ภาคที่ ๗ - เนรเทศนางสีดา

เรื่องเนรเทศนางสีดา ตามที่เล่าไว้ในฉบับสังสกฤต ดูเปนเรื่องที่น่าสงสารมาก ตามเรื่องในรามเกียรติ์ข้างไทยเราว่านางอดูลย์ปีศาจเข้าสิง จึ่งทำให้พระรามคลั่งหึงวุ่นไป แต่ของเขาแสดงว่า วัน ๑ พระรามตรัสให้หาพวกอำมาตย์มนตรีเข้าไปเฝ้า ตรัสราชการต่างๆ แล้วจึ่งตรัสถามว่า ชาวนครได้โจทย์กันถึงพระองค์อย่างไรบ้าง เผื่อมีข้อใดที่เขาพากันติเตียนก็จะได้แก้ไขต่อไป อำมาตย์ผู้ ๑ ชื่อวัทรจึ่งทูลว่า ชาวนครชวนกันสรรเสริญพระบารมีพระรามในการที่ได้ทรงจองถนนข้ามทเลไปได้ และปราบอสูรได้ ฆ่าทศกรรฐผู้ผิดแล้ว แต่ส่วนนางสีดานั้น ทำไมพระองค์ไม่ทรงรังเกียจบ้าง กลับพามากรุงด้วย ทศกรรฐได้นางสีดาไปไว้เปนนาน แต่พระรามก็ไม่ทรงรังเกียจ เพราะฉนั้นต่อไปถึงแม้เมียใครจะประพฤติชั่วอย่างไรก็ไม่ต้องรังเกียจกัน เพราะพระราชาทรงทำเปนตัวอย่างอยู่เช่นนั้นแล้ว พระรามได้ทรงฟังคำอำมาตย์ทูลเช่นนั้นก็เสียพระไทย จึ่งตรัสให้หาพระลักษมณ์ พระภรต และพระศัตรุฆน์ เมื่อมาพร้อมกันแล้วก็ตรัสเล่าข้อความให้ฟัง และตรัสอธิบายว่าเพื่อรักษาพระเกียรติยศถึงแม้พระชนมชีพก็ยอมสละได้ แล้วจึ่งตรัสสั่งพระลักษมณ์ว่า พะเอินนางสีดาก็ได้ทูลไว้แล้วว่าอยากจะไปเที่ยวนมัสการตามสำนักพระมุนีต่างๆ ให้พระลักษมณ์พานางสีดาไปเสียนอกเขตรโกศล ให้นำไปฝากไว้ในสำนักพระวาลมีกิมุนี อันสถิตย์ณริมฝั่งน้ำตมสา [ในรามเกียรติ์ของเราสั่งให้เอาไปฆ่า] พระลักษมณ์ก็จำใจทำตามพระโองการ เชิญนางสีดาขึ้นทรงรถ ให้สุมันตร์ขับออกจากพระนครไปจนถึงฝั่งพระคงคา เชิญลงเรือข้ามลำพระคงคาไปแล้ว พระลักษมณ์จึ่งเล่าความจริงให้นางสีดาฟังทุกประการ แล้วก็ลงเรือข้ามกลับมา ปล่อยนางสีดาไว้ นางก็เดินไปจนพบสานุศิษย์พระวาลมีกิ จึ่งพากันนำตัวนางไปถวายพระมหาฤษี เธอก็ต้อนรับโดยดี เพราะรู้ได้โดยญาณว่านางหามลทินมิได้ พระมุนีมอบให้นางโยคินีทั้งหลายเปนผู้ปฏิบัติทนุถนอมต่อไป

คราวนี้ท่านผู้แต่งคงจะนึกขึ้นว่า บางทีจะมีผู้ติเตียนพระรามได้ในการที่เนรเทศนางสีดาเช่นนี้ จึ่งต้องมีเรื่องแถมไว้สำหรับแก้แทน คือกล่าวว่าพระลักษมณ์บ่นกับสุมันตร์ว่าไม่เห็นควรเลยที่จะเนรเทศนางสีดา สุมันตร์จึ่งอธิบายว่า ที่เนรเทศนั้น เพราะมีคำแช่งไว้และเล่าเรื่องต่อไปว่า ครั้ง ๑ ท้าวทศรถเสด็จไปเยี่ยมพระวสิษฐที่อาศรม พบพระทุรวาสอยู่ที่นั้น จึ่งถามพระทุรวาสว่า พระราชวงศ์ของพระองค์จะดำรงอยู่ได้นานเพียงใด พระรามและโอรสอื่นๆ ของพระองค์จะมีชนมายุยืนนานเพียงใด สกุลของพระรามจะยืนยงไปเพียงใด และพระราชวงศ์จะถึงที่สุดลงอย่างไร พระทุรวาสจึ่งทูลเล่าว่า เมื่อครั้งเทวาสุรสงคราม พวกอสูรพ่ายแพ้หนีไปพึ่งชายาพระมหาฤษีภฤคุ พระนารายน์ทรงพระพิโรธจึ่งตัดเศียรนางนั้นเสียด้วยจักร พระภฤคุจึ่งกล่าวคำสาบว่า พระนารายน์จะต้องไปกำเหนิดในมนุษโลก และในกำเหนิดนั้นจะต้องพรากจากมเหษี และพระทุรวาสได้ทูลทำนายเหตุการณต่างๆ ไว้อีก ซึ่งได้เปนไปแล้วดังคำทำนายทุกประการ ฝ่ายพระลักษมณ์ได้ฟังคำสุมันตร์เล่าความหลังเช่นนี้แล้ว ก็มีความพอพระไทย