- คำนำ
- ชิต บุรทัต
- สรรเสริญพระคเณศวร
- มหานครปเวศน์คำฉันท์
- ฉันท์ราชสดุดี และ อนุสาวรียกถา
- กาพย์เฉลิมพระเกียรติ งานพระเมรุทองท้องสนามหลวง
- ฉันท์เฉลิมพระเกียรติ งามพระเมรุทองท้องสนามหลวง
- คติของพวกเราชาวไทย
- ชาติปิยานุสรณ์
- เฉลิมฉลองวันชาติ
- ปรีดิปรารมภ์
- เขาย่อมเป็นผู้เก้อเขิน
- ลิลิตสุภาพ จุลธนุคหะบัณฑิต
- ลิลิตสุภาพ พาโลทก ชาดก ในทุกนิบาต
- ๑. มกรา
- อิลลิสชาดก ในเอกนิบาต
- เวทัพพะชาดกคำฉันท์
- กกุฏวาณิชคำโคลง
- ตาโป๋คำฉันท์
- เสียงสิงคาล
- สัตว์หน้าขน
- อุปมาธรรมชาติ
- วัสสานฤดู
- วารวิสาขะมาส
- เหมันตฤดู
- เหมือนพระจันทร์ข้างแรม
- ข้าพเจ้านั่งอยู่ชายทะเล
- ดรุณรำพึงคำฉันท์
- ภาพที่หลับตาเห็น
- เอกเขนกขอบสระ
- ดรุณจตุราภิรมย์
- นิราศนครราชสีมา
- นิราศแมวคราว
- แถลงสุภาษิต
- ชีวิตเราเปรียบด้วยนกบิน
- สัญชาติอีกา
- ไม่อดทนต่อคำสั่งสอน
- เหตุ และ ผล
- ความรู้
- สหลักษณ์
- กวีสี่
- กำเนิดแห่งสตรีคำโคลง
- “สละกันเพราะแต่งงาน”
ลิลิตสุภาพ พาโลทก ชาดก ในทุกนิบาต
เบื้องบรรพบุรพกาล กษัตริย์ผ่านพระบุรีร พาราณสีกรุงไกร ทรงนามไท้พรหมทัต ผดุงราชย์รัฐสากล ประชาชนเกษมสานต์ ณ กาลหนึ่งนั้นไซร้ จึ่งไท้กรีฑาพหล พยุห์พลมากมาย นับหลายหมื่นหลายพัน ปราบปัจจันต์ชนบท อันทรยศดูแคลน ท้าวตีแดนนั้นได้ มีชัยชำนะเสร็จ กิจสำเร็จเรียบร้อย จึ่งเคลื่อนคล้อยกองทัพ เสด็จกลับพระนคร ภูธรมีพระบัญชา สั่งเสนาผู้ใหญ่ ให้ตกแต่งสุราบาน น้ำผลจันทน์ผลองุ่น เพื่อเกื้อหนุนพลยุทธ โดยที่สุดสินธพ พาหนะรบริปู กากเหลืออยู่นั้นไซร้ ให้คั้นเป็นน้ำหาง รสเมาจางจืด ให้ลาที่ได้สำหรัรบ ชาวกองทัพนั่นใช้ ขนสะเบียงก็ให้ ดื่มสิ้นบเหลือ แลนา ฯ
รังสฤษดิ์ประดิษฐ์ถ้อย | สาธก |
ทุกนิบาตยก | กล่าวไว้ |
พาโลทกะชาดก | โดยย่อ ย่อนา |
เป็นเครื่องปรุงใจได้ | กอบเกื้อทางธรรม |
สินธพเชื้อชาติม้า | อาชา ไนยแฮ |
เมื่อเสพรสแรงสา | หัสฉะนั้น |
ไป่ฮึกไป่เหิมกา | ยาปรก ติเฮย |
ไป่กีดเกะกะกั้น | เอิกอื้ออึงเสียง |
หมู่ลาเพียงดื่มน้ำ | อันจาง นั้นนา |
ต่างวุ่นต่างวิ่งวาง | กึกก้อง |
อึงเอ็ด ณ ท่ามกลาง | กองทัพ นั่นแฮ |
ต่างก็ต่างแผดร้อง | เหตุด้วยรสสุรา |
ราชาทรงสดับถ้อย | เสียงอุโฆษใช่น้อย |
ท่านไท้ซักถาม | |
ทรงทราบความพิศดาร | ธโองการตรัสให้ |
อมาตย์ใหญ่ได้ | ทราบสิ้นทุกประการ |
อาจารย์ปุโรหิต ยศสถิตราชครู แลนา สดับภูธรตรัส แลนา ทราบตามอรรถแจ้งใจ แลนา จึงทูลไขพจนาถ แลนา สองบทบาทคาถา แลนา ให้ราชาทรงทราบ แลนา คนชาติหยาบต่ำทราม แลนา กับมีความเกิดดี แลนา ยลเครื่องชี้เทียบแสร้ง สินธพกับลาแจ้ง แจกให้เห็นสม
ข้าแต่บรมนาถผู้ | ทรงธรรม |
ลาดื่มน้ำจางอัน | รสน้อย |
ความเมาเกิดขึ้นพลัน | แก่หมู่ ลาแฮ |
รสชาติจางจืดจ้อย | เช่นนี้เมาไฉน |
ฉันใดชนชาติเชื้อ | เลวทราม |
ใช่สัปบุรุษนาม | เช่นนั้น |
ยศศักดิ์นิดหน่อยความ | เมาก็ เกิดแฮ |
เปรียบดั่งหมู่ลานั้น | แหละไท้นรินทร |
อัสดรเชื้อชาติม้า | มีตระกูล สูงนา |
ดื่มรสเข้าทวีคูณ | ประณีตคั้น |
ความเมาเสื่อมสร่างสูญ | ไป่เกิด เลยพ่อ |
น้ำแรกแรงเช่นนั้น | หมู่ม้าห่อนคะนอง |
ทรงตรองดูเถิดข้อ | นี้ชน |
มีตระกูลของตน | เลิศแล้ |
คราวยศศักดิ์มาดล | ก็ไป่ เมานา |
เฉกดุจหมู่ม้าแม้ | รสนั้นเมาไฉน |
ขานไขสังเขปเบื้อง | บูรพ์ชา ดกเฮย |
จบเสร็จลงในกา | ละนี้ |
เอวังก็มีมา | เหมือนดัง แสดงแล |
ผู้ประพันธ์พจน์ชี้ | ชื่ออ้าง “เอกชน” |
นิพนธ์ผิว์ผิดพลั้ง | บทคำ ใดนา |
ขาดตกบกพร่องสำ | เหนียกแสร้ง |
เชิญปองปราชญ์ผู้ชำ | นาญประดิษฐ์ ใหม่เทอญ |
วานอย่าเผยพจน์แกล้ง | เยาะเย้ย สรวลเส ฯ |
ร.ศ. ๑๒๙