| ๏ เมื่อคืนนอนไม่ใคร่หลับเพราะนับทุ่ม |
ให้กลัดกลุ้มดวงจิตต์ผิดไฉน |
| ข้างธานีฤๅก็มีห่วงใย |
ข้างอยากไปฤๅก็แรงแย่งยื้อกัน |
| แปดทุ่มเศษสู้ระงับหลับสนิธ |
เขาสกิดปลุกยังกำลังฝัน |
| ว่าไปไทรโยคค้างอยู่กลางคัน |
จำได้มั่นแต่ท้องช้างชลพร่างพรู |
| แต่ถิ่นฐานทางไศลให้เลื่อนเปื้อน |
เห็นเลือนเลือนเหลวไหลอย่างไรอยู่ |
| เผยเนตรจ้องมองนาฬิกาดู |
เห็นจวนตรู่เกือบสางสำอางกาย |
| พอเสร็จสรรพกลับคืนเข้าในห้อง |
นึกถึงต้องจากไกลก็ใจหาย |
| ชลเนตรแถวถั่งลงพรงพราย |
ผูกคาดด้ายขวัญตฤกนึกให้พร |
| แล้วปลงใจว่าจะไปทุรสถาน |
ทางกันดารเดินพักขยักขย่อน |
| ถึงพาไปไหนจะสู้อยู่นคร |
หักใจจรจากตรงลงเรือนมา |
| พอตีย่ำรุ่งเสร็จเสด็จออก |
โดยทางนอกข้างในตรงลงไปท่า |
| เสด็จลงเรือที่นั่งส่งสัญญา |
เรียกแตรมาเป่ากระทั่งเปนกังวาน |
| ให้ดำเนินเดินกระบวนถ้วนทุกหมู่ |
ฉันเปิดดูนาฬิกาน่าขนาน |
| ได้ย่ำรุ่งสามสิบสี่มีประมาณ |
จากสถานกรุงเทพดำเนินทาง |
| เปนหมอกหนาวขาวสลัวทั่วแม่น้ำ |
ไม่เห็นลำเรือทั่วน่ากลัวขวาง |
| ปรอทเจ็ดสิบถ้วนจำนวนวาง |
เปนปานกลางไม่สู้หนาวคราวรดู |
| เรือลำทรงองค์นี้มีนามว่า |
ที่นั่งหยอดไนยนานับเปนคู่ |
| ฟ้าชายทึ่งที่นั่งรองงามฟ่องฟู |
หนึ่งในหมู่นั้นสมเด็จเสด็จทรง |
| เสด็จที่บนเรือต้นคู่ชีวิต |
ลำชื่อพิศพาปลื้มไม่ลืมหลง |
| ท่านองค์เล็กลอยกระชั้นจำมั่นคง |
ตราพระองค์มีประจำหน้าลำไว้ |
| อิกเจ็ดลำทำเปนเรือประเทียบ |
ในรเบียบชื่อประทานอ่านจำได้ |
| ลำหนึ่งแลลืมพริบเพราะกะไร |
ต่อไปสิบลำแลกแซกเสียดกัน |
| ยังเรือแปลกเหล่าหลายตามลายขาด |
หนึ่งคล้ายอาสน์สรวงตรงทรงเสกสรร |
| ลำหนึ่งล่วงอาสน์หล้ามาเรียงรัน |
อิกลำนั้นชื่อว่าฝ่าชลปลิว |
| ลำหลังฉิวเฉียดลมชั่งสมชื่อ |
ลมกระพือเพียงจะพลอยเลื่อนลอยลิ่ว |
| ขนาดเดียวกันทั้งผองฟ่องเปนทิว |
ธงรื้วรื้ววายุพัดสบัดปลาย |
| รูปเรือเลียนอิตาลีเลี่ยนแหล่งวินิศ |
ประดับประดิษฐเก๋งใช้งามใจหาย |
| ทั้งนอกในไม้ประกอบกรอบลวดลาย |
น้ำมันรายทาฉาบปลาบเปนเงา |
| ที่ลำดีแพรดวงติดห่วงม่าน |
ล้วนสอ้านสอาดสีไม่มีเศร้า |
| ที่สามัญกำมหลิดพิศเพริศเพรา |
เหมือนจะเย้ากมลปลื้มลืมวังใน |
| ฝีพายพื้นแต่สกรรจ์เลือกสรรจัด |
ได้ฝึกหัดท่าทางเปนอย่างใหม่ |
