๘๓. สมเด็จพระนารายณ์รามาธิบดีพระเจ้ากรุงกัมพูชาพิราลัย

สมเด็จพระนารายณ์รามาธิบดี ครองกรุงกัมพูชามาได้ ๓ ปี ก็ป่วยอยู่ได้ ๔ เดือนถึงแก่พิราลัย ในเดือน ๑๒ แรม ๑๕ ค่ำ ปีมะเส็ง นพศก จุลศักราช ๑๑๕๙[๗๒] นักองเองผู้เป็นสมเด็จพระนารายณ์รามาธิบดี เมื่อเข้ามาอยู่ในกรุงเทพมหานคร มีโอรส ๔ องค์ ที่ ๑ ชื่อนักองจันท์ เกิดเมื่อปีกุน ตรีศก จุลศักราช ๑๑๕๓[๗๓] มารดาชื่อนักโอด ที่ ๒ ชื่อนักองพิมพ์ เกิดเมื่อปีฉลู เบญจศก จุลศักราช ๑๑๕๕ มารดาชื่อนักแก ที่ ๓ ชื่อนักองสงวน เกิดเมื่อปีขาล ฉศก จุลศักราช ๑๑๕๖ มารดาเดียวกับนักองจันท์ ที่ ๔ ชื่อนักองอิ่ม เกิดเมื่อปีขาล ฉศก จุลศักราช ๑๑๕๖ มารดาชื่อนักรด ในเวลาเมื่อออกไปครองกรุงกัมพูชามีโอรสอีกองค์ ๑ ชื่อนักองด้วง มารดาเดียวกันกับนักองอิ่ม

เมื่อสมเด็จพระนารายณ์รามาธิบดีถึงพิราลัยนั้น โอรสยังเยาว์อยู่ทั้ง ๕ องค์ นักองจันท์ซึ่งเป็นโอรสผู้ใหญ่ ชนมายุเพียง ๖ ขวบ สมเด็จฟ้าทะละหะจึงมีใบบอกให้พระยาจักรี (แกบ) เข้ามากราบบังคมทูลพระกรุณา ได้ทรงทราบโดยทรงพระกรุณาอาลัยในสมเด็จพระนารายณ์รามาธิบดี จึงมีพระราชโองการสั่งให้มีตราออกไป ให้ส่งศพสมเด็จพระนารายณ์รามาธิบดีเข้ามา จะทรงจัดการศพ และพระราชทานเพลิงในกรุงเทพมหานคร ส่วนราชการบ้านเมืองนั้นให้สมเด็จฟ้าทะละหะเป็นผู้สำเร็จราชการแผ่นดินและทำนุบำรุงเจ้าชาย ๕ องค์ ซึ่งเป็นโอรสสมเด็จพระนารายณ์รามาธิบดีไปพลาง เมื่อต่อไปภายหน้าเจ้าองค์ใดเจริญวัย มีคุณวุฒิและสติปัญญาสามารถ ก็จะทรงเลือกตั้งให้ครอบครองกรุงกัมพูชาต่อไป

ครั้งนั้นข้าราชการผู้ใหญ่เข้าชื่อกันกราบบังคมทูลว่า จะพาศพเจ้าประเทศราชเข้ามาฌาปนกิจในกรุง ผิดด้วยเยี่ยงอย่างธรรมเนียม เกรงจะเป็นอุบาทว์แก่บ้านเมือง ขอพระราชทานอย่าให้พาศพสมเด็จพระนารายณ์รามาธิบดีเข้ามาเลย ประจวบพอได้ข่าวว่าจะมีศึกพม่ามาอีก จึงโปรดให้มีตราออกไปห้ามมิให้พาศพสมเด็จพระนารายณ์รามาธิบดีเข้ามา สมเด็จฟ้าทะละหะพาศพแห่มาลงเรือที่ท่ากระพงหลวง มาทางเรือ ถึงโอลำเจ็ด พอได้รับท้องตราโปรดออกไปว่าได้ข่าวว่าพม่ายกกองทัพมา ให้สมเด็จฟ้าทะละหะจัดการทำฌาปนกิจศพสมเด็จพระนารายณ์รามาธิบดีที่เมืองบันทายเพ็ชร และให้เกณฑ์กองทัพเขมร ๕,๐๐๐ เข้ามาช่วยราชการสงคราม สมเด็จฟ้าทะละหะจึงพาศพกลับคืนไปเมืองบันทายเพ็ชร แล้วแต่งให้พระยาจักรี (แกบ) คุมกองทัพเขมร ๕,๐๐๐ เข้ามาตามรับสั่ง