รามายณฉบับสังสกฤต

หนังสือที่นับว่าเปนคัมภีร์สำคัญอันแสดงด้วยกิจการของพระรามนั้นมีนามปรากฎว่า “รามายณ” ซึ่งปราชญ์นิยมกันว่าเปนหนังสือกาพย์ที่เก่าที่สุดในภาษาสังสกฤต ผู้รจนาเปนพรหมฤษีผู้มีนามว่า วาลมีกิ (ซึ่งในรามเกียรติ์ของเราเรียกเพี้ยนไปว่า “วัชมฤคี”)

ในหนังสือรามายณเองนั้น ไม่มีข้อความอันใดที่จะแสดงให้ปรากฎว่าแต่งขึ้นเมื่อใดแน่ แต่พวกปราชญ์ยุโรปผู้เอาใจใส่สอบสวนพิจารณาในโบราณคดีและวรรณคดีสันนิษฐานว่าเรื่องราวจะได้ผูกขึ้นประมาณ ๒๔๐๐ ปีเศษล่วงมาแล้ว หรือราวต้นพุทธกาลของเรานั้นเอง แต่ต้องเข้าใจว่าเมื่อจับรวบรวมขึ้นเปนรูปนั้น ได้เปนเรื่องโบราณอยู่แล้วและได้แสดงกันเปนตำนานต่อๆ กันมาแล้วหลายชั่วคนก่อนพุทธกาล ถึงแม้เมื่อได้รจนาเปนกาพย์ขึ้นแล้วก็ยังคงท่องจำขึ้นใจและสวดกันต่อๆ มา จนอีก ๑๐๐ หรือ ๒๐๐ ปีจึงได้ลงเปนลายลักษณอักษร และใช้เปนคัมภีร์สำคัญในลัทธิไสยศาสตร์สืบมา หนังสือนั้นมีเปนหลายนิกาย แต่ที่นับว่าสำคัญมีอยู่ ๒ นิกาย คืออุตตรนิกาย ๑ องคนิกาย (คือฉบับเบ็งคอล) ๑ อุตตรนิกายเปนหนังสือเก่ากว่า และมีข้อความที่เจือปนน้อยกว่าองคนิกาย

หนังสือรามายณนั้น นักปราชญ์กล่าวว่าไม่ใช่ฝีปากเดียว คือมีผู้แต่งไว้แต่เรื่องพระรามแท้ๆ ก่อน แล้วจึงมีผู้อื่นแต่งข้อความอื่นๆ แซกลงไปเปนแห่งๆ

ตามรูปหนังสือที่เปนอยู่เดี๋ยวนี้ แบ่งเปน ๖ กัณฑ์ กับมีเปนกัณฑ์แถมอยู่ข้างท้ายอีกกัณฑ์ ๑ ข้อความในหนังสือนั้นกล่าวโดยสังเขปตามฉบับอุตตรนิกาย ดังต่อไปนี้