๔๘ ประกาศเรื่องหม่อมเจ้ากราบถวายบังคมลาไปหัวเมือง

คัดจากหมายรับสั่ง

วันพุฒ เดือน ๖ แรม ๙ ค่ำ ปีเถาะสัปตศก

จมื่นจงซ้าย รับพระบรมราชโองการใส่เกล้าฯ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สั่งว่า หม่อมเจ้าชายหญิงในเจ้าต่างกรม แลยังมิได้ตั้งกรม ที่ยังแลสิ้นพระชนม์แล้วทุกพวกทุกกรม ตั้งแต่นี้สืบไปเมื่อน่า ถ้าหม่อมเจ้าองค์ใดองค์หนึ่งจะใคร่ไปเที่ยวเล่นนอกเขตรนอกแขวงจะกลับมาถึงในวันเดียวไม่ได้ คือนอกแขวงกรุงเทพฯ เมืองนนทบุรี เมืองประทุมธานี เมืองนครเขื่อนขันธ์ เมืองสมุทสงคราม เมืองสาครบุรี เมืองสมุทปราการ ออกไปไซ้ อย่าให้ไปโดยลำพัง ให้มากราบทูลกรมหลวงมหิศวรินทรามเรศร์ กรมหลวงวงษาธิราชสนิท กรมหมื่นวรจักรธรานุภาพ สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ามหาลามา ถ้ามีรับสั่งให้กรมวังมีหมายบอกให้กรมมหาดไทย กลาโหม กรมท่า ตามเมืองขึ้นนั้น ให้ทำตราเบิกด่านตามเมืองรายทาง แลว่าด้วยความประสงค์ที่จะไปนั้น ตามเมืองที่จะไปติดตามคนหนี ฤๅทวงหนี้สิน แลทำบุญทอดกฐินแลการอื่นๆ ในเมืองที่ประสงค์นั้น ให้หม่อมเจ้าที่จะไปกำหนดระยะทางวันคืนเดือนช้าเท่าไรจะกลับให้แน่นอนลงในท้องตรา แล้วให้มหาดไทย กลาโหม กรมท่า ใช้ตราปลัดทูลฉลองแลปลัดนั่งสารบาญชีให้ไปเปนสำคัญ ในกรมมหาดไทย ให้พระยาราชวรานุกูล พระศรีสหะเทพ ให้ ในกรมพระกลาโหม ให้พระยาเทพอรชุน พระนรินทรเสนี ให้ ในกรมท่า ให้พระยาพิพัฒโกษา พระยาราชานุประพันธ์ ให้ แต่ท้องตราแลหนังสือเดินทางอย่าให้ช้าใน ๓ วัน แล้วอย่าให้เรียกเอาค่าตราค่าหมายเปนอันขาด ถ้าช้ากว่า ๓ วันไปมิได้ตรา ให้หม่อมเจ้าไปกราบทูลกรมหลวงมหิศวรินทรามเรศร์ กรมหลวงวงษาธิราชสนิท กรมหมื่นวรจักรธรานุภาพ สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ามหามาลา ที่ทูลลาไว้นั้นให้ทรงเร่งรัดเตือนตราให้ ห้ามมิให้ไปโดยลำพัง ถ้าไปไม่มีท้องตราแลหนังสือเดินทาง แลอยู่นอกกรุงฯ เกินกำหนดในท้องตรา ถ้าหัวเมืองทราบว่าเปนตราปลอมก็ดี จะจับตัวจำตรวนส่งเข้ามา แล้วจะพระราชทานรางวัลแก่ผู้จับส่งรายละ ๑ ชั่ง ๑๐ ตำลึง รายละ ๑ ชั่ง รายละ ๑๕ ตำลึง รายละ๑๐ ตำลึงบ้าง ตามใกล้ไกลแลความชอบมากน้อย จะปรับไหมเอาหม่อมเจ้าที่ต้องจับใช้เงินรางวัลให้ครบ แล้วจะให้มีโทษโดยโทษานุโทษด้วย ถ้าหม่อมเจ้า (ที่เปน) โทษ (สูบ) ฝิ่นหนีออกไปจะให้สำเร็จโทษถึงสิ้นชีวิตร บุตรหม่อมราชวงศ์ บุตรหม่อมเจ้า ก็นับว่าเปนหม่อมเจ้าด้วย เพราะไม่ได้มีสังกัดสัก คนนอกลางพวงก็เรียกว่าเจ้าเหมือนกันกับหม่อมเจ้า แต่หม่อมที่สักข้อมือแล้ว แลรับตั๋วสิบยกแล้ว ไม่นับในหม่อมราชวงศ์นั้น

ให้มหาดไทย กลาโหม พระสัสดี หมายบอกให้รู้จงทั่วทุกหมู่ทุกกรม อย่าให้ขาดได้ตามรับสั่ง.