ตำนานนครวิศาลา (อุชชยินี) และพงษาวดารกษัตร์นครนั้น

[จ] ตำนานนครวิศาลา (อุชชยินี) และพงษาวดารกษัตร์นครนั้น

ที่ซึ่งนางทิติมาบำเพ็ญตะบะอยู่นั้น คือที่ตั้งนครวิศาลา ผู้สร้างนครนี้ คือท้าววิศาล เปนโอรสท้าวอิกษวากุประถมกษัตร์สุริยวงศ์ (บรรพบุรุษของพระรามเอง) กับนางอลัมพุษากษัตร์สืบสกุลลงมาจากท้าววิศาลนั้น มีนามปรากฎเปนลำดับ (เริ่มแต่ตัวท้าววิศาลเอง) ดังต่อไปนี้: - ๑. วิศาล ๒. เหมจันทร ๓. สุจันทร ๔. ธูมราศว ๕. สญชัย ๖. สหเทพ ๗. กุศาศว ๘.​ โสมทัต ๙. สุมดี

เมื่อเล่าตำนานจบแล้ว พระวิศวามิตรก็พาสองกุมารเข้าไปในนครวิศาลา (อยู่ในเขตร์อุชชยินีใหม่เดี๋ยวนี้) ท้าวสุมดีต้อนรับโดยดี พักอยู่ในนครนี้คืน ๑ แล้วจึ่งออกเดินต่อไปสู่นครมิถิลา

ก่อนที่จะถึงนครมิถิลานั้น ได้ไปพบอาศรมเปลี่ยวอย่างกลางป่า ซึ่งพระวิศวามิตรจึ่งเล่าว่า เดิมเปนที่สถิตย์พระโคดมพรหมฤษี พระโคดมสถิตย์ณที่นี้กับนางอหลยาผู้เปนชายา เปนที่ผาศุก จนอยู่มาวัน ๑ พระอินทรแปลงเปนพระโคดมเข้าไปทำชู้ด้วยนาง พระโคดมโกรธ จึ่งสาบพระอินทรให้ลึงค์หลุด และสาบนางอหลยาว่า ให้อยู่ในอาศรมนี้ กินแต่ลม และบำเพ็ญตะบะล้างบาปไป จนกว่าจะได้พบพระราม ได้ต้อนรับพระรามแล้ว จึ่งจะหมดบาป ฝ่ายพระอินทรไปหาพระเพลิงและทวยเทพ เล่าให้ฟังว่า ตามที่ทวยเทพได้ใช้ให้ไปทำลายพิธีพระโคดมนั้น ได้ไปทำลายแล้ว แต่ถูกสาบจึงลึงค์หลุดหายไปฉนี้ พระอัคนีจึ่งไปหาพระบิดรทั้งหลาย (คือพ่อของมนุษหรือเรียกว่า “ปุพ์พเปต”) ขอให้ช่วยถอนลึงค์แกะผู้ (ซึ่งชนมักถวายเปนปฺพพเปตพลีนั้น) มาติดให้พระอินทรแทนของเดิม พระบิดรทั้งหลายก็ทำตามพระเพลิงขอ แต่นั้นมาจึ่งบัญญัติว่าถ้าจะทำปฺพพเปตพลีให้ใช้แกะตอน ฝ่ายพระรามเมื่อได้ทราบเรื่องฉนั้น ก็เข้าไปหานางอหลยาในอาศรม นางก็ต้อนรับด้วยยินดี ล้างพระบาทพระรามแล้ว ก็ได้พ้นคำสาบ พระโคดมก็มาให้พรแก่พระราม แล้วรับนางอหลยาไปเปนชายาตามเดิม

[เรื่องนี้ในรามเกียรติ์ของเราก็มี แต่นามแห่งนางอหลยานั้น เรียกว่า “กาลอัจนา” เพราะอไรก็ไม่ปรากฎ และข้อความในเรื่องก็คลาดเคลื่อน คือเล่าว่านางนั้นมีลูกกับพระอินทรคือพาลี และมีลูกกับพระอาทิตย์ คือสุครีพ แท้จริงพาลีและสุครีพมิใช่ลูกนางคนนี้ เปนลูกท้าวฤกษราชในขณเมื่อกลายเปนสัตรี ดังมีอยู่ในอุตตรกัณฑ์ภาคที่แสดงด้วยวานรพงษ์ซึ่งข้าพเจ้าได้เก็บความมาลงไว้ในที่นี้ด้วยแล้ว เมื่ออ่านต่อไปคงพบ ส่วนเรื่องกินลมนั้น ของเราไปจับยัดให้นางสวาห ซึ่งเปนลูกนางกาลอัจนาอีกชั้น ๑ ว่ามารดาสาบให้ไปยืนตีนเดียวเหนี่ยวกินลม แต่ในรามายณไม่ได้กล่าวเช่นนั้นเลย กำเหนิดหนุมานมีเรื่องราวพิศดารอยู่ในอุตตรกัณฑ์ ภาควานรพงษ์ ซึ่งถ้าผู้อ่านๆ ต่อไปก็คงพบ]

พระวิศวามิตรพาพระรามและพระลักษมณ์ตรงไปยังที่ซึ่งตั้งมณฑลพิธีของท้าวชนก ท้าวชนกต้อนรับพระพรหมฤษีและสองกุมารด้วยความยินดี ถามข่าวคราว พระวิศวามิตรก็เล่าเหตุการณให้ท้าวชนกฟัง จนถึงเรื่องที่พระรามได้ไปช่วยนางอหลยาให้พ้นสาบนั้นเปนที่สุด