| พร้อมเรือนำเรือตามหลามครรไล |
แต่ฉันไม่ทราบทั่วเพราะมัวมนท์ |
| มองเขม้นเห็นฝั่งเปนครั้งแรก |
เห็นเปลี่ยนแปลกนิ่งพินิจคิดฉงน |
| ถิ่นวังหลังตั้งแต่ไรมาได้ยล |
ดูรกจนจะเปนป่าพนาดร |
| เดี๋ยวนี้เปลี่ยนแปลงใหม่ไม่รู้จัก |
แต่ตระหนักตะพานน้ำจำได้ก่อน |
| ได้เคยเห็นที่พระเมรุเจนใจจร |
แล้วถอนมาปลูกไว้ใช้ขึ้นลง |
| สำหรับโรงพยาบาลการกุศล |
ได้เพิ่มผลบุญนิธิ์อุทิศส่ง |
| คนเจ็บไข้ได้อาศรัยดังใจจง |
มดหมอคงคนผู้อยู่ประจำ |
| คอยดูแลปรนิบัติจัดรักษา |
ทั้งเวลาดึกดื่นกลางคืนค่ำ |
| อาหารต้มอาหารสวยช่วยหาทำ |
จนชั้นน้ำท่าไม่ให้ขาดเคือง |
| ทั้งหยูกยาก็ว่ามีชงัดขลัง |
ชื่อเสียงดังอึงอื้อคนฦๅเลื่อง |
| ที่ยากไร้ไปอยู่กันนองเนือง |
ช่วยปลดเปลื้องโรคภัยได้สำราญ |
| ชาววังในก็พอใจไปรักษา |
ชมกันว่าสบายใจกว่าไปบ้าน |
| จนถึงชั้นพวกผู้ดีที่กันดาร |
ไม่รำคาญเคืองหูอยู่สบาย |
| เข้าคลองบางกอกน้อยลอยลิลาศ |
มีแพตาดเนืองนองล้วนของขาย |
| คนคอยดูอยู่สพรั่งทั้งหญิงชายเ |
รือแจวพายผ่านห้ามปรามกันอึง |
| จะร่ำไปไหนจะจบจนพลบค่ำ |
ดูไม่สำคัญอะไรใกล้นิดหนึ่ง |
| ไปพ้นแพอิกเปนนานพานจะซึ้ง |
จึงลุถึงคลองมหาสวัสดี |
| ไชยพฤกษมาลาอารามหลวง |
เรือผ่านล่วงข้างเฉวียงเคียงวิถี |
| วัดข้างในเข้าไปหน่อยหนึ่งยังมี |
ชื่อว่าศรีปวัศยาราม |
| น้ำในคลองที่ตรงนี้ลึกสี่ศอก |
เขาร้องบอกแน่ใจได้สอบถาม |
| ไม่นึกว่าน้ำจะแห้งเหมือนแจ้งความ |
แลดูตามตลิ่งลดรทดใจ |
| ถึงศาลาเจ้าพระยามุขมาสร้าง |
ไว้ที่ข้างลำคลองสามห้องใหญ่ |
| เขาเตรียมฝูงกระบือลากมากกะไร |
ทั้งเชือกใช้คนผู้อยู่พร้อมพรัก |
| จมื่นราชามาตยมาบังคับ |
เมืองนนท์รับตามแขวงแจ้งประจักษ์ |
| กระบือโยงเชือกลากกระชากชัก |
มีตอหลักข้างคลองต้องตัดฟัน |
| ทอดตะพานผ่านลำกระโดงทั่ว |
พอจุตัวกระบือเดินดำเนินผัน |
| สองตัวลากกระชากเชือกมักชวนพัน |
ต้องแก้กันเกะกะระทางจร |
| เรือก็แล่นรีเรื่อยดูเฉื่อยฉุย |
คิดว่าพุ้ยเลนมาช้าเต็มอ่อน |
| บัดเดี๋ยวหัวเรือหันเข้ารันดอน |
ต้องถอยถอนตัวกลับนับหลายครั้ง |
| กระบือช้าเชือกคว้าตอรอยตัด |
ต้องตวัดวุ่นวายตามชายฝั่ง |
| คนวิ่งตามหลามหน้าดาประดัง |
เสียงตึงตังไปทุกทอดตลอดทาง |
| จีนคนหนึ่งเปนกำนันพันรองบ้าน |
พอเชือกพานตอไม้เข้าไปขวาง |
