว่าอังกฤษกับญวนกลมเกลียวเปนอันเดียวกันนั้น ญวนเปนพ่ออังกฤษเมื่อไร ทำบุญคุณกับฝรั่งอังกฤษเมื่อไร อย่าฦๅดังนั้นไม่ถูกเลย เหมือนเมื่อครั้งราชทูตไปเมืองอังกฤษ พระสงฆ์สามเณรคนเถนๆ วัดๆ แลคนป่าๆ ฦๅกันว่าอังกฤษเอาทูตไทยไปขังให้ตายเสียบ้าง ว่าเอาไปขายให้ญวนบ้าง การนั้นจริงดังฦๅฤๅ ถ้าจริงทำไมทูตจึงได้กลับมาโดยสุขสวัสดิเล่า เพราะฉนั้นการเช่นนี้อย่าให้ฦๅกันผิดๆ ไป อย่าถือว่าเขาว่ากันมาก
ประกาศมาณวันเสาร์ เดือนแปดบูรพาษาฒแรม ๘ ค่ำ ปีมะเมียสัม๘ฤทธิศก เปนวันที่ ๒๖๐๗ ในรัชกาลปัจจุบันนี้
พระศรีสุนทรโวหาร เปนผู้รับสั่ง ฯ