คำปรารภ

มูลเหตุอันจะให้พิมพ์หนังสือเจืองขึ้นเป็นเล่มสมุดนั้น มีอยู่สองประการ คือ ประการแรก เนื่องด้วยหนังสือนี้เป็นเรื่องวรรณคดีเก่าแก่ เมื่อสังเกตดูแล้ว นำให้เข้าใจว่าเป็นสำนวนโวหารของไทยโบราณสายลานช้าง แต่จะแต่งขึ้นที่นครหลวงพระบางหรือที่นครเวียงจันท์นั้นไม่แน่ ซึ่งบัดนี้มีต้นฉบับอยู่ในหอพระสมุด และหาทราบไม่ว่าจะได้มาแต่เมื่อไร ครั้นนายสิลา วีระวงส์ เปรียญ ได้พบต้นฉบับเข้า ก็ได้พยายามคัดลอกถ่ายตัวอักษร จากอักษรไทยสายลานช้างมาเป็นอักษรไทยสมัยปัจจุบันนี้ และได้ย่อใจความในเรื่องนี้แล้วนำมาให้ดู เมื่อฉันตรวจดูตลอดแล้ว เห็นเป็นเรื่องมีประโยชน์มากควรจะพิมพ์ขึ้น เพื่อรักษาวรรณคดีของเก่าไว้มิให้สูญเสีย เพราะหนังสือนี้ นอกจากเป็นวรรณคดีแล้ว ก็ยังมีเนื้อเรื่องเกี่ยวแก่ประวัติศาสตร์ไทยโบราณเจืออยู่ด้วย จัดเป็นเรื่องอันจะให้ประโยชน์แก่ผู้สนใจในวรรณคดีและประวัติศาสตร์ไทยโบราณได้ส่วนหนึ่ง ประการสอง เพราะมาประจวบกับมรณกาลแห่งพระศาสนดิลก พระครูวิโรจน์รัตโนบล, พระมหารัตน์ และพระอาจารย์เสาร์ ซึ่งปรารภจะทำฌาปนกิจอยู่แล้ว ท่านทั้งสี่นี้ได้เป็นสหายทำกิจพระศาสนาร่วมกันมาอย่างใกล้ชิด คือ พระศาสนดิลก, พระครูวิโรจน์รัตโนบล พระมหารัตน์, เป็นสหายช่วยจัดการศึกษาและการปกครอง พระอาจารย์เสาร์เป็นสหายช่วยอบรมพลเมืองในทางสมถวิปัสสนา ชักนำให้บรรพชิตและคฤหัสถ์นิยมยินดีในสัมมาปฏิบัติ นับว่าทั้งสี่ท่านได้บำเพ็ญคุณความดีเป็นประโยชน์แก่ชาติศาสนา จนปรากฏเป็นที่เคารพนับถือบูชาของพลเมืองตลอดศิษยานุศิษย์ทั่วไป สมควรที่จะมีวัตถุเป็นชิ้นไว้ให้เป็นเครื่องระลึกถึงและเชิดชูเกียรติคุณของท่านทั้งสี่ไปได้นานๆ เพราะมูลเหตุสองประการดังกล่าวแล้ว จึ่งได้ให้พิมพ์หนังสือเจืองขึ้นเป็นธรรมบรรณาการในงานฌาปนกิจนี้

เมื่อตกลงจะพิมพ์จึงได้ขออนุญาตและคำนำจากกรมศิลปากร ก็ได้รับความอนุเคราะห์ทั้งสองประการ สำหรับคำนำนายยงอนุมานราชธน เสฐียรโกเศศอธิบดีกรมศิลปากรได้เขียนให้พร้อมทั้งวิจารณ์เรื่องไว้อย่างละเอียดลออ ดังมีแจ้งในคำนำนั้นแล้ว จึงขอขอบใจท่านไว้ในที่นี้ด้วย การพิมพ์นั้น เมื่อแรกปรารภได้ตั้งใจจะให้พิมพ์เป็นจำนวนหลายพันเล่ม เพื่อแจกจ่ายทั่วไป แต่เพราะในเวลาจะพิมพ์ เป็นคราวที่กระดาษหายากและราคาสูง ประกอบทั้งหนังสือนี้เป็นเรื่องใหญ่ด้วย จึงให้พิมพ์ขึ้นโดยจำกัดจำนวนเพียง​พันเล่ม ถ้าจะให้พิมพ์ตามความจำนงเดิม ทุนทรัพย์ก็ไม่เพียงพอ และเมื่อได้พิมพ์เป็นจำนวนน้อยเช่นนี้แล้ว จึงมีมุ่งแจกแต่เฉพาะที่เห็นสมควรพอจะเฉลี่ยถึง เช่น สาขาหอสมุดแห่งชาติ ที่ทำการและบางโรงเรียนเป็นต้น

อนึ่ง ได้ให้นายสิลา วีระวงส์ เปรียญ เป็นผู้ชำระต้นฉบับ ให้นายโสรัจ มีสวรรค์ เปรียญ เจ้าของโรงพิมพ์มิตรไทย เป็นผู้รับพิมพ์ ให้พระมหาเติม ป. ๖ วัดบวรนิเวศวิหาร และนายสิลาเป็นผู้ตรวจฉบับพิมพ์เรื่องนี้ ได้ตั้งกรรมการเพื่อหาทุนในการพิมพ์ คือ พระญาณดิลก พระคณาจารย์เอก วัดพระศรีมหาธาตุ เป็นประธานกรรมการ พระปัญญาพิสารเถร เจ้าอาวาส วัดปทุมวัน พระมหาเขียน ป. ๙ พระมหาผุย ป. ๘ พระมหาสนั่น พระมหาเยี่ยม ป. ๗ พระมหาเสง ป. ๖ นายทองอินทร์ ภูริพัฒน์ นายเลียงไชยกาล นายฟอง สิทธิธรรม นายเหมือน บุรัสการ นายสิลา วีระวงส์ เป็นกรรมการ พระมหาสำรอง ป. ๕ พระมหาแสวง ป. ๓ เป็นเลขานุการ นายสุร เจือชูโต เป็นไวยาวัจกร และให้พระญาณดิลก พระคณาจารย์เอก กับพระมหาสนั่น เป็นผู้อำนวยการให้ความสะดวกในการจัดพิมพ์ ได้อาศัยน้ำพักน้ำแรงของเธอเหล่านี้เข้าช่วยเป็นกำลัง การพิมพ์หนังสือนี้จึงสำเร็จลุล่วงไปได้ด้วยดี ฉะนั้น จึ่งขอขอบใจเธอทั้งหลายไว้ในที่นี้ด้วย

ขออำนาจแห่งธรรมบรรณาการ พร้อมทั้งกุศลบุญราศีทักษิณานุปทานที่บำเพ็ญในงานนี้ทุกสิ่งสรรพ จงบันดาลให้ท่านทั้งสี่ที่วายชนม์แล้วได้ประสบวิปากสมบัติโดยควรแก่ภาวะ เทอญ

สมเด็จพระมหาวีรวงศ์

วัดพระศรีมหาธาตุ