| จะขลุกขลักกันอย่างไรไปงัดง้าง |
แล้ววิ่งวางวามวู่ชูมือมา |
| ตะโกนก้องร้องว่าข้อมือหัก |
รับสั่งซักไซ้ถามตามกังขา |
| ก็ให้การฟั่นเฝือเหลือตำรา |
จนนึกน่าแหนงจิตต์คิดระแวง |
| ประทานห้าตำลึงพักขยักไว้ |
จะสืบใหม่ให้สว่างกระจ่างแจ้ง |
| ภายหลังได้ข้อความตามทรงแคลง |
แต่พลัดแพลงไปอีกอย่างต่างกระบวน |
| ว่ามือหักเห็นประจักษ์เปนจริงแน่ |
เว้นไว้แต่ไม่จำเปนเห็นกันถ้วน |
| ไปด้วยฤทธิ์แรงโอเดินโซซวน |
ไปม้วนต้วนเตะคันนาจนหน้าเปิง |
| ส่วนใครใครนั้นเขาใช้ไม้ง้างงัด |
ฤๅสาววัดตวัดไปไม่ไหลเหลิง |
| จะประทานเติมใหม่ก็ใช่เชิง |
กลัวลเลิงเลยกลมจนล้มตาย |
| ที่หลักสามตามคลองเปนโคลนค่น |
ยิ่งไปจนพรมแดนแค่นใจหาย |
| น้ำศอกถ้วนล้วนแต่เดินด้วยแรงควาย |
แล่นสบายมาบนเลนอิกเปนนาน |
| คลองทวีวัฒนาขุดมาหมาย |
จะชักสายน้ำขวางที่กลางย่าน |
| กลับตันยิ่งกว่าเก่าไม่เข้าการ |
น่าสงสารเรือลูกค้าที่มาไป |
| ต้องหยุดยั้งคั่งน้ำแสนลำบาก |
จ้างเขาลากบาทหนึ่งจึงไปได้ |
| เรือโตโตเต็มราคาเขาว่าไว้ |
สามบาทให้ลากส่งลงนที |
| คลองนราภิรมย์นิยมหมาย |
มากลับกลายชื่อใหม่ไฉนนี่ |
| เรียกมหาบุรีรมย์งมเหลือดี |
เห็นรอยมีเปนแต่ร่องเหมือนคลองนา |
| ถึงหลักห้าเขาว่าน้ำสองศอกคืบ |
จับแจวสืบสวนทางไปข้างหน้า |
| น้ำลึกลงโดยลำดับนับถึงวา |
ยิ่งต่อมาก็ยิ่งมากจนบากคลอง |
| น้ำเจ็ดศอกเมื่อจะออกแม่น้ำใหญ่ |
แจวครรไลเคลื่อนคล้อยเรือลอยล่อง |
| ฉันได้ตรวจนาฬิกานับมาลอง |
ถึงปากช่องตวันตกหกชั่วโมง |
| ที่สองข้างทางมาล้วนนาไร่ |
ดูทิศใดก็ล้วนมีแต่ที่โปร่ง |
| เจ้าของหนึ่งริมวิถีก็มีโรง |
ต้นไม้โหรงร่มกระท่อมเปนหย่อมราย |
| ไม่รื่นรมย์ชมอันใดก็ไม่ขัน |
เหมือนเหมือนกันไปทุกถิ่นสิ้นทั้งหลาย |
| ตามแถบนี้ว่าเปนที่นาเจ้านาย |
ได้แจกจ่ายมาแต่หลังครั้งขุดคลอง |
| ยามกลางวันร้อนวางอย่างอุกฤษ |
ปรอทติดขีดเค้าเก้าสิบสอง |
| เรือก็ช้าน่าเบื่อเหื่ออาบนอง |
แสงแดดส่องม่านขึงยิ่งถึงดี |
| ต่อออกไปใกล้ลำแม่น้ำใหญ่ |
จึงได้เห็นบ้านเรือนกลาดเกลื่อนถี่ |
| กระโจมด่านแปลกตาริมวารี |
ถึงทาสีใหม่เรี่ยมแต่งเตรียมรับ |
| เครื่องบูชาตั้งไว้ที่ในนั้น |
เปนช่องชั้นคู่เคียงเรียงลำดับ |
| สุริยฉายบ่ายคล้อยย้อยรยับ |
ลาแจ่มจับชลธารฉาดฉานแดง |
| บ้านเรือนริมนทีก็มีมาก |
