๖๙ ประกาศเรื่องถวายฎีกา

โปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้หมายประกาศแก่ข้าทูลลอองธุลีพระบาท ผู้ใหญ่ผู้น้อยและราษฎรผู้มีความทุกข์ร้อนจะถวายฎีกาทั้งปวงให้รู้ทั่วกันว่า แต่ก่อนได้มีหมายประกาศกำหนดวันเสด็จพระราชดำเนินออกพระที่นั่งสุทไธยสวริย ทรงรับฎีกาของราษฎรเดือนหนึ่ง ๔ ครั้ง ครั้นนานมามีราชการอย่างอื่นๆ ขึ้น เมื่อถึงวันที่กำหนดไว้ก็ไม่ได้เสด็จพระราชดำเนินออกไปบ้าง ซึ่งจะกำหนดเปนแน่ตามหมายประกาศเดิมนั้นไม่ได้ การที่ราษฎรจะคอยถวายฎีกาจึงคลาศวันเนิ่นช้าไป

จึงโปรดเกล้าฯ สั่งว่า ถ้าราษฎรมีทุกข์เดือดร้อนด้วยข้อคดีใดๆ จะคอยถวายฎีกาเห็นจะเนิ่นช้า จะให้ญาติพี่น้องหรือพวกพ้อง ซึ่งเปนข้าทูลลอองธุลีพระบาทที่มีตำแหน่งเฝ้า ให้เข้ามาถวายฎีกาแทนตัวในที่เสด็จออกทรงประทับแห่งใดๆ ในพระบรมมหาราชวังเปนเวลาว่างราชการก็ได้ ไม่ให้มีความผิดแก่ผู้มาถวาย แต่ว่าให้ผู้รับฎีกาถวายนั้น เอาตัวเจ้าของฎีกาไว้อย่าให้หลบหนีไป จะได้ส่งตัวให้ผู้ชำระโดยง่าย

อนึ่งแต่เดิมได้มีกำหนดว่า ผู้ใดจะถวายฎีกาให้ไปหากรมล้อมพระราชวังให้เขียนให้นั้น ด้วยพระราชประสงค์จะทรงอนุเคราะห์แก่ผู้ถวายฎีกา ให้ได้เรื่องราวฎีกาโดยเร็ว ตั้งแต่นี้สืบไปผู้ที่จะถวายฎีกาจะให้กรมล้อมพระราชวังแต่งเขียนให้เหมือนอย่างแต่ก่อนก็ตาม ฤๅจะให้ผู้ใดแต่งเขียนให้ฤๅจะแต่งเขียนเองก็ตาม แต่ให้เขียนให้ถูกถ้วนตามอักษรที่ใช้ไม่ผิด อนึ่งอย่าสมคบนักเลงฝิ่นให้แต่งเขียนให้เปนอันขาด ในเรื่องราวฎีกานั้นเล่าอย่าให้วนเวียนเลอะเทอะ ให้ว่าโดยความสัตย์จริงอย่าให้เก็บเอาความเท็จเปนสำนวนเติมใส่ในฎีกา แล้วอย่าให้มีคำหยาบช้าต่อพระบรมวงศานุวงศ์แลข้าทูลลอองธุลีพระบาทผู้มีบันดาศักดิ์ เมื่อจะกล่าวโทษผู้มีบันดาศักดิ์ก็ให้เรียกตามชื่อในตำแหน่ง อย่าเติมขึ้นอย่าลดเสีย ผู้จะถวายฎีกาจงทำให้ถูกต้องตามพระราชกำหนดซึ่งโปรดเกล้าฯ ไว้นี้

แลการซึ่งทรงรับฎีกาเปนความเปลื้องทุกข์ของราษฎรนี้ ทรงยินดีว่าได้ทรงบำเพ็ญพระราชกุศลอันใหญ่อยู่อย่างหนึ่ง จึงโปรดเกล้าฯ ว่า ถ้าผู้ใดมาทูลเกล้าฯ ถวายฎีกา จะพระราชทานเงินคนละสลึงเปนบำเหน็จก่อน เมื่อชำระได้ความจริง ผู้ถวายฎีกาชะนะความตามเรื่องราวในฎีกาของผู้นั้นแล้ว จะพระราชทานเงินเพิ่มให้อิกสลึงหนึ่งเปนรางวัล

หมายประกาศตีพิมพ์ณวัน ฯ ค่ำปีเถาะสัปตศก