๕๙. เจ้าอนัมก๊กกล่าวโทษเจ้าพระยาอภัยภูเบศร์

พอเจ้าอนัมก๊กมีหนังสือฝากเรือจีนตงลูกค้าเข้ามาอีกฉบับ ๑ ใจความกล่าวโทษหลวงจำนง ขุนสนิทเสน่หาข้าหลวงว่า ไปลักผู้หญิงญวนเข้ามาไม่บอกให้ทราบ พวกด่านจับได้เอาผู้หญิงนั้นไว้เสีย หลวงจำนง ขุนสนิทเสน่หาโกรธว่าเข้ามาถึงกรุงเทพฯ จะกราบบังคมทูลพระกรุณา ครั้นภายหลังขุนสมุทรต่างภาษาเชิญท้องตราออกไปว่า พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงขัดเคืองมาก ให้ออกมาคืนเอาปืนที่พระราชทานออกมาเข้าไปให้สิ้น องเชียงสือรวบรวมได้ปืนเสร็จแต่ใน ๘ วัน จะมอบให้ขุนสมุทรต่างภาษาเข้ามา ขุนสมุทรต่างภาษาก็เชือนแชไปเที่ยวเล่นเบี้ยเล่นผู้หญิงทำให้เสียราชการ ข้อ ๑ กล่าวโทษเจ้าพระยาอภัยภูเบศร์ว่า เกณฑ์กองทัพเขมรต่อเรือรบขึ้นมาก เจ้าอนัมก๊กก็แต่งให้คนไปสืบได้ความว่าจะมาทำร้ายแก่เจ้าอนัมก๊ก ๆ จะต่อสู้ก็เกรงพระราชอาชญาเป็นอันมาก ด้วยมีพระเดชพระคุณเหลือล้นที่จะทดแทน ครั้นสู้รบก็จะเป็นคนอกตัญญู ขอพระเดชพระคุณเป็นที่พึ่งด้วย และเรือรบที่โปรดให้เกณฑ์ต่อนั้นแล้วเสร็จจะส่งเข้ามาถวายในเดือน ๙ เดือน ๑๐ ปีกุน ก็ยังเกรงเจ้าพระยาอภัยภูเบศร์อยู่ เจ้าพระยาอภัยภูเบศร์ หลวงจำนง ขุนสนิทเสน่หา ขุนสมุทรต่างภาษาจะเอาความเท็จมิจริงมากราบบังคมทูล พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวให้ขัดเคืองใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาท ถ้ามิสัตย์ดังข้าพเจ้าบอกมาฉะนี้ ขอให้สืบบรรดาบ่าวซึ่งออกไปด้วย ข้าหลวงทั้ง ๓ นาย ให้เห็นเท็จและจริง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวโปรดให้มีหนังสือตอบแจ้งไปถึงเจ้าอนัมก๊ก ด้วยเรื่องความองลองเยือง องดึก องแอม แต่งให้องเจียงบา องเจียงเวียนเป็นแม่ทัพคุมไพร่มาตีเมืองเวียงจันทน์ เจ้าเมืองเวียงจันทน์เกณฑ์กองทัพออกไป ได้รบพุ่งกับกองทัพญวน ณ เมืองพวนแตกไป กับว่าเจ้าพระยาอภัยภูเบศร์ คิดการเสี้ยนหนามต่อเจ้าอนัมก๊ก ๆ คิดถึงพระเดชพระคุณหาถือไม่ความข้อนี้

ฝ่ายเจ้าพระยาอภัยภูเบศร์ก็กล่าวโทษเจ้าอนัมก๊กเข้าไปแจ้งอยู่ในหนังสือบอกเจ้าพระยาอภัยภูเบศร์ทั้ง ๓ ฉบับนั้นแล้ว พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวหาทรงเชื่อไม่ ครั้นคอยฟังข่าวข้างเจ้าอนัมก๊กเล่าก็หายไป ไม่ใช้ผู้ใดเข้าไปแจ้งราชการเลยเป็นแต่สงสัยพระทัยอยู่ ต่อเจ้าอนัมก๊กบอกหนังสือแจ้งความเข้าไป จึงได้ทราบว่าเจ้าอนัมก๊กตั้งอยู่ในสัตย์สุจริต พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวดีพระทัยยิ่งนัก ด้วยเหตุว่า หมายพระทัยแต่เดิมมาจะทรงทำนุบำรุงเจ้าอนัมก๊กให้สืบวงศ์เจ้านายในเมืองญวน

ฝ่ายกรุงกัมพูชาธิบดีเล่า ก็ตั้งพระทัยทำนุบำรุงจะให้นักองเองออกไปครอบครองไพร่ฟ้าประชากรตามเดิม พระนครทั้ง ๒ จะได้เป็นทองแผ่นเดียวกัน อาณาประชาราษฎรลูกค้าวาณิชจะได้อยู่เย็นเป็นสุข แต่ถ้าว่าเจ้าอนัมก๊กยังตั้งมั่นลงมิได้ จึงให้เจ้าพระยาอภัยภูเบศร์ออกมาว่าราชการกรุงกัมพูชาธิบดี เจ้าพระยาอภัยภูเบศร์ก็มิได้เป็นเชื้อวงศ์เจ้า เจ้าอนัมก๊กก็แจ้งอยู่แล้ว ถ้าแล้วเสร็จการทำพระนครแล้ว ก็จะให้นักองเองไปครองกรุงกัมพูชาสืบไป ข้อซึ่งว่าขอให้เรือลูกค้าบรรทุกข้าวออกมาขาย ณ เมืองไซ่ง่อนนั้น พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวก็ได้ให้ป่าวร้องบรรดาเรือลูกค้า ให้ออกมาค้าขาย ณ เมืองไซ่ง่อนตามที่หนังสือบอกเข้าไปนั้นแล้ว พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวโปรดให้จัดม้าผู้สีขาวสูง ๒ ศอกคืบ ม้า ๑ สีแดงสูง ๒ ศอกคืบม้า ๑ เครื่องม้าอย่างไทยคร่ำเงินสำรับ ๑ อย่างฝรั่งสำรับ ๑ พรมใหญ่ผืน ๑ ศิลาปากนก ๑๐,๐๐๐ ศิลา ฝนหมึกอัน ๑ หมึกหีบ ๑ ภู่กันหีบ ๑ แพรมังกรอย่างดีสีต่าง ๆ ๑๐ ม้วน ฆ้องใหญ่ ๔ ฆ้อง กลองญวนใบ ๑ ธงมังกร ๓ คัน กระดาษแพรลายมังกร ๑๐ แผ่น กระดาษแพรสีต่างกัน ๒๐ ม้วน ให้พระราชมนตรี ขุนศรีเสนา ออกไปกับองโบโฮ องเบ็ดเลือง องโดยเวียน ซึ่งเข้ามาถวายต้นไม้ทองเงิน คุมออกไปพระราชทานเจ้าอนัมก๊กด้วย แต่ความหลวงจำนง ขุนสนิทเสน่หา ขุนสมุทรต่างภาษา ซึ่งเข้ามากราบทูลกล่าวโทษเจ้าอนัมก๊กนั้น หาได้ตอบไปไม่