ปักฉลากบอกตำบลทุกหนแห่ง |
| แต่นาวามาทห่างอ่านคลางแคลง |
ตวันแย้งเข้าอิกซ้ำยิ่งทำเฟือน |
| บ้านฝั่งซ้ายชายจะมากกว่าฝั่งขวา |
เรือนโรงหนาคนผู้ดูกลาดเกลื่อน |
| ต่อไปเปนหย่อมย่านหมู่บ้านเรือน |
ดูมากเหมือนอย่างจะไม่ใคร่ห่างกัน |
| มีเรือกสวนฤๅไร่ไม่ใคร่เว้น |
เพราะว่าเห็นไม่ถนัดชัดเจนมั่น |
| ทั้งอารามตามลำแม่น้ำนั้น |
เรียงคั่นคั่นบ้านรายหลายตำบล |
| แจวทวนน้ำร่ำมากว่าโมงหนึ่ง |
จึงได้ถึงที่ประทับคนสับสน |
| ถ้าจะคิดระยะทางมากลางชล |
จรดลได้ขนาดที่คาดไว้ |
| เก้าชั่วโมงมีเศษเกือบถึงสิบ |
ประเทียบลิบอยู่ข้างหลังยังไหนไหน |
| จนเกือบพลบถึงถ้วนกระบวนใน |
ทางครรไลเก้าร้อยเส้นเปนประมาณ |
| ที่ประทับทำไว้ใต้คลองหน่อย |
เปนแพลอยปะรำดาดสอาดสอ้าน |
| ดูยาวใหญ่กว้างขวางอย่างสำราญ |
ที่ตรงด้านริมฝั่งตั้งฝากัน |
| อันด้านหน้ามีปะรำในน้ำกว้าง |
เรือจอดขวางลำซ้อนพอผ่อนผัน |
| ที่ตอนเหนือเปนข้างหน้ามีฝาปัน |
ตอนถัดนั้นที่ประทับลำดับมา |
| เรือที่นั่งจอดแนบแอบถนัด |
ห้องสกัดต่อไปใช้กั้นฝา |
| ล้วนแต่ผ้าขาวดาดสอาดตา |
แล้วติดผ้าแดงทับสลับลาย |
| ตอนต่อไปไว้ทอดเรือประเทียบ |
แต่งเรียบเรียบตลอดแพแลเฉิดฉาย |
| ปูเสื่อเจียมพรมมีเก้าอี้ราย |
น่าสบายเหมือนจะพักสักเจ็ดคืน |
| ที่ตรงข้ามตามโคมน้ำมันหิ้ว |
เปนแถวทิวทอแสงแดงสดื้น |
| ยาวจนสุดไนยนาพาครึกครื้น |
ดูเริงรื่นคล้ายอิลูมิเนชัน |
| เรือล้อมวงกงกำประจำที่ |
จุดโคมสีมีสำหรับดูขับขัน |
| เสียงเคาะฆ้องแข่งขานประสานกัน |
เรือผายผันขึ้นล่องร้องทักทาย |
| ท่านผู้หญิงสุ่นมาเวลาค่ำ |
อยู่คอยทำเครื่องร้อนร้อนผ่อนถวาย |
| ลงเรือสำปั้นเปล่าบ่าวหญิงพาย |
ทั้งแจกจ่ายเรือข้างในไม่เว้นตัว |
| พระยานครไชยศรีที่เปนบุตร |
ก็ดีสุดการงานพานยังชั่ว |
| พวกผู้ร้ายบ้ายผาพากันกลัว |
ด้วยไม่มัวเมาทางข้างสบง |
| รับสัญญาบัตรมาว่าการใหม่ |
จะยังไม่ถึงปีมีประสงค์ |
| จะหาชอบประกอบนามตามจำนง |
ได้สืบวงศ์รับกิจต่อบิดา |
| จัดการสรรพรับเสด็จเปนการด่วน |
ทำถี่ถ้วนถูกรบอบชอบหนักหนา |
| คิดรอบคอบไม่รคางข้างมึนชา |
ควรชมว่าคนคนนี้เขาดีจริง |
| กลางวันนั่งมายังค่ำแสนลำบาก |
มันให้อยากแต่จะเอนรเนนนิ่ง |
| จะเขียนไปก็ให้ป่วนชวนเวียนวิง |
ขอจบทิ้งทอดไว้ในเท่านี้ ฯ |
