| ภุชงคประยาตรฉันท์ ๑๒ |
|
| ๏ อดีตกาละคราหนึ่ง |
จะกล่าวถึงพระราชา |
| พระองค์เคยเสวยรา- |
ชะสมบัติณรัฐไหน |
| ๏ มิจำเป็นจะต้องแจ้ง |
เฉลยแพร่งแถลงนัย |
| พิจารณ์เรื่องเถอะเครื่องไข |
สุภาษิตคดีสาร |
| ๏ พระราชาพระองค์นั้น |
ธทรงธรรมกรุณมาน |
| ประกอบเมตจิตฐาน |
ชนกแห่งประชากร |
| ๏ อนึ่งอัธยาศัย |
พระรักใคร่และอาทร |
| เพราะโปรดรักนิรันดร |
ณ สัตว์นามะ ว่า “ลิง” |
| ๏ พระปรารมภะเปรมราช- |
หทัยปรารถนาจริง |
| ฉะนั้นใครจะท้วงติง |
และแท้ต้องนิยมตาม |
| ๏ ก็ยังมีกระบี่หนึ่ง |
ฉลาดซึ่งกระทำความ |
| ผดุงราชกมลงาม |
สงวนรักสุภักดี |
| ๏ พระราชาเสด็จไหน |
ก็โดยในขบวนมี |
| อมาตย์สรรพะเสนี |
ขนัดห้อมและแห่แหน |
| ๏ ณ วังในผิ ชนนอก |
จะเข้าออกสิกลัวแกลน |
| สวานั่นประหนึ่งแทน |
ประมุขราชมณเฑียร |
| ๏ และแม้เมื่อ ธ สู่ราช- |
ผทมอาสน์ก็ยังเพียร |
| พิทักษ์ภาระเพื่อเกียร- |
ติยศเยี่ยงกะอยู่งาน |
| ๏ ณ มือขวาขยับพัด |
ผจงปัดและโบกราน |
| มิให้ริ้นและยุงพาน |
พะพ้องร่างพระราชา ฯ |
| ฉบัง ๑๖ |
|
| ๏ ข้อแน่แท้นั้นธรรมดา |
จอมรัฐขัตติยา- |
| ธิราชที่ราชบรรทม |
|
| ๏ บห่อนเว้นซ่อนสิ่งนิยม |
อ้างขรรค์อันคม |
| เป็นอาทิเป็นสาตราประหาร |
|
| ๏ เตรียมเผื่อเพื่อไสยาการ |
หากเหตุเภทพาล |
| พิบัติอุปบัติเบียนมี |
|
| ๏ จักได้ใช้พลันทันที |
กันภัยไว้ดี |
| กว่าแก้หรือแก้กาลหลัง |
|
| ๏ ขณะนั้นบันดาลการณ์บัง- |
เกิดเห็นเช่นดัง |
| กะแกล้งกะแสร้งเสกสรร |
|
| ๏ เนื่องฉะนี้ด้วยมีแมลงวัน |
ตัวหนึ่งซึ่งพลัน |
| วะว่อนวะวู่จู่บิน |
|
| ๏ เสมือนเห็นราชเป็นก้อนดิน |
ฤๅคูถเคยกิน |
| ก็เกาะก็กวนลวนลาม |
|
| ๏ ตอมไต่ไชชอนพรอนตาม |
สรีระไท้ไป่ขาม |
| หลบพัดลิงพัดลมพาน |
|
| ๏ จู่หนีจากนี่รี่ราน |
เราะโน่นโผนทะยาน |
| ขยับเขยื้อนเคลื่อนไป |
|
| ๏ เล่ห์ล้อล่อวอกตัวไว |
เต้นอยู่ไหวไหว |
| โดดบ้างและบ้างพลางบิน ฯ |
|
| วิชชุมาลาฉันท์ ๘ |
|
| ๏ วานร ตัวยง |
บัดบงเหตุนั้น |
| จิตโหดโกรธพลัน |
โม่ห์มึนขึ้นถวิล |
| นี่ไฉนหนออ้าย- |
สัตว์ร้ายหมายจินต์ |
| กวนราชอาจนิน- |
ทาถึงซึ่งกู |
| ๏ เอาชีพเสียเถิด |
ทางเลิศเกิดผล |
| เราฤๅเรียกตน |
เต็มตั้งกตัญญู |
| มือเอื้อมหยิบขรรค์ |
คมครันอันอยู่ |
| ใต้ที่ยี่ภู่ |
แห่งภูธรผทม |
| ๏ เงือดเงื้อเพื่อหมาย |
ทำลายชีวิต |
| ให้แมลงวันปลิด |
ปลงชีพปลื้มชม |
| เชื่อชัดกัตเวทิ์ |
หวังเหตุเห็นสม |
| เอิบรื่นอารมณ์ |
เริงร่าง่าขรรค์ |
| ๏ แมลงวันกลั่นกล้า |
บินถามาไป |
| บัดนั้นทันใด |
โผจับฉับพลัน |
| ตรงยอดทรวงราช |
สมมาตรขมีขมัน |
| ลิงล้ำสำคัญ |
จ้วงแสงแทงลง ฯ |
| โตฏกฉันท์ ๑๒ |
|
| ๏ เหมาะกะอกทะลุอาสน์ |
ชิวะราชประลุปลง |
| ดุจะมัจจุประสงค์ |
อวสานะสมัย |
| ๏ คตินี่จะแนะหมาย |
อธิบายอุปมัย |
| อุปมานยะไข |
พิเคราะห์เหตุผลมวล |
| ๏ ก็เพราะราชอุปกา- |
ระณฐานะมิควร |
| อประโยชนะทวน |
ดละไท้ผิจะถาม |
| ๏ ระบุเล่ห์ทุระลา- |
มกะวานระนาม |
| น่ะแหละสัตว์หินะทราม |
มุขะโลมะแถลง |
| ๏ สิก็เห็นผลโหด |
นิรโสตถิบแพลง |
| กลวาทะแสดง |
ปริยายยละเทอญ ฯ |
